چکیده: ساخت خداست که هر چیزی را استوار کرده است. پیشینیان خانه‌هایی محکم و بلند می‌ساختند امّا هنگام عذاب این بناها برای آنها سودی نداشت. ابراهیم و اسماعیل هنگامی که خانه کعبه را بالا می‌بردند، دعا می‌کردند. خدا به داوود فنّ زره‌سازی را آموخت. ذوالقرنین سدّی ساخت و آن را از رحمت پروردگار دانست.

کوه‌ها را می‌بینی و می‌پنداری که آنها بی‌حرکت هستند در حالی‌که مانند ابر در حرکتند. ساخت خدا است که هر چیزی را استوار کرده است. در حقیقت او به آن‌چه انجام می‌دهید، آگاه است (نمل/۸۸). سوگند به آسمان و آن که آن را بنا کرد (شمس/۵). خدا کسی است که زمین را برای شما قرارگاهی و آسمان را بنایی قرار داده است. … این است خدا، پروردگار شما. پربرکت است خدا، پروردگار جهانیان (غافر/۶۴). [ای مردم، پروردگارتان را بپرستید] کسی که زمین را برای شما فرشی و آسمان را بنایی قرار داده … پس در حالی‌که می‌دانید، برای خدا همتایانی قرار ندهید (بقره/۲۲). آیا آفرینش شما سخت‌تر است یا آسمان که آن را بنا کرد (نازعات/۲۷)؟

به نوح وحی کردیم که زیر نظر ما و به وحی ما، کشتی را بساز (مومنون/۲۷). کشتى را زیر نظر ما و به وحى ما، بساز و درباره کسانى که ستم کرده‏ اند، با من سخن نگو که آنان غرق‌شدنى‏ هستند. [نوح] کشتى را مى ‏ساخت و هر بار که اشرافى از قومش بر او مى ‏گذشتند، او را مسخره مى ‏کردند. مى ‏گفت: اگر ما را مسخره کنید، ما شما را همان‌گونه که مسخره مى ‏کنید، مسخره خواهیم کرد (هود/۳۷-۳۸).

[هود به قوم خود گفت:] آیا بر هر بلندیی نشانه‌ای به بیهودگی بنا می‌کنید و برای خود ساختمان‌هایی برمی‌گیرید که شاید جاودانه بمانید (شعراء/۱۲۸-۱۲۹)؟

در حقیقت اصحاب حجر، پیامبران را تکذیب کردند. آیات خود را به آنان دادیم ولی از آن روی‌گردان بودند  و برای خود از کوه‌ها، خانه‌هایی می‌تراشیدند که در امان بمانند پس صبحدم، صیحه آنان را فرو گرفت و آن‌چه به دست مى‏ آوردند، آنها را بی‌نیاز نکرد (حجر/۸۰-۸۴). [صالح به قوم خود گفت:] به یاد آورید هنگامی را که شما را پس از عاد، جانشینان گردانید. در زمین به شما جا داد. در دشت‌های آن کاخ‌هایی برمی‌گرفتید و از کوه‌ها خانه‌هایی می‌تراشیدید پس نعمت‌های خدا را به یاد آورید و در این زمین سر به فساد برندارید (اعراف/۷۴). آیا شما را در آن‌چه اینجا هست، آسوده رها مى‏ کنند؟ در باغ‌ها، چشمه‏ سارها، کشتزارها و درختان خرما که شکوفه‏ هایشان لطیف است؟ آیا برای خود از کوه‌ها، ماهرانه خانه‌هایی می‌تراشید (شعراء/۱۴۶-۱۴۹)؟

[ابراهیم] گفت: آیا آن‌چه می‌تراشید، می‌پرستید در حالی‌که خدا، شما و آن‌چه را انجام می‌دهید، آفریده است؟ گفتند: برای او بنایی بسازید و او را در آتش بیندازید (صافّات/۹۵-۹۷). هنگامی که براى ابراهیم جاى خانه را معین کردیم، [گفتیم:] چیزى را با من شریک نگردان و خانه‏ ام را براى طواف‏‌کنندگان و قیام‏ کنندگان و رکوع‏ کنندگانِ سجده‏‌کننده، پاکیزه دار (حج/۲۶). هنگامی که اسماعیل و ابراهیم پایه‌های خانه را بالا می‌بردند، می‌گفتند: پروردگارا، از ما بپذیر. در حقیقت تو شنوای دانا هستی. پروردگارا، ما را تسلیم خود قرار ده. از نسل ما امّتى فرمانبردار خود [پدید آور]. آداب دینى ما را به ما نشان ده. بر ما ببخشاى که تو توبه ‏پذیر مهربان هستی. پروردگارا، در میان آنان فرستاده ‏اى از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر آنان بخواند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و پاکیزه‏ شان کند. به‌راستی تو خود شکست‏ ناپذیر حکیم هستى (بقره/۱۲۷-۱۲۹).

