چکیده: خدا به شما سفارش کرده از او پروا کنید. چیزی را با او شریک نکنید. به پدر و مادر احسان کنید. فرزندان خود را از بیم تنگدستى نکشید. به کارهاى زشت، نزدیک نشوید. نفسى را که خدا حرام کرده جز به حق نکشید. به مال یتیم جز به روشی نیکوتر نزدیک نشوید تا به حدّ رشد خود برسد. پیمانه و ترازو را به عدالت پیمانه کنید. به عدالت سخن بگویید. به پیمان خدا وفا کنید. خدا درباره ارث نیز سفارش کرده است. . انسان در زیان است مگر کسانی که ایمان آورده و همدیگر را به حق و شکیبایی سفارش می‌کنند. خدا به پیامبران سفارش کرده که دین را برپا دارید و در آن تفرقه نکنید.

آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است از آنِ خدا است. ما به کسانى که پیش از شما به آنان کتاب داده شده و نیز به شما سفارش کردیم که از خدا پروا کنید و اگر کفر ورزید آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است از آنِ خدا است. خدا بى‌نیاز ستوده است (نساء/۱۳۱). بگو، بیایید تا آن‌چه را پروردگارتان بر شما حرام کرده براى شما بخوانم: چیزى را با او شریک قرار ندهید. به پدر و مادر نیکی کنید. فرزندان خود را از بیم تنگدستى نکشید. ما شما و آنان را روزى می‌دهیم. به کارهاى زشت، چه آشکار آن و چه پوشیده نزدیک نشوید. نفسى را که خدا حرام کرده جز به حق نکشید. اینها است که [خدا] شما را به آن سفارش کرده است، باشد که بیندیشد. به مال یتیم جز به روشی نیکوتر نزدیک نشوید تا به رشد خود برسد و پیمانه و ترازو را به عدالت تمام پیمانه کنید. هیچ کس را جز به قدر توان او تکلیف نمى ‏کنیم. چون سخن گویید به عدالت بگویید، هر چند خویشاوند باشد و به پیمان خدا وفا کنید. اینها است که [خدا] شما را به آن سفارش کرده است، باشد که پند گیرید. این راه راست من است پس، از آن پیروى کنید و از راه ‏های [دیگر] که شما را از راه او پراکنده مى‏ کند، پیروى نکنید. اینها است که شما را به آن سفارش کرده است، باشد که تقوا پیشه کنید (انعام/۱۵۱-۱۵۳). به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادر خود نیکی کند. مادرش با تحمّل رنج او را حمل کرد و با تحمّل رنج او را به دنیا آورد. بارداری و از شیرگرفتن او، سى ماه است (احقاف/۱۵). به انسان درباره پدر و مادر او سفارش کردیم. مادرش در حال ضعف روی ضعف او را حمل کرد و از شیر گرفتن او در دو سال است. [به او سفارش کردیم:] از من و پدر و مادر خود سپاسگزار باش که بازگشت به سوى من است. اگر آن دو کوشیدند تا آن‌چه را تو به آن دانشى نداری با من شریک گردانی، از آن دو اطاعت نکن ولی در دنیا به خوبى با آنان معاشرت کن و راه کسى را که به سوى من باز مى ‏گردد، پیروى کن. بازگشت ‏شما به سوى من است پس شما را از آن‌چه انجام مى‏ دادید، باخبر خواهم کرد (لقمان/۱۴-۱۵). به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادر خود نیکى کند. اگر آن دو کوشیدند تا تو آن‌چه را به آن علم ندارى با من شریک گردانی، از آن دو اطاعت نکن. سرانجام شما به سوى من است و شما را از آن‌چه انجام مى ‏دادید، باخبر خواهم کرد (عنکبوت/۸). خدا به شما درباره فرزندانتان سفارش مى ‏کند: سهم پسر چون سهم دو دختر است. اگر [همه ورثه] دختر [و] از دو تن بیشتر باشند، سهم آنان دو سوّم میراث است و اگر یکى باشد نیمى [از میراث] از آنِ او است. براى هر یک از پدر و مادر وى (متوفّى) یک‌ششم [از میراث] است این در صورتى است که او فرزندى داشته باشد ولى اگر فرزندى نداشته باشد و [تنها] پدر و مادرش از او ارث برند، براى مادرش یک‌سوّم است و اگر او برادرانى داشته باشد، مادرش یک‌ششم مى‏ برد پس از انجام وصیتى که او به آن سفارش کرده یا دَینى [که باید استثنا شود]. شما نمى‌دانید پدران و فرزندانتان کدام یک براى شما سودمندتر هستند. [این] حکمی از جانب خدا است. به‌راستی خدا داناى حکیم است. نیمى از میراث همسرانتان از آنِ شما [شوهران] است، اگر آنان فرزندى نداشته باشند و اگر فرزندى داشته باشند، یک‌چهارم ماترک آنان از آن شما است [البته] پس از انجام وصیتى که به آن سفارش کرده ‏اند یا دینى [که باید استثنا شود] و یک‌چهارم از میراثِ شما، براى آنان است، اگر شما فرزندى نداشته باشید. اگر فرزندى داشته باشید یک‌هشتم میراث شما، از آنان خواهد بود [البته] پس از انجام وصیتى که به آن سفارش کرده ‏اید یا دینى [که باید استثنا شود]. اگر مرد یا زنى که از او ارث مى‏ برند، کلاله (بى ‏فرزند و بى ‏پدر و مادر) باشد و او برادر یا خواهرى داشته باشد پس براى هر یک از آن دو، یک‌ششم [میراث] است و اگر آنان بیش از این باشند در یک‌سوّم مشارکت دارند پس از انجام وصیتى که به آن سفارش شده یا دَینى که [باید استثنا شود به شرط این‌که] زیانى [به ورثه] نرساند. این ‏سفارش خدا است و خدا داناى بردبار است (نساء/۱۱-۱۲)

