چکیده: چون به انسان زیانی برسد، به سوی خدا رو می‌آورد و چون آن زیان برطرف شود و نعمت به او عطا شود، خدا را فراموش می‌کند و به او شرک می‌ورزد. اگر زیان کافران برطرف شود، باز در طغیان خود اصرار می‌کنند. هر کس کفر ورزد، به خدا زیانی نمی‌رساند. مشرکان به جای خدا معبودانی را گرفتند که برای خود مالک سود و زیان نیستند و نمی‌توانند به آنها سود و زیان برسانند. از نیکی است که کسی در هنگام زیان، شکیبا باشد. متّقین در راحتی و زیان انفاق می‌کنند. نجواهای شیطان نمی‌تواند به کسی زیان برساند جز به اذن خدا. هیچ مادر و پدری نباید به خاطر فرزندش زیان ببیند. زنان مطلّقه را نباید برای زیان رساندن نگه داشت. در معامله، نویسنده و شاهد نباید زیان ببینند. تقسیم ارث پس از انجام وصیتی است که به آن سفارش شده یا دینی است که به ورثه زیانی نرساند. مومنان خانه‌نشین که زیان ندیده‌اند با مجاهدانی که با مال و جان خود جهاد می‌کنند، یکسان نیستند.

هر نعمتی که دارید، از خداست سپس چون زیانی به شما برسد، به سوی او روی می‌آورید و چون آن زیان را از شما برطرف کرد آن‌گاه گروهی از شما به پروردگارشان شرک می‌ورزند تا آن‌چه را به آنها داده‌ایم، ناسپاسی کنند (نحل/۵۳-۵۵). چون در دریا به شما زیانی برسد، هر که را جز او می‌خوانید، کم می‌گردد پس چون [خدا] شما را به سوی خشکی رهانید، رویگردان می‌شوید و انسان همواره ناسپاس است (اسراء/۶۷). چون به انسان زیانی برسد، پروردگارش را در حالی‌که به سوی او بازگشت‌کننده است، می‌خواند سپس چون به او از جانب خود، نعمتی عطا کند، آن‌چه را پیش‌تر به سوی او دعا می‌کرد، فراموش می‌کند و برای خدا همتایانی قرار می‌دهد تا از راه او گمراه کند. بگو، اندکی به کفرت برخوردار شو که تو از اهل آتش هستی (زمر/۸). چون به انسان زیانی برسد، ما را به پهلو خوابیده یا نشسته و یا ایستاده می‌خواند و چون زیانش را برطرف کنیم، می‌گذرد، گویی ما را هرگز برای زیانی که به او رسیده، نخوانده است. این‌گونه برای اسرافکاران آن‌چه انجام می‌دادند، زینت داده شده است (یونس/۱۲). هنگامی که به انسان زیانی برسد، ما را می‌خواند سپس چون نعمتی از جانب خود به او عطا کنیم، می‌گوید: آن را تنها به دانش خود یافته‌ام. [چنین نیست] بلکه آزمایشی است ولی بیشتر آنها نمی‌دانند (زمر/۴۹). اگر به او پس از زیانی که رسیده است، نعمتی بچشانیم، بی‌گمان خواهد گفت: بدی‌ها از من دور شد. به‌راستی او سرمستِ فخرفروش است. مگر کسانی که صبر کردند و کارهای شایسته انجام دادند که آنان را آمرزش و پاداشی بزرگ است (هود/۱۰-۱۱). اگر پس از زیانی که به او رسیده است، از جانب خود رحمتی به او بچشانیم، بی‌تردید خواهد گفت: این حق من است و نمی‌پندارم که قیامت برپا شود و اگر به سوی پروردگارم بازگردانده شوم، بی‌تردید نزد او برای من خوبی خواهد بود پس بی‌شک کافران را از آن‌چه انجام داده‌اند، آگاه می‌کنیم. بی‌تردید از عذاب سخت به آنها می‌چشانیم (فصّلت/۵۰).

چون به مردم زیانی برسد، پروردگار خود را بازگشت‌کننده به سوی او می‌خوانند و آن‌گاه که از جانب خود رحمتی به آنها بچشاند ناگاه گروهی از آنها به پروردگار خود شرک می‌ورزند تا به آن‌چه به آنها داده‌ایم، کفر ورزند. [بگو،] برخوردار شوید. امّا به‌زودی خواهید دانست (روم/۳۳-۳۴). چون به مردم پس از زیانی که به آنها رسیده است، رحمتی بچشانیم ناگاه آنها را می‌بینی که در آیات ما مکر می‌کنند. بگو، مکر خدا سریع‌تر است. بی‌تردید فرستادگان ما آن‌چه را مکر می‌کنید، می‌نویسند (یونس/۲۱).

