چکیده: سوگند به ماه. خدا ماه را به حق آفرید و آن را رام و تابان قرار داد. ماه تا مدتی معیّن در مداری شناور است. خدا برای ماه منزل‌هایی معیّن کرد و آن را وسیله حساب قرار داد. ماه از نشانه‌های خدا است و برای خدا سجده می‌کند. اگر تنها خدا را می‌پرستید، برای ماه سجده نکنید.

سوگند به ماه (مدّثّر/۳۲). سوگند به ماه چون کامل شود (انشقاق/۱۸). سوگند به ماه چون از پى خورشید درآید (شمس/۲).

او (خدا) کسی است که شب و روز و خورشید و ماه را آفریده است. هر کدام از این دو در مدارى شناور هستند (انبیاء/۳۳). او است که خورشید را روشنایى بخشید و ماه را تابان کرد و براى آن منزل‌هایى معین کرد تا شماره سال‌ها و حساب را بدانید. خدا اینها را جز به حقّ نیافریده است. نشانه‏ها را براى گروهى که مى‏دانند، به تفصیل بیان مى‏کند (یونس/۵). براى ماه، منزل‌هایى معین کرده‏ایم تا چون شاخه کهنه خرما، بازگردد. نه خورشید را سزد که به ماه رسد و نه شب بر روز پیشى گیرد. هر کدام در مداری شناور هستند (یس/۳۹-۴۰). پربرکت است آن کسى که در آسمان برج‌هایى نهاد و در آن چراغ و ماهى نوربخش قرار داد (فرقان/۶۱).

[خدا] خورشید و ماه را وسیله حساب [قرار داده است]. این اندازه‏گیرى شکست‌ناپذیر دانا است (انعام/۹۶). خورشید و ماه بر حسابى [روان] هستند … پس کدامیک از نعمت‌های پروردگار خود را تکذیب می‌کنید (رحمن/۵-۱۳). خورشید و ماه را که پیوسته در حرکت هستند براى شما رام گردانید و شب و روز را نیز برای شما رام کرد (ابراهیم/۳۳). آسمان‌ها و زمین را به حق آفرید شب را به روز درمى‏پیچد و روز را به شب درمى‏پیچد و خورشید و ماه را رام کرد. هر کدام تا مدّتى معین، روان هستند. آگاه باش که او شکست‏ناپذیر بسیار آمرزنده است (زمر/۵). شب را به روز درمى‏آورد و روز را به شب درمى‏آورد و خورشید و ماه را رام کرده است. هر یک تا مدّتی معین روان هستند. این ‏خدا، پروردگار شما است. فرمانروایى از آن اوست. کسانى را که به غیر او مى‏خوانید، مالک پوست هسته خرمایى نیستند (فاطر/۱۳). خدا کسى است که آسمان‌ها را بدون ستون‌هایى که آنها را ببینید، برافراشت آن‌گاه بر عرش استیلا یافت و خورشید و ماه را رام کرد. هر کدام براى مدّتى معین، روان هستند. کار [آفرینش] را تدبیر مى‏کند و آیات را به روشنى بیان مى‏نماید، باشد که شما به لقاى پروردگارتان یقین کنید (رعد/۲). به‌راستی پروردگار شما، آن خدایى است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید، سپس بر عرش استیلا یافت. روز را به شب می‌پوشاند که شتابان در پی آن است. خورشید و ماه و ستارگان به فرمان او رام شده‏اند. آگاه باش که خلق و امر از آن او است. پربرکت است خدا، پروردگار جهانیان (اعراف/۵۴). شب و روز و خورشید و ماه را براى شما رام گردانید و ستارگان به فرمان او رام شده‏اند. به‌راستی در این براى گروهی که تعقّل مى‏کنند، نشانه‏هایی است (نحل/۱۲).

اگر از آنها (مشرکان) بپرسى چه کسى آسمان‌ها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را رام کرده است‏، بدون تردید خواهند گفت: خدا. پس چگونه [از حق] بازگردانیده مى‏شوند (عنکبوت/۶۱)؟ آیا ندیده‏اى که خدا شب را در روز درمى‏آورد و روز را در شب درمى‏آورد و خورشید و ماه را رام کرده است که هر یک تا مدّتی معین روان هستند؟ خدا به آن‌چه مى‏کنید، آگاه است این به سبب آن است که خدا خود حق است و هر چه به جز او مى‏خوانند، باطل است. خدا همان بلندمرتبه بزرگ است (لقمان/۲۹-۳۰). از نشانه‏هاى او شب و روز و خورشید و ماه است. نه براى خورشید سجده کنید و نه براى ماه. اگر تنها او را مى‏پرستید، برای خدایى که آنها را آفریده است، سجده کنید (فصّلت/۳۷). آیا ندیدی که خدا است که هر کس در آسمان‌ها و هر کس در زمین است، خورشید ماه، ستارگان، کوه‌ها، درختان، جنبندگان و بسیارى از مردم براى او سجده مى‏کنند و بسیارى‏ هم عذاب بر آنان سزاوار شده است (حج/۱۸)؟

