شریک، سهیم، این مفهوم از مادّه «ش ر ک» ۱۰ بار و واژه «خلطاء» ۱ بار آمده است.
چکیده: خدا شریکی ندارد. شریکان به هم ستم میکنند مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند. ابلیس در اموال و اولاد کسانی که از او پیروی میکنند، شریک میشود. [بگو،] خدا شریکى ندارد (انعام/۱۶۳). فرزندى اختیار نکرده و او شریکى در فرمانروایى ندارد (فرقان/۲). بگو، ستایش خدایی را که نه فرزندی گرفته و نه در فرمانروایی شریکی دارد (اسراء/۱۱۱). خدا مَثَلی زده است، مردی (بردهای) که چند شریک ناسازگار در [مالکیّت] او شرکت دارند و مردی است که فرمانبر یک مرد است. آیا این دو در مَثَل یکسان هستند؟ ستایش از آن خدا است. بلکه بیشتر آنها نمیدانند (زمر/۲۹). [خدا] برای شما از خودتان مَثَلی زده است، آیا در آنچه به شما روزی دادهایم، شریکانی از بردگان خود دارید که در آن با هم مساوی باشید و همانطور که از یکدیگر بیم دارید، از آنها بیم داشته باشید؟ اینگونه آیات را برای گروهی که میاندیشند، به تفصیل بیان میکنیم (روم/۲۸). اگر مرد یا زنى که از او ارث مىبرند، کلاله (بىفرزند و بىپدر و مادر) باشد و او برادر یا خواهرى داشته باشد پس براى هر یک از آن دو، یک ششم [ماترک] است. اگر آنان بیش از این باشند، در یک سوم [ماترک] مشارکت دارند، پس از انجام وصیتى که به آن سفارش شده یا دَینى که [باید استثنا شود به شرط آنکه] زیانى [به ورثه] نرساند. این سفارش خدا است (نساء/۱۲). [خدا به ابلیس فرمود:] در اموال و اولاد آنها (هر کس از تو پیروی کند)، شریک شو و به آنها وعده بده. شیطان جز فریب به آنها وعده نمیدهد (اسراء/۶۴). [موسی گفت: پروردگارا،] برای من دستیاری از کسانم قرار بده، هارون، برادرم را. پشت من را به او محکم کن و او را در کارم شریک گردان تا تو را تسبیح گوییم و تو را بسیار یاد کنیم. بیتردید تو بر ما بینا هستی. فرمود: ای موسی، خواستهات به تو داده شد (طه/۲۹-۳۶). آیا خبر شاکیان که از دیوار محراب بالا رفتند، به تو رسیده است؟ وقتی بر داوود وارد شدند پس او از آنها به هراس افتاد. گفتند: نترس. [ما] دو نفر شاکی هستیم که یکی بر دیگری ستم کرده است پس بین ما به حق داوری کن و از حق دور نشو. ما را به راه راست هدایت کن. این برادر من است. او نود و نه میش دارد و من یک میش دارم پس میگوید: آن را هم به من واگذار و در خطابه بر من چیره شده است. [داوود] گفت: بیتردید او در مطالبه میش تو، بر میشهای خودش، بر تو ستم کرده است و بیگمان بسیاری از شریکان به یکدیگر ستم میکنند مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند و آنها بسیار اندک هستند. داوود دانست که او را آزمودهایم پس، از پروردگارش آمرزش خواست. فروتنانه به رو افتاد و توبه کرد (ص/۲۱-۲۴). هر کس از یاد رحمان روی بگرداند، بر او شیطانى مى گماریم تا براى او همنشینی باشد. بیتردید آنها، ایشان را از راه باز مى دارند و [آنها] مى پندارند که هدایت یافتهاند تا آنگاه که او [با همنشین خود] به حضور ما آید، [به همنشین خود] میگوید: اى کاش میان من و تو فاصله مشرق و مغرب بود. چه بد همنشینی هستى. امروز هرگز به شما سودی نمیدهد. چون ستم کردید، بیگمان شما در عذاب شریک هستند (زخرف/۳۶-۳۹). کسانى را که ستم کرده اند با همردیفان آنان و آنچه غیر از خدا مى پرستیدند، گرد آورید و به سوى راه جهنّم هدایتشان کنید. آنها را نگه دارید که آنها مسئول هستند. … پس در حقیقت آنان در آن روز در عذاب شریک هستند (صافّات/۲۲-۳۳). شرک |
الشریک
[قل] لاَ شَرِيكَ لَهُ (انعام/۱۶۳) وَ لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَمْ يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ (فرقان/۲) وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَ لَم يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْك (اسراء/۱۱۱).