اگر به آنها (کسانی که به آخرت ایمان ندارند) رحم کنیم و آن‌چه از زیان بر آنها است، از آنان برطرف کنیم، باز در طغیان خود کوردلانه و سرگردان، اصرار می‌ورزند (مومنون/۷۵).

غیر از او (خدا) معبودانی برای خود گرفتند که چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده می‌شوند و برای خود مالک زیان و سودی نیستند (فرقان/۳). غیر از خدا چیزی را می‌پرستند که نه به آنها سود می‌دهد و نه زیان (فرقان/۵۵). غیر از خدا چیزهایی را می‌پرستند که نه به آنان زیان می‌رساند و نه به آنان سود می‌دهد و می‌گویند: اینها نزد خدا شفاعتگران ما هستند (یونس/۱۸). از میان مردم کسی است که فقط خدا را بر یک حال می‌پرستد … به غیر خدا چیزی را می‌خواند که نه زیانی به او می‌رساند و نه سودی. این همان گمراهی دور است. کسی را می‌خواند که زیانش از سودش نزدیک‌تر است. چه بد سرپرست و چه بد همدمی است (حج/۱۱-۱۳). بگو، پس آیا غیر از خدا سرپرستانی گرفته‌اید که برای خود مالک سود و زیانی نیستند (رعد/۱۶)؟ بگو، غیر از خدا چیزی را که مالک سود و زیان شما نیست، می‌پرستید (مائده/۷۶)؟ بگو، کسانی را که غیر از او [معبود خود] پنداشتید، بخوانید. آنها مالک نیستند تا (بتوانند) از شما زیانی را برطرف کنند و نه آن را دگرگون کنند (اسراء/۵۶). بگو، آیا غیر از خدا چیزی را بخوانیم که نه سودی به ما می‌رساند و نه زیانی و پس از این‌که خدا ما را هدایت کرده از عقیده خود بازگردیم (انعام/۷۱)؟ روزى که همه آنان را محشور مى‏ کند آن‌گاه به فرشتگان مى ‏فرماید: آیا اینها بودند که شما را مى‏ پرستیدند؟ … امروز برای یکدیگر مالک سود و زیانی نیستند و به کسانی که ستم کرده‌اند، می‌گوییم: بچشید عذاب آتشی را که آن را دروغ می‌شمردید (سبأ/ ۴۰-۴۲).

به‌یقین کسانی که کفر را به بهای ایمان خریدند، هرگز به خدا زیانی نمی‌رسانند و برای آنها عذابی دردناک است (آل‌عمران/۱۷۷). نیکی آن نیست که روی خود را به سوی مشرق و مغرب بگردانید بلکه نیکی آن است که … در سختی و زیان و به هنگام جنگ شکیبا هستند. آنها هستند که صادقند و آنها همان متّقین هستند (بقره/۱۷۷). [متّقین] کسانی هستند که در راحتی و زیان، انفاق می‌کنند (آل‌عمران/۱۳۴). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، مراقب خودتان باشید. هنگامی که شما هدایت یافتید، هر کس گمراه شد، به شما زیانی نمی‌رساند. بازگشت همه شما به سوی خداست و از آن‌چه کرده‌اید، شما را آگاه می‌کند (مائده/۱۰۵). جز این نیست که نجوا، از شیطان است تا کسانی که ایمان آورده‌اند را، اندوهگین کند ولی جز به اذن خدا هیچ زیانی به آنها نمی‌رساند. مومنان باید تنها بر خدا توکّل کنند (مجادله/۱۰). اگر نیکی به شما برسد، آنها (غیر از خودتان) را بدحال می‌کند و اگر بدی به شما برسد، به آن شاد می‌شوند. اگر شکیبایی و تقوا پیشه کنید، نیرنگ آنها هیچ زیانی به شما نمی‌رساند. به‌راستی خدا به آن‌چه می‌کنند، احاطه دارد (آل‌عمران/۱۲۰).