سوگند به عصر که بی‌گمان انسان در زیان است جز کسانى که ایمان آورده، کارهاى شایسته انجام داده و همدیگر را به حق و به شکیبایى سفارش کرده‏ اند (عصر/۱-۳). ما هر دو راه [خیر و شر] را به او (انسان) نشان دادیم [ولى] نخواست از گردنه بالا رود. تو چه دانى که آن گردنه چیست؟ بنده ‏اى را آزادکردن یا در روز گرسنگى به یتیمى خویشاوند یا بینوایى خاک‏نشین، طعام ‏دادن سپس از کسانى باشد که ایمان آورده و یکدیگر را به شکیبایى و مهربانى سفارش کرده ‏اند. آنان اهل سعادت هستند (بلد/۱۰-۱۸).

سفارش- اقوام، هنگامى که پروردگارِ ابراهیم به او فرمود: تسلیم شو، گفت:  تسلیم پروردگار جهانیان، شدم. ابراهیم و یعقوب پسران خود را به همان [آیین] سفارش کردند که اى پسران من، خدا این دین را براى شما برگزید پس جز مسلمان نمیرید (بقره/۱۳۱-۱۳۲).

[عیسی در گهواره گفت: خدا] من را هر جا که باشم بابرکت ‏قرار داده و تا زنده ‏ام به نماز و زکات سفارش کرده است (مریم/۳۱).

برای شما از دین همان را تشریع کرد که نوح را به آن سفارش کرد و آن‌چه را به تو وحى کردیم و آن‌چه ابراهیم، موسى و عیسى را به آن سفارش کردیم که دین را برپا دارید و در آن تفرقه نکنید. بر مشرکان آن‌چه آنان را به سوى آن مى‏ خوانى، گران مى ‏آید (شوری/۱۳).

بگو، آیا [خدا] دو نر [از حیوانات] را حرام کرده یا دو مادّه را؟ یا آن‌چه را که رحم آن دو مادّه در برگرفته است؟ آیا هنگامی که خدا شما را به این سفارش کرد، حاضر بودید؟ پس کیست ‏ستمکارتر از آن که بر خدا دروغ بندد تا از بدون علم مردم را گمراه کند؟ به‌راستی خدا گروه ستمکار را هدایت نمى ‏کند (انعام/۱۴۴). بر کسانى که پیش از آنها بودند هیچ پیامبرى نیامد جز این‌که گفتند: ساحر یا دیوانه است. آیا همدیگر را به این [سخن] سفارش کرده بودند؟ [نه] بلکه آنان مردمى سرکش هستند. پس، از آنان روى بگردان که تو در خور نکوهش نیستى (ذاریات/۵۲-۵۴).

