چکیده: ابراهیم فرمان یافت که فرزند خود را سر ببرد. فرعون پسران بنی‌اسرائیل را سر می‌برید. خدا فرموده آن‌چه نام غیر خدا، هنگام سر بریدن بر آن برده شده، حرام است. از آن‌چه هنگام سر بریدن، نام خدا بر آن برده شده، بخورید.

[ابراهیم] گفت: ای پسر من، در خواب می‌بینم که تو را سر می‌برم پس ببین چه به نظرت می‌آید؟ گفت: ای پدر من، آن‌چه را مأموری انجام بده. اگر خدا بخواهد، من را از شکیبایان خواهی یافت. چون هر دو تسلیم شدند و پسر را بر پیشانی افکند، او را ندا دادیم: ای ابراهیم، به‌درستی که خواب را تحقّق بخشیدی. به‌راستی ما نیکوکاران را چنین پاداش می‌دهیم. بی‌تردید این همان آزمایش آشکار بود و او را در ازای قربانی بزرگی نجات دادیم (صافّات/۱۰۲-۱۰۷).

به راستی فرعون در زمین، گردنکشی کرد و مردم آن را گروه‌گروه گردانید. گروهی از آنان را زبون می‌داشت، پسران آنان را سر می‌برید و زنان آنها را زنده بر جای می‌گذاشت. او از فسادکاران بود (قصص/۴). شما (بنی‌اسرائیل) را از فرعونیان نجات دادیم که شما را سخت شکنجه می‌کردند. پسران شما را سر می‌بریدند و زنهایتان را زنده می‌گذاشتند. در آن آزمایشی بزرگ از جانب پروردگار شما بود (بقره/۴۹). موسی به قوم خود گفت: نعمت خدا را بر خود به یاد آورید، آن‌گاه که شما را از فرعونیان نجات داد که شما را سخت شکنجه می‌کردند. پسران شما را سر می‌بریدند و زنهایتان را زنده می‌گذاشتند. در این برای شما از جانب پروردگارتان آزمایشی بزرگ بود (ابراهیم/۶). موسی به قوم خود گفت: خدا به شما فرمان می‌دهد مادّه گاوی را سر ببرید. گفتند: آیا ما را به ریشخند می‌گیری؟ گفت: پناه می‌برم به خدا که از جاهلان باشم (بقره/۶۷). [موسی] گفت: او می‌فرماید: در حقیقت آن مادّه گاوی است که نه رام است تا زمین را شخم زند و نه کشتزار را آبیاری کند. بی‌نقص است و هیچ لکه‌ّای در آن نیست. گفتند: اینک سخن درست آوردی. پس آن را سر بریدند و چیزی نمانده بود که انجام ندهند (بقره/۷۱).

[سلیمان] جویای پرندگان شد و گفت: مرا چه شده است که هدهد را نمی‌بینم؟ یا از غایبان است؟ به‌راستی او را به عذابی سخت عذاب می‌کنم یا سر او را می‌برم، مگر آن‌که دلیلی روشن برای من بیاورد (نمل/۲۰-۲۱).

[خدا] تنها مردار، خون، گوشتِ خوک و آن‌چه را که [هنگام شکار و سر بریدن] نام غیرِ خدا بر آن برده شده، بر شما حرام گردانیده است. پس کسی که ناچار شود، در حالی‌که ستمکار و متجاوز نباشد، بر او گناهی نیست. خدا آمرزنده مهربان است (بقره/۱۷۳). جز این نیست که مردار، خون، گوشت خوک و آن‌چه را [هنگام سر بریدن] نام غیر خدا بر آن برده شده، حرام کرده است. پس هر کس که بدون ستم و تجاوز از حدّ، به خوردن آنها ناچار شود به یقین خدا آمرزنده مهربان است (نحل/۱۱۵). بگو، در آن‌چه به من وحی شده است، بر خورنده‌ای که آن را می‌خورد، هیچ حرامی نمی‌یابم مگر آن‌که مردار یا خون ریخته یا گوشتِ خوک باشد. به راستی اینها پلید هستند، یا [قربانی که] از روی نافرمانی [هنگام سر بریدن] نام غیر خدا بر آن برده شده باشد پس کسی که بدون ستم و تجاوز [به خوردن آنها] ناچار گردد، بی‌تردید پروردگار تو آمرزنده مهربان است (انعام/۱۴۵). بر شما حرام شده است، مردار، خون، گوشت خوک، آن‌چه [هنگام سر بریدن] نام غیر خدا بر آن برده شده باشد، [حیوان] خفه شده، به چوب مرده، از بلندى افتاده، به ضرب شاخ مرده، آن‌چه درنده از آن خورده باشد، مگر آن‌چه را [که زنده یافته و] سر ببرید و آن‌چه برای بت‌ها، سر بریده شده … هر کس دچار گرسنگی شود بدون آن‌که به گناه متمایل باشد پس بی‌تردید خدا آمرزنده مهربان است (مائده/۳). از آن‌چه [هنگام سر بریدن] نام خدا بر آن برده نشده است، نخورید که بی‌تردید نافرمانی است. در حقیقت شیاطین‌ به دوستان خود وسوسه می‌کنند تا با شما ستیزه کنند. اگر آنان را اطاعت کنید، بی‌گمان شما هم مشرک هستید (انعام/۱۲۱). اگر به آیات او ایمان دارید، از آن‌چه [هنگام سر بریدن] نام خدا بر آن برده شده است، بخورید. شما را چه شده است که از آن‌چه نام خدا [هنگام سر بریدن] بر آن برده شده است، نمی‌خورید؟ با این‌که [خدا] آن‌چه را بر شما حرام کرده، جز آن‌چه به آن ناچار شده‌اید، برای شما به تفصیل بیان کرده است. به‌راستی بسیاری از روی نادانی با هوس‌های خود، [دیگران را] گمراه می‌کنند. بی‌تردید پروردگار تو به تجاوزکاران داناتر است (انعام/۱۱۸-۱۱۹).