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَّجُلًا فِيهِ شُرَكَاء مُتَشَاكِسُونَ وَ رَجُلًا سَلَمًا لِّرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلًا الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (زمر/۲۹) ضَرَبَ لَكُم مَّثَلًا مِنْ أَنفُسِكُمْ هَل لَّكُم مِّن مَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم مِّن شُرَكَاء فِي مَا رَزَقْنَاكُمْ فَأَنتُمْ فِيهِ سَوَاء تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنفُسَكُمْ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (روم/۲۸).
وَ إِن كَانَ رَجُلٌ يُورَثُ كَلاَلَةً أَو امْرَأَةٌ وَ لَهُ أَخٌ أَوْ أُخْتٌ فَلِكُلِّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا السُّدُسُ فَإِن كَانُوَاْ أَكْثَرَ مِن ذَلِكَ فَهُمْ شُرَكَاء فِي الثُّلُثِ مِن بَعْدِ وَصِيَّةٍ يُوصَى بِهَآ أَوْ دَيْنٍ غَيْرَ مُضَآرٍّ وَصِيَّةً مِّنَ اللّهِ (نساء/۱۲).
[قال الله لابلیس] شَارِكْهُمْ (الذین یتبعونک) فِي الأَمْوَالِ وَ الأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَ مَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا (اسراء/۶۴).
وَ اجْعَل لِّي وَزِيرًا مِّنْ أَهْلِي* هَارُونَ أَخِي* اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي* وَ أَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي* كَيْ نُسَبِّحَكَ كَثِيرًا* وَ نَذْكُرَكَ كَثِيرًا* إِنَّكَ كُنتَ بِنَا بَصِيرًا* قَالَ قَدْ أُوتِيتَ سُؤْلَكَ يَا مُوسَى (طه/۲۹-۳۶). وَ هَلْ أَتَاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرَابَ* إِذْ دَخَلُوا عَلَى دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوا لَا تَخَفْ خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُم بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَ لَا تُشْطِطْ وَ اهْدِنَا إِلَى سَوَاء الصِّرَاطِ* إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِيَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَكْفِلْنِيهَا وَ عَزَّنِي فِي الْخِطَابِ* قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَ إِنَّ كَثِيرًا مِّنْ الْخُلَطَاء لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ قَلِيلٌ مَّا هُمْ وَ ظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ رَاكِعًا وَ أَنَابَ (ص/۲۱-۲۴).
وَ مَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ الرَّحْمَنِ نُقَيِّضْ لَهُ شَيْطَانًا فَهُوَ لَهُ قَرِينٌ* وَ إِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ* حَتَّى إِذَا جَاءنَا قَالَ يَا لَيْتَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ بُعْدَ الْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ الْقَرِينُ* وَ لَن يَنفَعَكُمُ الْيَوْمَ إِذ ظَّلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِي الْعَذَابِ مُشْتَرِكُونَ (زخرف/۳۶-۳۹) احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ أَزْوَاجَهُمْ وَ مَا كَانُوا يَعْبُدُونَ* مِن دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَى صِرَاطِ الْجَحِيمِ* وَقِفُوهُمْ إِنَّهُم مَّسْئُولُونَ … فَإِنَّهُمْ يَوْمَئِذٍ فِي الْعَذَابِ مُشْتَرِكُونَ (صافّات/۲۲-۳۳). |