فرعون گفت: ای هامان، برای من برجی بنا کن شاید من به آن راه‌ها برسم، راه‌های آسمان‌ها تا از خدای موسی اطّلاع یابم (غافر/۳۶-۳۷). ای هامان، برای من بر گل، آتش بیفروز و برجی برای من بساز شاید من از خدای موسی اطّلاع یابم. بی‌تردید من او را از دروغگویان می‌پندارم (قصص/۳۸). به موسی و برادرش وحی کردیم که شما دو تن برای قوم خود در مصر، خانه‌هایی بسازید و خانه‌های خود را روبه‌روی هم قرار دهید (یونس/۸۷). وعده نیکوی پروردگارت به سبب آن‌که صبر کردند، بر بنی‌اسرائیل تحقّق یافت و آن‌چه را فرعون و قوم او ساخته بودند و آن‌چه را برمی‌افراشتند، ویران کردیم (اعراف/۱۳۷). آیا ندیدی که پروردگارت با عاد چه کرد؟ با اِرَم که دارای ستون‌هایی بود که مانندش در شهرها آفریده نشده بود و با ثمود، همانان که در درّه، سنگ را مى‏ بریدند و با فرعون صاحب میخ‌ها [و بناهاى بلند]، همانان که در شهرها طغیان کردند و در آنها بسیار فساد کردند؟ پروردگارت بر آنان تازیانه عذاب را فرو ریخت (فجر/۶-۱۳).

[موسی و بنده‌ای از بندگان ما که به او از نزد خود رحمت و علم، داده ‌بودیم] رفتند تا به اهل قریه ‏اى رسیدند. از اهل آن غذا خواستند. آنها از مهمان‌کردن آن دو، خوددارى کردند پس در آنجا دیوارى یافتند که مى‏ خواست فرو ریزد و [بنده ما] آن را برپا کرد. [موسى] گفت: اگر مى‏ خواستى براى آن، مزدى می‌گرفتی (کهف/۷۷).

فنّ زره‌سازی را برای شما به او (داوود) آموختیم تا شما را از جنگتان حفظ کند پس آیا سپاسگزار هستید (انبیاء/۸۰)؟

هر بنّا و غوّاصی از شیاطین را [مسخّر سلیمان کردیم] (ص/۳۷). به او (ملکه سبأ) گفته شد: وارد کاخ شو و چون آن (کاخ) را دید، برکه‏ اى پنداشت و ساق‌های خود را نمایان کرد. [سلیمان] گفت: این کاخى صیقلی‌شده از شیشه است. [ملکه] گفت: پروردگارا، من به خود ستم کردم و با سلیمان در برابر خدا، پروردگار جهانیان، تسلیم شدم (نمل/۴۴).

[ذوالقرنین] وقتی که به میان دو سد رسید، در فراسوی آن دو [سد] طایفه ‏اى را یافت که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند. گفتند: اى ذوالقرنین، یأجوج و مأجوج سخت در زمین فساد مى‏ کنند. آیا برای تو خراجی را قرار دهیم تا میان ما و آنان سدّى قرار دهى؟ گفت: آن‌چه پروردگارم به من در آن تمکن داده، بهتر است. پس مرا با نیرویى یارى کنید تا میان شما و آنها سدى استوار قرار دهم. براى من قطعات آهن بیاورید تا آن‌گاه که میان دو کوه، برابر شد. گفت: [در آن] بدمید تا آن وقت که آن را سرخ و گداخته کرد. گفت: مس گداخته برایم بیاورید تا روى آن بریزم. پس نتوانستند از آن  بالا روند و نتوانستند آن را سوراخ کنند. گفت: این [سد] رحمتى از پروردگار من است. چون وعده پروردگارم فرا رسد، آن را درهم کوبد. وعده پروردگارم حق است (کهف/۹۳-۹۸).