[نوح به قوم خود گفت:] آیا ندیده‌اید که چگونه خدا هفت آسمان را طبقه‌طبقه آفرید و ماه را در آنها تابان قرار داد (نوح/۱۵-۱۶)؟

[ابراهیم] چون ماه را تابان دید، گفت: این پروردگار من است. آن‌گاه چون غروب کرد، گفت: اگر پروردگارم من را هدایت نکرده بود، بی‌تردید از گروه گمراهان بودم (انعام/۷۷).

یوسف به پدر خود گفت: اى پدر، من [در خواب] یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم. آنها را دیدم که براى من سجده مى‏کنند (یوسف/۴).

قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت (قمر/۱). آن هنگام که چشم‌ها خیره شود، ماه بى‏نور شود و خورشید و ماه یک جا جمع شوند، آن روز انسان مى‏گوید: راه گریز کجاست؟ هرگز، چنین نیست، هیچ پناهگاهى وجود ندارد.  آن روز قرارگاه،  تنها به سوى پروردگار تو است (قیامت/۷-۱۲).

ماه‌های سال، آسمان، شب

الْقَمَرِ (مدّثّر/۳۲) وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ (انشقاق/۱۸) وَ الْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا (شمس/۲)

وَ هُوَ (الله) الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ (انبياء/۳۳) هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاء وَ الْقَمَرَ نُورًا وَ قَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللّهُ ذَلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (يونس/۵) وَ الْقَمَرَ قَدَّرْنَاهُ مَنَازِلَ حَتَّى عَادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَدِيمِ* لَا الشَّمْسُ يَنبَغِي لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ (يس/۳۹-۴۰) تَبَارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّمَاء بُرُوجًا وَ جَعَلَ فِيهَا سِرَاجًا وَ قَمَرًا مُّنِيرًا (فرقان/۶۱)

[جعل الله] الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ (انعام/۹۶) الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ بِحُسْبَانٍ … فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (رحمن/۵-۱۳) وَ سَخَّر لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دَآئِبَينَ وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ (ابراهيم/۳۳) خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ يُكَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَى النَّهَارِ وَ يُكَوِّرُ النَّهَارَ عَلَى اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى أَلَا هُوَ الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ (زمر/۵) يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُّسَمًّى ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِن قِطْمِيرٍ (فاطر/۱۳) اللّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لأَجَلٍ مُّسَمًّى يُدَبِّرُ الأَمْرَ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لَعَلَّكُم بِلِقَاء رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ (رعد/۲) إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلاَ لَهُ الْخَلْقُ وَ الأَمْرُ تَبَارَكَ اللّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ (اعراف/۵۴) وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ الْنَّهَارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ الْنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (نحل/۱۲)

وَ لَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ فَأَنَّى يُؤْفَكُونَ (عنكبوت/۶۱) أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَ يُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَ أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ* ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ الْبَاطِلُ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ (لقمان/۲۹-۳۰) وَ مِنْ آيَاتِهِ اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لَا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ (فصّلت/۳۷) أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَن فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كثِيرٌ مِّنَ النَّاسِ وَكَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذَابُ (حج/۱۸)

[قال نوح] أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا* وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُورًا (نوح/۱۵-۱۶)

فَلَمَّا رَأَى [ابراهیم] الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ هَذَا رَبِّي فَلَمَّا أَفَلَ قَالَ لَئِن لَّمْ يَهْدِنِي رَبِّي لأكُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّينَ (انعام/۷۷)

إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ (یوسف/۴)

اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انشَقَّ الْقَمَرُ (قمر/۱) فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ* وَ خَسَفَ الْقَمَرُ* وَ جُمِعَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ* يَقُولُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرُّ* كَلَّا لَا وَزَرَ* إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذٍ الْمُسْتَقَرُّ  (قيامت/۷-۱۲)