برای هر امّتی، مناسکی قرار دادیم تا نامِ خدا را، بر دام‌های زبان‌بسته‌ای که روزیِ آن‌ها کرده، یاد کنند (حج/۳۴). در میان مردم، برای حج بانگ برآور تا پیاده و [سوار] بر هر شتر لاغری که از هر راه دوری می‌آیند، به سوی تو روی آورند، تا شاهد منافع خود باشند و نام خدا را در روزهای معلومی [هنگام سر بریدن] بر دام‌های زبان بسته‌ای که روزی آنان کرده است، ببرند. پس از آنها بخورید و به درمانده، مستمند بخورانید (حج/۲۷-۲۸). شتران فربه را برای شما از شعائر خدا قرار دادیم. در آنها برای شما خیر است. پس نام خدا را [هنگام کشتن] بر آنها در حالی که بر پا ایستاده‌اند، ببرید و چون به پهلو افتادند، از آنها بخورید و به تنگدست و بینوا بخورانید. این‌گونه آنها را برای شما رام کردیم، باشد که شکرگزار باشید (حج/۳۶). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، شراب، قمار، بت‌های نصب شده (سنگ‌های مقدسی که بر آن ذبح می‌کردند) و تیرهای قرعه پلید هستند و از عمل شیطان می‌باشند پس از آنها دوری کنید تا رستگار شوید (مائده/۹۰). [مشرکان] گفتند: این دام‌ها و کشتزارهایی ممنوع است و جز آن کسی که ما بخواهیم، نباید از آن بخورد. این، گمان آنها است و دام‌هایی است که [سوار شدن بر] پشت آنها حرام شده است و دام‌هایی که [هنگام سر بریدن] نام خدا را بر آن نمی‌بردند. اینها همه دروغی است که بر خدا بستند. به‌زودی آنان را به سزای این دروغ‌ها که می‌بافتند، جزا می‌دهد (انعام/۱۳۸).

قربانی کردن

قَالَ [ابراهیم] يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ* فَلَمَّا أَسْلَمَا وَ تَلَّهُ لِلْجَبِينِ* وَ نَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ*  قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ* إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ* وَ فَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ (صافّات/۱۰۲-۱۰۷)

إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءهُمْ وَ يَسْتَحْيِي نِسَاءهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ (قصص/۴) وَ إِذْ نَجَّيْنَاكُم (بنی‌اسرائیل) مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوَءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَ فِي ذَلِكُم بَلاءٌ مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ (بقره/۴۹) وَ إِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنجَاكُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءكُمْ وَ فِي ذَلِكُم بَلاء مِّن رَّبِّكُمْ عَظِيمٌ (ابراهیم/۶) وَ إِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُواْ بَقَرَةً قَالُواْ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِاللّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ (بقره/۶۷) قَالَ [موسی]  إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لاَّ ذَلُولٌ تُثِيرُ الأَرْضَ وَ لاَ تَسْقِي الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لاَّ شِيَةَ فِيهَا قَالُواْ الآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَ مَا كَادُواْ يَفْعَلُونَ (بقره/۷۱)

وَ تَفَقَّدَ [سلیمان] الطَّيْرَ فَقَالَ مَا لِيَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ كَانَ مِنَ الْغَائِبِينَ* لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِيدًا أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَيَأْتِيَنِّي بِسُلْطَانٍ مُّبِينٍ (نمل/۲۰-۲۱)

إِنَّمَا [الله] حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللّهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَ لاَ عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (بقره/۱۷۳) إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَ الْدَّمَ وَ لَحْمَ الْخَنزِيرِ وَ مَآ أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَ لاَ عَادٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (نحل/۱۱۵) قُل لاَّ أَجِدُ فِي مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (انعام/۱۴۵) حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ مَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ … فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (مائده/۳) وَ لاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ وَإِنَّ الشَّيَاطِينَ لَيُوحُونَ إِلَى أَوْلِيَآئِهِمْ لِيُجَادِلُوكُمْ وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ (انعام/۱۲۱) فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ* وَ مَا لَكُمْ أَلاَّ تَأْكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ وَ إِنَّ كَثِيرًا لَّيُضِلُّونَ بِأَهْوَائِهِم بِغَيْرِ عِلْمٍ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُعْتَدِينَ (انعام/۱۱۸-۱۱۹)

وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ (حج/۳۴) وَ أَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَ عَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ* لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ (حج/۲۷-۲۸) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (حج/۳۶) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَ الأَنصَابُ وَ الأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (مائده/۹۰) وَ قَالُواْ (المشرکون) هَذِهِ أَنْعَامٌ وَ حَرْثٌ حِجْرٌ لاَّ يَطْعَمُهَا إِلاَّ مَن نّشَاء بِزَعْمِهِمْ وَ أَنْعَامٌ حُرِّمَتْ ظُهُورُهَا وَ أَنْعَامٌ لاَّ يَذْكُرُونَ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهَا افْتِرَاء عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفْتَرُونَ (انعام/۱۳۸)