هیچ مادری نباید به سبب فرزندش زیان ببیند و هیچ پدری نباید به سبب فرزندش [زیان ببیند] و مانند همین بر عهده وارث است (بقره/۲۳۳). چون زنان را طلاق دادید و به پایان عدّه خود رسیدند پس آنها را به خوبی نگاه دارید یا به خوبی آنها را آزاد کنید، و آنها را برای زیان رساندن نگاه ندارید تا تعدّی کنید. هر کس چنین کند، بی‌تردید به خود ستم کرده است. آیات خدا را به مسخره نگیرید (بقره/۲۳۱). در حد توان خود آنها را در همان جا که خود ساکن هستید، سکونت دهید و به آنها زیان نرسانید تا بر آنها تنگ بگیرید (طلاق/۶). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر گاه به وامی تا سر رسیدی معیّن با یکدیگر معامله کردید، آن را بنویسید … و دو شاهد از مردانتان را به شهادت بگیرید پس اگر دو مرد نبودند، مردى را با دو زن‏، از میان گواهانى که رضایت دارید، [به شهادت بگیرید] … هیچ نویسنده و شاهدی نباید زیان ببیند. اگر چنین کنید، آن، نافرمانی شما است. از خدا پروا کنید. خدا به شما تعلیم می‌دهد. خدا به هر چیزی داناست (بقره/۲۸۲). [تقسیم ارث] پس از انجام وصیّتی است که به آن سفارش شده یا دِینی است که دارد، بی‌آن‌که [به ورثه] زیانی برساند. این سفارش خدا است (نساء/۱۲).

ضرر- اقوام، ما در هیچ شهری پیامبری نفرستادیم جز آن‌که اهل آن را به سختی و زیان گرفتیم شاید تضرّع کنند سپس بدی را به نیکی تبدیل کردیم تا فزونی یافتند و گفتند: به پدران ما هم زیان و خوشی رسیده است. پس ناگهان در حالی‌که نمی‌دانستند، آنها را گرفتیم (اعراف/۹۴-۹۵).

[هود به قوم خود گفت:] اگر روی بگردانید، به‌یقین آن‌چه را برای آن به سوی شما فرستاده شده‌ام به شما رساندم و پروردگار من گروهی غیر از شما را جانشین می‌کند و به او زیانی نتوانید زد (هود/۵۷).

[ابراهیم به پدر و قوم خود] گفت: آیا وقتی دعا می‌کنید، [آن بتان] از شما می‌شنوند یا به شما سود و زیان می‌رسانند (شعراء/۷۲-۷۳)؟ گفت: آیا غیر از خدا چیزی را می‌پرستید که هیچ سود و زیانی به شما نمی‌رسانند (انبیاء/۶۶)؟

چون [برادران] بر یوسف وارد شدند، گفتند: ای عزیز، به ما و کسان ما زیان رسیده است و سرمایه‌ای ناچیز آورده‌ایم پس پیمانه ما را کامل کن و به ما صدقه بده. بی‌گمان خدا صدقه‌دهندگان را پاداش می‌دهد (یوسف/۸۸).

[فرعون به ساحران]  گفت: پیش از آن‌که به شما اجازه دهم، به او ایمان آوردید؟ بی‌تردید او همان بزرگ شماست که به شما سحر آموخته است. به‌زودى خواهید دانست. ‏بدون شک دست‌ها و پاهاى شما را برخلاف هم خواهم برید و همه شما را به دار خواهم آویخت. گفتند زیانی نیست ما به سوى پروردگار باز می‌گردیم (شعراء/۴۹-۵۰). آیا [قوم موسی] نمی‌بینند که [گوساله] به آنها پاسخ نمی‌دهد و برای آنها سود و زیانی را مالک نیست (طه/۸۹)؟

ایوب را [یاد کن] هنگامی که پروردگارش را ندا داد که به من زیان رسیده است و تو مهربانترین مهربانان هستی پس او را اجابت کردیم و آن‌چه از زیان به او رسیده است را برطرف کردیم و کسان او و نظیرشان را همراه با آنها به او دادیم. رحمتی از جانب ما و یادآوری برای عبادت‌کنندگان است (انبیاء/۸۳-۸۴).

[گروهی از اهل کتاب] از آن دو (فرشته هاروت و ماروت) چیزی می‌آموختند که با آن، میان مرد و همسرش جدایی افکنند [هر چند] نمی‌توانستند به کسی زیان برسانند مگر به اذن خدا و آنها چیزی را می‌آموختند که برای آنها زیان داشت و سودی به آنها نمی‌رسانید (بقره/۱۰۲).