هنگامى که [مردم] میان خود در کار آنها (اصحاب کهف) با یکدیگر نزاع مى ‏کردند پس [عدّه ‏اى] گفتند: بر آنها ساختمانى بنا کنید. پروردگارشان به آنان داناتر است. کسانى که بر کارشان غلبه یافتند، گفتند: بی‌تردید برای آنان معبدى خواهیم ساخت (کهف/۲۱).

خدا همسر فرعون را برای کسانی که ایمان آورده‌اند مَثَل زده، آن‌گاه که گفت: پروردگارا، نزد خود در بهشت خانه‌ای برای من بساز و مرا از فرعون و عمل او نجات بده. مرا از گروه ستمکار نجات بده (تحریم/۱۱)

[منافقان] بنیادی را که بنا کرده‌اند، همواره در دل‌هایشان مایه شک است جز این‌که دل‌هایشان پاره‌پاره شود (توبه/۱۱۰). [کافران] آیا در زمین نگشته ‏اند تا ببینند سرانجام کسانى که پیش از آنان بودند، چگونه شد؟ [آنها] بیشتر از آنان و در روى زمین نیرومندتر و دارای آثار بیشتری بودند. آن‌چه به دست مى ‏آوردند، آنان را بی‌نیاز نکرد (غافر/۸۲). آیا در زمین نگشته ‏اند تا ببینند سرانجام کسانى که پیش از آنها بوده‌اند، چگونه شد؟ آنها از ایشان در روى زمین نیرومندتر و دارای آثار بیشتری بودند پس خدا آنان را به کیفر گناهانشان گرفت و در برابر خدا حمایتگرى نداشتند. این به آن سبب بود که پیامبرانشان دلایل آشکار برایشان مى ‏آوردند ولى کفر ورزیدند پس خدا آنها را گرفت. او نیرومند سخت ‏کیفر است (غافر/۲۱-۲۲).

وَ تَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ (نمل/۸۸). وَالسَّمَاء وَمَا بَنَاهَا (شمس/۵) اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَرَارًا وَ السَّمَاء بِنَاء … ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ (غافر/۶۴) [یا ایها الناس اعبدوا ربّکم] الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشًا وَ السَّمَاء بِنَاء … فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَادًا وَ أَنتُمْ تَعْلَمُونَ (بقره/۲۲) أَ أَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا (نازعات/۲۷)

فَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا (مومنون/۲۷) وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا وَ لاَ تُخَاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِنَّهُم مُّغْرَقُونَ* وَ يَصْنَعُ الْفُلْكَ وَ كُلَّمَا مَرَّ عَلَيْهِ مَلأٌ مِّن قَوْمِهِ سَخِرُواْ مِنْهُ قَالَ إِن تَسْخَرُواْ مِنَّا فَإِنَّا نَسْخَرُ مِنكُمْ كَمَا تَسْخَرُونَ (هود/۳۷-۳۸)

[قال هود لقومه] أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ آيَةً تَعْبَثُونَ* وَ تَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ (شعراء/۱۲۸-۱۲۹)

وَ لَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ* وَ آتَيْنَاهُمْ آيَاتِنَا فَكَانُواْ عَنْهَا مُعْرِضِينَ* وَ كَانُواْ يَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا آمِنِينَ* فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ* فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَكْسِبُونَ (حجر/۸۰-۸۴) [قال صالح لقومه] وَ اذْكُرُواْ إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاء مِن بَعْدِ عَادٍ وَ بَوَّأَكُمْ فِي الأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِن سُهُولِهَا قُصُورًا وَ تَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُواْ آلاء اللّهِ وَ لاَ تَعْثَوْا فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ (اعراف/۷۴) أَتُتْرَكُونَ فِي مَا هَاهُنَا آمِنِينَ* فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ* وَ زُرُوعٍ وَ نَخْلٍ طَلْعُهَا هَضِيمٌ* وَ تَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ (شعراء/۱۴۶-۱۴۹)

قَالَ [ابراهیم] أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ* وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ وَ مَا تَعْمَلُونَ* قَالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْيَانًا فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ (صافّات/۹۵-۹۷) وَ إِذْ بَوَّأْنَا لِإِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ أَن لَّا تُشْرِكْ بِي شَيْئًا وَ طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْقَائِمِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ (حج/۲۶) وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ* رَبَّنَا وَ اجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَ أَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَ تُبْ عَلَيْنَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ* رَبَّنَا وَ ابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ العَزِيزُ الحَكِيمُ (بقره/۱۲۷-۱۲۹)

