گردن، فاصله بین سر و گردن، این مفهوم از مادّه «ع ن ق» ۹ بار و با واژه «جید» ۱ بار و «رقاب» ۱ بار و عبارتی که این مضمون را دارد آمده است.
چکیده: خدا از رگ گردن انسان به او نزدیکتر است. کارنامه عمل هر انسانی به گردن او آویخته شده است. در جنگ گردن کافران را بزنید. روز قیامت بر گردن کافران غلّها و زنجیرها مینهند. بهراستی ما انسان را آفریدیم و آنچه نفسش، به او وسوسه میکند، میدانیم. ما از رگ گردن به او نزدیکتر هستیم (ق/۱۶). کارنامه عمل هر انسانی را به گردن او آویختهایم (اسراء/۱۳). هرگاه [در جنگ] با کافران روبهرو شدید، گردنها را بزنید تا آنگاه که بر آنان چیره شدید [اسیر بگیرید] و بندها را محکم کنید (محمّد/۴). پروردگار تو [در بدر] به فرشتگان وحی میکرد که من با شما هستم پس مومنان را ثابتقدم دارید. بهزودی در دلهای کافران وحشت میافکنم پس فراز گردنها را بزنید و همه سر انگشتان آنان را قطع کنید. این به آن سبب است که آنان با خدا و فرستاده او ستیزه کردند. هر کس با خدا و فرستاده او ستیزه کند، بیشک خدا سختکیفر است (انفال/۱۲-۱۳). سخن [عذاب] درباره بیشتر آنان تحقّق یافته است پس آنان (مشرکان) ایمان نمیآورند. [گویی] ما بر گردنهایشان غلّهایی نهادهایم که آن [غلّها] تا زیر چانههای آنان است پس سرهایشان بالا مانده [و پیش پای خود را نمیبینند] (یس/۷-۸). اگر بخواهیم نشانهای از آسمان بر آنان (مشرکان) نازل میکنیم که گردنهای آنان در برابر آن خاضع شوند (شعراء/۴). اگر در شگفت هستی، بهراستی سخن آنان شگفتانگیز است [که میگویند:] آیا هنگامی که خاک شدیم، آیا بهراستی ما در آفرینشی جدید در میآییم؟ اینان کسانی هستند که به پروردگار خود کفر ورزیدند. اینان هستند که غلّها در گردنهایشان خواهد بود. اینان اهل آتش هستند و در آن جاودانهاند (رعد/۵). آیا ندیدی کسانی که در آیات خدا مجادله میکنند، چگونه برگردانده میشوند؟ کسانی که کتاب و آنچه فرستادگان خود را با آن فرستادیم، تکذیب کردند بهزودی خواهند دانست، آنگاه که غلّها و زنجیرها در گردنهایشان است و به رو کشیده میشوند (غافر/۶۹-۷۱). ای کاش، ستمکاران را هنگامی که نزد پروردگارشان بازداشته شدهاند، میدیدی … کسانی که به ضعف کشیده شده بودند به کسانی که استکبار میورزیدند، میگویند: بلکه نیرنگ شب و روز [شما بود]، آنگاه که به ما فرمان میدادید که به خدا کافر شویم و برای او همتایانی قرار دهیم. هنگامی که عذاب را ببینند پشیمانی [خود] را پنهان میکنند. ما غلّها را بر گردن کسانی مینهیم که کفر ورزیدند. آیا جز به سبب آنچه میکردند، جزا داده میشوند (سبأ/۳۱-۳۳)؟ بهزودی [ابولهب] به آتشی که دارای شعله و زبانه است درآید و نیز همسر او که حملکننده هیزم است. در گردن او طنابی از لیف خرما است (مسد/۳-۵). دست خود را [در انفاق] به گردنت نبند و آن را یکسره نگشای که ملامتزده و حسرتخورده بنشینی … این از حکمتهایی است که پروردگارت به تو وحی کرده است (اسراء/۲۹- ۳۹). [سلیمان] گفت: من دوستی اسبها را بر یاد پروردگارم برگزیدم تا اینکه در پرده پنهان شدند. [گفت:] آنها (اسبها) را به نزد من بازگردانید پس شروع به دست کشیدن بر ساقها و گردنهای[آنان] کرد (ص/۳۲-۳۳). گریبان |
العنق
وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَ نَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ (ق/۱۶) وَ كُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِي عُنُقِهِ (اسراء/۱۳)
فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتَّى إِذَا أَثْخَنتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثَاقَ (محمّد/۴) إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلآئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُواْ الَّذِينَ آمَنُواْ سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرَّعْبَ فَاضْرِبُواْ فَوْقَ الأَعْنَاقِ وَ اضْرِبُواْ مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ* ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَآقُّواْ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَن يُشَاقِقِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (انفال/۱۲-۱۳)
لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلَى أَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ* إِنَّا جَعَلْنَا فِي أَعْنَاقِهِمْ أَغْلاَلًا فَهِيَ إِلَى الأَذْقَانِ فَهُم مُّقْمَحُونَ (يس/۷-۸) إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ (شعراء/۴) وَ إِن تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَئِذَا كُنَّا تُرَابًا أَئِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ وَ أُوْلَئِكَ الأَغْلاَلُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَ أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدونَ (رعد/۵) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ* الَّذِينَ كَذَّبُوا بِالْكِتَابِ وَ بِمَا أَرْسَلْنَا بِهِ رُسُلَنَا فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ* إِذِ الْأَغْلَالُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَ السَّلَاسِلُ يُسْحَبُونَ (غافر/۶۹-۷۱) وَ لَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِندَ رَبِهِم … قَالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا بَلْ مَكْرُ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ إِذْ تَأْمُرُونَنَا أَن نَّكْفُرَ بِاللَّهِ وَ نَجْعَلَ لَهُ أَندَادًا وَ أَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ وَ جَعَلْنَا الْأَغْلَالَ فِي أَعْنَاقِ الَّذِينَ كَفَرُوا هَلْ يُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (سبأ/۳۱-۳۳)
[ابولهب] سَيَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ* وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ* فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ (مسد/۳-۵)
وَ لاَ تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَ لاَ تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا … ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَى إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ (اسراء/۲۹-۳۹)
فَقَالَ [سلیمان] إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَن ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ* رُدُّوهَا عَلَيَّ فَطَفِقَ مَسْحًا بِالسُّوقِ وَ الْأَعْنَاقِ (ص/۳۲-۳۳) |