[مردی از دورترین جای شهر شتابان آمد و گفت:] آیا غیر از او معبودانی بگیرم که اگر رحمان برای من زیانی بخواهد، شفاعت آنها، من را از چیزی بی‌نیاز نمی‌کند و نه نجاتم می‌دهند (یس/۲۳)؟

غیر از خدا چیزی را که سود و زیانی به تو نمی‌رساند، نخوان که اگر چنین کنی، در آن صورت بی‌تردید از ستمکاران هستی (یونس/۱۰۶). اگر خدا به تو زیانی برساند، کسی جز او برطرف‌کننده آن نیست و اگر خیری به تو برساند پس او بر هر چیزی تواناست (انعام/۱۷). اگر خدا به تو زیانی برساند، کسی جز او برطرف‌کننده آن نیست و اگر خیری برای تو بخواهد پس فضل او را بازدارنده‌ای نیست (یونس/۱۰۷). اگر از آنها بپرسی، چه کسی آسمان‌ها و زمین را خلق کرده است، بی‌تردید خواهند گفت: خدا. بگو، به من خبر دهید اگر خدا بخواهد زیانی را به من برساند، آیا آن‌چه را غیر از خدا می‌خوانید، می‌توانند زیان او را برطرف کنند یا اگر او رحمتی برای من بخواهد، آیا آنها می‌توانند رحمتش را بازدارند؟ بگو، خدا برای من کافی است (زمر/۳۸). بگو، من مالک سود و زیان خود نیستم جز آن‌چه خدا بخواهد (یونس/۴۹). بگو، جز آن‌چه خدا بخواهد، براى خود اختیار سود و زیانى ندارم و اگر غیب مى ‏دانستم، بی‌گمان خیر بیشترى مى‏ اندوختم و هرگز به من آسیبى نمى ‏رسید (اعراف/۱۸۸).

بگو، در حقیقت من برای شما مالک زیان و رشدی نیستم (جن/۲۱). بگو، اگر خدا بخواهد به شما زیانی یا سودی برساند، چه کسی در برابر خدا برای شما اختیار چیزی را دارد (فتح/۱۱). به یقین ما به سوی امّت‌هایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم و آنها را به سختی و زیان آزمایش کردیم شاید تضرّع کنند (انعام/۴۲). کسانی که به کفر می‌شتابند تو را اندوهگین نسازند. آنها هرگز زیانی به خدا نمی‌رسانند (آل‌عمران/۱۷۶). به‌راستی کسانی که کافر شدند، [مردم] را از راه خدا بازداشتند و پس از آن‌که راه هدایت بر آنها آشکار شد، با پیامبر مخالفت کردند. هرگز به خدا زیانی نمی‌رسانند. به‌زودی [خدا] اعمالشان را تباه خواهد کرد (محمّد/۳۲). محمّد نیست جز فرستاده‌ای که پیش از او پیامبران گذشتند. آیا اگر او بمیرد یا کشته شود به عقب بازمی‌گردید؟ هر کس به عقب بازگردد، هرگز زیانی به خدا نمی‌زند (آل‌عمران/۱۴۴). اگر [یهودیان] نزد تو آمدند، میان آنها داوری کن یا از آنها روی گردان. اگر از آنها روی بگردانی، به تو هیچ زیانی نمی‌زنند (مائده/۴۲). اگر فضل خدا و رحمت او بر تو نبود، طایفه‌ای از آنها (خیانتکاران و حامیان آنها) بر آن می‌شدند تا تو را گمراه کنند ولی جز خودشان را گمراه نمی‌کنند و هیچ زیانی به تو نمی‌رسانند (نساء/۱۱۳).