وَ قَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَّعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ* أَسْبَابَ السَّمَاوَاتِ فَأَطَّلِعَ إِلَى إِلَهِ مُوسَى (غافر/۳۶-۳۷) فَأَوْقِدْ لِي يَا هَامَانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَل لِّي صَرْحًا لَّعَلِّي أَطَّلِعُ إِلَى إِلَهِ مُوسَى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكَاذِبِينَ (قصص/۳۸) وَ أَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى وَ أَخِيهِ أَن تَبَوَّءَا لِقَوْمِكُمَا بِمِصْرَ بُيُوتًا وَ اجْعَلُواْ بُيُوتَكُمْ قِبْلَةً (یونس/۸۷) تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُواْ وَ دَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ وَ مَا كَانُواْ يَعْرِشُونَ (اعراف/۱۳۷) أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ* إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ* الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ* وَ ثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ* وَ فِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ* الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ* فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ* فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ (فجر/۶-۱۳)

[موسی و عبدا من عبادنا اتیناه رحمة من عندنا و علمناه من لدنا علما] فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَن يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنقَضَّ فَأَقَامَهُ قَالَ [موسی] لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا (کهف/۷۷)

وَ عَلَّمْنَاهُ (داوود) صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَّكُمْ لِتُحْصِنَكُم مِّن بَأْسِكُمْ فَهَلْ أَنتُمْ شَاكِرُونَ (انبیاء/۸۰)

[سخّرنا لسلیمان] الشَّيَاطِينَ كُلَّ بَنَّاء وَ غَوَّاصٍ (ص/۳۷) قِيلَ لَهَا (امرأة تملک السبأ) ادْخُلِي الصَّرْحَ فَلَمَّا رَأَتْهُ حَسِبَتْهُ لُجَّةً وَ كَشَفَتْ عَن سَاقَيْهَا قَالَ [سلیمان] إِنَّهُ صَرْحٌ مُّمَرَّدٌ مِّن قَوَارِيرَ قَالَتْ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي وَ أَسْلَمْتُ مَعَ سُلَيْمَانَ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ (نمل/۴۴)

حَتَّى إِذَا بَلَغَ [ذوالقرنین] بَيْنَ السَّدَّيْنِ وَجَدَ مِن دُونِهِمَا قَوْمًا لَّا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ قَوْلًا* قَالُوا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجًا عَلَى أَن تَجْعَلَ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا* قَالَ مَا مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ فَأَعِينُونِي بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْمًا* آتُونِي زُبَرَ الْحَدِيدِ حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قَالَ انفُخُوا حَتَّى إِذَا جَعَلَهُ نَارًا قَالَ آتُونِي أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا* فَمَا اسْطَاعُوا أَن يَظْهَرُوهُ وَ مَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا* قَالَ هَذَا رَحْمَةٌ مِّن رَّبِّي فَإِذَا جَاء وَعْدُ رَبِّي جَعَلَهُ دَكَّاء وَ كَانَ وَعْدُ رَبِّي حَقًّا (کهف/۹۳-۹۸)

إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ (اصحاب‌الکهف) أَمْرَهُمْ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ قَالَ الَّذِينَ غَلَبُوا عَلَى أَمْرِهِمْ لَنَتَّخِذَنَّ عَلَيْهِم مَّسْجِدًا (کهف/۲۱)

وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِندَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِي مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَنَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (تحریم/۱۱)

لاَ يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ (المنافقین) الَّذِي بَنَوْاْ رِيبَةً فِي قُلُوبِهِمْ إِلاَّ أَن تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ (توبه/۱۱۰) أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَ أَشَدَّ قُوَّةً وَ آثَارًا فِي الْأَرْضِ فَمَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ (غافر/۸۲) أَوَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِن قَبْلِهِمْ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ آثَارًا فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَ مَا كَانَ لَهُم مِّنَ اللَّهِ مِن وَاقٍ* ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانَت تَّأْتِيهِمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَكَفَرُوا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ إِنَّهُ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ (غافر/۲۱-۲۲)