وصیت

وَ للّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأَرْضِ وَ لَقَدْ وَصَّيْنَا الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَ إِيَّاكُمْ أَنِ اتَّقُواْ اللّهَ وَ إِن تَكْفُرُواْ فَإِنَّ لِلّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأَرْضِ وَ كَانَ اللّهُ غَنِيًّا حَمِيدًا (نساء/۱۳۱) قُلْ تَعَالَوْاْ أَتْلُ مَا حَرَّمَ رَبُّكُمْ عَلَيْكُمْ أَلاَّ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئًا وَ بِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَ لاَ تَقْتُلُواْ أَوْلاَدَكُم مِّنْ إمْلاَقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَ إِيَّاهُمْ وَ لاَ تَقْرَبُواْ الْفَوَاحِشَ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَ مَا بَطَنَ وَ لاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالْحَقِّ ذَلِكُمْ وَصَّاكُمْ بِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ* وَ لاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُواْ الْكَيْلَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لاَ نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَ بِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُواْ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ* وَ أَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَ لاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (انعام/۱۵۱-۱۵۳) وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَ وَضَعَتْهُ كُرْهًا وَ حَمْلُهُ وَ فِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا (احقاف/۱۵) وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ* وَ إِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَ صَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (لقمان/۱۴-۱۵) وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَ إِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (عنكبوت/۸) يُوصِيكُمُ اللّهُ فِي أَوْلاَدِكُمْ لِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ فَإِن كُنَّ نِسَاء فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ وَ إِن كَانَتْ وَاحِدَةً فَلَهَا النِّصْفُ وَ لأَبَوَيْهِ لِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُ وَلَدٌ فَإِن لَّمْ يَكُن لَّهُ وَلَدٌ وَ وَرِثَهُ أَبَوَاهُ فَلأُمِّهِ الثُّلُثُ فَإِن كَانَ لَهُ إِخْوَةٌ فَلأُمِّهِ السُّدُسُ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِي بِهَا أَوْ دَيْنٍ آبَآؤُكُمْ وَ أَبناؤُكُمْ لاَ تَدْرُونَ أَيُّهُمْ أَقْرَبُ لَكُمْ نَفْعًا فَرِيضَةً مِّنَ اللّهِ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيما حَكِيمًا* وَ لَكُمْ نِصْفُ مَا تَرَكَ أَزْوَاجُكُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّهُنَّ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَهُنَّ وَلَدٌ فَلَكُمُ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْنَ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصِينَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَ لَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِن لَّمْ يَكُن لَّكُمْ وَلَدٌ فَإِن كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُم مِّن بَعْدِ وَصِيَّةٍ تُوصُونَ بِهَا أَوْ دَيْنٍ وَ إِن كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلاَلَةً أَو امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ فَإِن كَانُوَاْ أَكْثَرَ مِن ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاء فِي الثُّلُثِ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَآ أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَآرٍّ وَصِيَّةً مِّنَ اللّهِ وَ اللّهُ عَلِيمٌ حَلِيمٌ (نساء/۱۱-۱۲)

وَ الْعَصْرِ* إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (عصر/۱-۳) وَ هَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ* فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ* وَ مَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ* فَكُّ رَقَبَةٍ* أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ* يَتِيمًا ذَا مَقْرَبَةٍ* أَوْ مِسْكِينًا ذَا مَتْرَبَةٍ* ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَ تَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ* أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ (بلد/۱۰-۱۸)

التوصية- الاقوام، إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ* وَ وَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَ يَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلاَ تَمُوتُنَّ إَلاَّ وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ (بقره/۱۳۱-۱۳۲)

وَ [قال عيسي في المهد الله] جَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنتُ وَ أَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا (مريم/۳۱)

شَرَعَ لَكُم مِّنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ وَمَا وَصَّيْنَا بِهِ إِبْرَاهِيمَ وَ مُوسَى وَ عِيسَى أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لَا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ كَبُرَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ (شوري/۱۳)

وَ مِنَ الإِبْلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ وَصَّاكُمُ اللّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (انعام/۱۴۴) كَذَلِكَ مَا أَتَى الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّن رَّسُولٍ إِلَّا قَالُوا سَاحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ* أَتَوَاصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُونَ* فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ (ذاريات/۵۲-۵۴)