آنها (اهل‌کتاب) هرگز زیانی به شما نمی‌رسانند جز آزاری. اگر با شما جنگ کنند، به شما پشت می‌کنند آن‌گاه یاری نمی‌شوند (آل‌عمران/۱۱۱). آیا پنداشتید که داخل بهشت می‌شوید در حالی‌که هنوز مانند آن‌چه بر پیشینیان شما آمد، بر شما نیامده است؟ به آنها سختی و زیان رسید و به تکان درآمدند تا جایی که فرستاده و کسانی که با او ایمان آورده بودند، گفتند: یاری خدا کی خواهد بود؟ بدان که یاری خدا نزدیک است (بقره/۲۱۴). مومنان خانه‌نشین که زیان‌دیده نیستند با آن مجاهدانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می‌کنند، یکسان نیستند. خدا کسانى را که با مال و جان خود جهاد مى ‏کنند، به درجه‏ اى بر خانه ‏نشینان برتری داده است (نساء/۹۵). [ای کسانی که ایمان آورده‌اید،] اگر [برای جهاد] رهسپار نشوید، [خدا] شما را به عذابی دردناک عذاب می‌کند و گروهی دیگر به جای شما می‌آورد و به او زیانی نخواهید رسانید. خدا بر هر چیزی تواناست (توبه/۳۹).

[برخی از منافقان] کسانی هستند که مسجدی اختیار کردند که مایه زیان، کفر و پراکندگی میان مومنان است و کمین‌گاهی است برای کسی که از قبل با خدا و پیامبر او به جنگ برخاسته بود. سخت سوگند یاد می‌کنند که جز نیکی قصدی نداشتیم و خدا گواهی می‌دهد که آنها بی‌تردید دروغگو هستند. هرگز در آن مسجد به نماز نایست (توبه/۱۰۷-۱۰۸).

وَ مَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ* ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِّنكُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ* لِيَكْفُرُواْ بِمَا آتَيْنَاهُمْ (نحل/۵۳-۵۵) وَ إِذَا مَسَّكُمُ الْضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلاَّ إِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَ كَانَ الإِنْسَانُ كَفُورًا (اسراء/۶۷) وَ إِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ (زمر/۸). وَ إِذَا مَسَّ الإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ (یونس/۱۲) فَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِّنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ بَلْ هِيَ فِتْنَةٌ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (زمر/۴۹) وَ لَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاء بَعْدَ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ* إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ (هود/۱۰-۱۱) وَ لَئِنْ أَذَقْنَاهُ رَحْمَةً مِّنَّا مِن بَعْدِ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ هَذَا لِي وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَ لَئِن رُّجِعْتُ إِلَى رَبِّي إِنَّ لِي عِندَهُ لَلْحُسْنَى فَلَنُنَبِّئَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِمَا عَمِلُوا وَ لَنُذِيقَنَّهُم مِّنْ عَذَابٍ غَلِيظٍ (فصّلت/۵۰).

وَ إِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُم مُّنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُم مِّنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِّنْهُم بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ* لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (روم/۳۳-۳۴) وَ إِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً مِّن بَعْدِ ضَرَّاء مَسَّتْهُمْ إِذَا لَهُم مَّكْرٌ فِي آيَاتِنَا قُلِ اللّهُ أَسْرَعُ مَكْرًا إِنَّ رُسُلَنَا يَكْتُبُونَ مَا تَمْكُرُونَ (یونس/۲۱).

وَ لَوْ رَحِمْنَاهُمْ (الذین لایومنون بالاخره) وَ كَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (مومنون/۷۵).

وَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ (الله) آلِهَةً لَّا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَ هُمْ يُخْلَقُونَ وَ لَا يَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ ضَرًّا وَ لَا نَفْعًا (فرقان/۳) وَ يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُهُمْ وَ لَا يَضُرُّهُمْ (فرقان/۵۵) وَ يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَضُرُّهُمْ وَ لاَ يَنفَعُهُمْ وَ يَقُولُونَ هَؤُلاء شُفَعَاؤُنَا عِندَ اللّهِ (یونس/۱۸) وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ … يَدْعُو مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُ وَ مَا لَا يَنفَعُهُ ذَلِكَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِيدُ* يَدْعُو لَمَن ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِن نَّفْعِهِ لَبِئْسَ الْمَوْلَى وَ لَبِئْسَ الْعَشِيرُ (حج/۱۱-۱۳) قُلْ أَفَاتَّخَذْتُم مِّن دُونِهِ أَوْلِيَاء لاَ يَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ نَفْعًا وَ لاَ ضَرًّا (رعد/۱۶) قُلْ أَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لاَ نَفْعًا (مائده/۷۶) قُلِ ادْعُواْ الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلاَ يَمْلِكُونَ كَشْفَ الضُّرِّ عَنكُمْ وَ لاَ تَحْوِيلًا (اسراء/۵۶) قُلْ أَنَدْعُو مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَنفَعُنَا وَ لاَ يَضُرُّنَا وَ نُرَدُّ عَلَى أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اللّهُ (انعام/۷۱) وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَؤُلَاء إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ* … فَالْيَوْمَ لَا يَمْلِكُ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ نَّفْعًا وَ لَا ضَرًّا وَ نَقُولُ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذَابَ النَّارِ الَّتِي كُنتُم بِهَا تُكَذِّبُونَ (سبأ/ ۴۰-۴۲).

إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُاْ الْكُفْرَ بِالإِيمَانِ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئًا وَ لهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (آل‌عمران/۱۷۷) لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ … وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء و الضَّرَّاء وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ (بقره/۱۷۷) [المتّقین] الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَ الضَّرَّاء (آل‌عمران/۱۳۴) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ عَلَيْكُمْ أَنفُسَكُمْ لاَ يَضُرُّكُم مَّن ضَلَّ إِذَا اهْتَدَيْتُمْ إِلَى اللّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (مائده/۱۰۵) إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّيْطَانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضَارِّهِمْ شَيْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ (مجادله/۱۰) إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُواْ بِهَا وَ إِن تَصْبِرُواْ وَ تَتَّقُواْ لاَ يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ (آل‌عمران/۱۲۰)

لاَ تُضَآرَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَ لاَ مَوْلُودٌ لَّهُ بِوَلَدِهِ وَ عَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَلِكَ (بقره/۲۳۳) وَ إِذَا طَلَّقْتُمُ النَّسَاء فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ لاَ تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لَّتَعْتَدُواْ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ وَ لاَ تَتَّخِذُوَاْ آيَاتِ اللّهِ هُزُوًا  (بقره/۲۳۱) أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنتُم مِّن وُجْدِكُمْ وَ لَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ (طلاق/۶) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ … وَ اسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْنِ من رِّجَالِكُمْ فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَ امْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء … وَ لاَ يُضَآرَّ كَاتِبٌ وَ لاَ شَهِيدٌ وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللّهُ وَ اللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (بقره/۲۸۲)[تقسیم الارث] مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَآ أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَآرٍّ وَصِيَّةً مِّنَ اللّهِ (نساء/۱۲)

الضرر- الاقوام، وَ مَا أَرْسَلْنَا فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّبِيٍّ إِلاَّ أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاء وَ الضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ* ثُمَّ بَدَّلْنَا مَكَانَ السَّيِّئَةِ الْحَسَنَةَ حَتَّى عَفَواْ وَّ قَالُواْ قَدْ مَسَّ آبَاءنَا الضَّرَّاء وَ السَّرَّاء فَأَخَذْنَاهُم بَغْتَةً وَ هُمْ لاَ يَشْعُرُونَ (اعراف/۹۴-۹۵).

[قال هود لقومه] فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقَدْ أَبْلَغْتُكُم مَّا أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَيْكُمْ وَ يَسْتَخْلِفُ رَبِّي قَوْمًا غَيْرَكُمْ وَ لاَ تَضُرُّونَهُ شَيْئًا (هود/۵۷).

قَالَ [ابراهیم لابیه و قومه] هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ* أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ (شعراء/۷۲-۷۳) قَالَ أَفَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَنفَعُكُمْ شَيْئًا وَ لَا يَضُرُّكُمْ (انبیاء/۶۶)؟

فَلَمَّا دَخَلُواْ [اخوه] عَلَيْهِ (یوسف) قَالُواْ يَا أَيُّهَا الْعَزِيزُ مَسَّنَا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُّزْجَاةٍ فَأَوْفِ لَنَا الْكَيْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَيْنَآ إِنَّ اللّهَ يَجْزِي الْمُتَصَدِّقِينَ (یوسف/۸۸).

قَالَ (فرعون السحرة) آمَنتُمْ لَهُ قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَكُمْ إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ الَّذِي عَلَّمَكُمُ السِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَافٍ وَ لَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ* قَالُوا لَا ضَيْرَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ (شعراء/۴۹-۵۰) أَفَلَا يَرَوْنَ [قوم موسی] أَلَّا يَرْجِعُ [عجل] إِلَيْهِمْ قَوْلًا وَ لَا يَمْلِكُ لَهُمْ ضَرًّا وَ لَا نَفْعًا (طه/۸۹)

وَ أَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الضُّرُّ وَ أَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ* فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَكَشَفْنَا مَا بِهِ مِن ضُرٍّ وَ آتَيْنَاهُ أَهْلَهُ وَ مِثْلَهُم مَّعَهُمْ رَحْمَةً مِّنْ عِندِنَا وَ ذِكْرَى لِلْعَابِدِينَ (انبیاء/۸۳-۸۴).

[من اهل الکتاب] فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا (ملکین هاروت و ماروت) مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ وَ مَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللّهِ وَ يَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَ لاَ يَنفَعُهُمْ (بقره/۱۰۲).

[یسعی رجل من اقصی المدینه و قال] أَأَتَّخِذُ مِن دُونِهِ آلِهَةً إِن يُرِدْنِ الرَّحْمَن بِضُرٍّ لاَّ تُغْنِ عَنِّي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا وَ لاَ يُنقِذُونِ (یس/۲۳)

وَ لاَ تَدْعُ مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَنفَعُكَ وَ لاَ يَضُرُّكَ فَإِن فَعَلْتَ فَإِنَّكَ إِذًا مِّنَ الظَّالِمِينَ (یونس/۱۰۶) وَ إِن يَمْسَسْكَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِن يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدُيرٌ (انعام/۱۷) وَ إِن يَمْسَسْكَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَ إِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلاَ رَآدَّ لِفَضْلِهِ (یونس/۱۰۷) وَ لَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ قُلْ أَفَرَأَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِيَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِي بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِيَ اللَّهُ (زمر/۳۸) قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَ لاَ نَفْعًا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ (یونس/۴۹)  قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَ لاَ ضَرًّا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ وَ لَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ مَا مَسَّنِيَ السُّوءُ (اعراف/۱۸۸).

قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لَا رَشَدًا (جن/۲۱) قُلْ فَمَن يَمْلِكُ لَكُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا (فتح/۱۱) وَ لَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَ الضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ (انعام/۴۲) وَ لاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَن يَضُرُّواْ اللّهَ شَيْئًا (آل‌عمران/۱۷۶) إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَشَاقُّوا الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الهُدَى لَن يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَ سَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ (محمّد/۳۲) وَ مَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَ مَن يَنقَلِبْ عَلَىَ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللّهَ شَيْئًا وَ سَيَجْزِي اللّهُ الشَّاكِرِينَ (آل‌عمران/۱۴۴) فَإِن جَآؤُوكَ [الیهود] فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئًا (مائده/۴۲) وَ لَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكَ وَرَحْمَتُهُ لَهَمَّت طَّآئِفَةٌ مُّنْهُمْ (خائنین و الذین یظهرون منهم) أَن يُضِلُّوكَ وَ مَا يُضِلُّونَ إِلاُّ أَنفُسَهُمْ وَ مَا يَضُرُّونَكَ مِن شَيْءٍ (نساء/۱۱۳).

[اهل الکتاب] لَن يَضُرُّوكُمْ  إِلاَّ أَذًى وَ إِن يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الأَدُبَارَ ثُمَّ لاَ يُنصَرُونَ (آل‌عمران/۱۱۱) أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَ الضَّرَّاء وَ زُلْزِلُواْ حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ (بقره/۲۱۴) لاَّ يَسْتَوِي الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُوْلِي الضَّرَرِ وَ الْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجَاهِدِينَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِينَ دَرَجَةً (نساء/۹۵) [یا ایها الذین امنوا] إِلاَّ تَنفِرُواْ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَ يَسْتَبْدِلْ قَوْمًا غَيْرَكُمْ وَ لاَ تَضُرُّوهُ شَيْئًا وَ اللّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ (توبه/۳۹).

[من المنافقین] الَّذِينَ اتَّخَذُواْ مَسْجِدًا ضِرَارًا وَ كُفْرًا وَ تَفْرِيقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ إِرْصَادًا لِّمَنْ حَارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِن قَبْلُ وَ لَيَحْلِفَنَّ إِنْ أَرَدْنَا إِلاَّ الْحُسْنَى وَ اللّهُ يَشْهَدُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ* لاَ تَقُمْ فِيهِ أَبَدًا (توبه/۱۰۷-۱۰۸).