چکیده: کسانی را که خدا گمراه کند، کسانی که دیدار آخرت را باور ندارند، بیماردلان و کسانی که به قرآن ایمان نمی‌آورند، خدا آنها را در طغیانشان رها می‌کند تا سرگردان بمانند. کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، منافقان و کسانی که غیر از خدا را می‌خوانند، سرگردان هستند.

خدا، هر کس را گمراه کند، پس برای او هدایت‌کننده‌ای نیست و آنها را در طغیانشان رها می‌کند تا سرگردان بمانند (اعراف/۱۸۶). اگر خدا با همان شتابی که مردم برای خود خیر را می‌‌طلبند، در رساندن شرّ به آنان شتاب می‌کرد، بی‌تردید اجلشان رسیده بود پس کسانی را که به دیدار ما امید ندارند، در طغیانشان رها می‌کنیم تا سرگردان بمانند (یونس/۱۱). دل‎‌ها و دیدگان آنان (مشرکان) را برمی‌گردانیم [پس ایمان نمی‌آورند] چنان‌که نخستین‌بار هم به آن (قرآن) ایمان نیاوردند و آنان را در طغیانشان رها می‌کنیم تا سرگردان بمانند (انعام/۱۱۰). [بیماردلان] چون با کسانى که ایمان آورده ‏اند، برخورد کنند، مى‏ گویند: ایمان آوردیم و چون با شیطان‌هاى خود خلوت کنند، مى ‏گویند: در حقیقت ما با شما هستیم. ما فقط [آنان را] ریشخند مى‏ کنیم. خداست که آنها را ریشخند مى ‏کند و آنان را در طغیانشان فرو مى‏ گذارد تا سرگردان بمانند (بقره/۱۴-۱۵).

بی‌تردید کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، کارهای آنان را برایشان زینت داده‌ایم پس آنان سرگردان هستند (نمل/۴). اگر به آنها رحم کنیم و زیانی را که به آن گرفتار هستند، از آنان برطرف کنیم، سرگردان در طغیان خود، لجاجت می‌ورزند (مومنون/۷۵). گمراهان، شاعران را پیروی می‌کنند. آیا ندیده‌ای که آنان در هر وادی، سرگردان هستند؟ آنان چیزهایی می‌گویند که انجام نمی‌دهند مگر کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورده و پس از آن‌که مورد ستم قرار گرفته ‏اند، یارى خواسته ‏اند (شعراء/۲۲۴-۲۲۷).

بگو، آیا غیر از خدا چیزی را بخوانم که نه به ما سود می‌رساند و نه زیانی و بعد از آن‌که خدا ما را هدایت کرده، به عقب بازگردیم؟ مانند کسی که شیاطین او را به بیراهه افکنده‌اند و در زمین حیران مانده است (انعام/۷۱). تنها کسانی از تو اجازه می‌خواهند [به جهاد نروند] که به خدا و  روز بازپسین ایمان ندارند و دل‌هایشان به شک افتاده پس آنها در شک خود سرگردان هستند (توبه/۴۵). به جان تو سوگند که آنها (قوم لوط) در مستی خود، سرگردان بودند (حجر/۷۲).

در حقیقت منافقان خدا را فریب می‌دهند در حالی‌که او فریب‌دهنده آنها است. چون به نماز بایستند، با کسالت می‌ایستند. با مردم ریاکاری می‌کنند. خدا را جز اندکی یاد نمی‌کنند و میان این و آن سرگردان هستند. نه با اینان هستند و نه با آنان. هر کس را خدا گمراه کند، هرگز برای او راهی نخواهی یافت (نساء/۱۴۲-۱۴۳).

[خدا] فرمود: بی‌تردید این سرزمین تا چهل سال بر آنان (بنی‌اسرائیل) حرام شد. در این زمین، سرگردان خواهند ماند پس تو (موسی) بر این قوم نافرمان، اندوه نخور (مائده/۲۶).

شک

مَن يُضْلِلِ اللّهُ فَلاَ هَادِيَ لَهُ وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ  (اعراف/۱۸۶) وَ لَوْ يُعَجِّلُ اللّهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُم بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ إِلَيْهِمْ أَجَلُهُمْ فَنَذَرُ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءنَا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (یونس/۱۱) وَ نُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَ أَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُواْ بِهِ (القرآن) أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ نَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (انعام/۱۱۰) وَ إِذَا لَقُواْ الَّذِينَ آمَنُواْ قَالُواْ آمَنَّا وَ إِذَا خَلَوْاْ إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُواْ إِنَّا مَعَكْمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُونَ* اللّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (بقره/۱۴-۱۵)

إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ زَيَّنَّا لَهُمْ أَعْمَالَهُمْ فَهُمْ يَعْمَهُونَ (نمل/۴) وَ لَوْ رَحِمْنَاهُمْ وَ كَشَفْنَا مَا بِهِم مِّن ضُرٍّ لَّلَجُّوا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ  (مومنون/۷۵) وَ الشُّعَرَاء يَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ* أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وَادٍ يَهِيمُونَ* وَ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيرًا وَ انتَصَرُوا مِن بَعْدِ مَا ظُلِمُوا (شعراء/۲۲۴-۲۲۷)

قُلْ أَنَدْعُو مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَنفَعُنَا وَ لاَ يَضُرُّنَا وَ نُرَدُّ عَلَى أَعْقَابِنَا بَعْدَ إِذْ هَدَانَا اللّهُ كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ الشَّيَاطِينُ فِي الأَرْضِ حَيْرَانَ لَهُ أَصْحَابٌ يَدْعُونَهُ إِلَى الْهُدَى ائْتِنَا قُلْ إِنَّ هُدَى اللّهِ هُوَ الْهُدَىَ وَ أُمِرْنَا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ (انعام/۷۱) إِنَّمَا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ وَ ارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ (توبه/۴۵) لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ (حجر/۷۲)

إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللّهَ وَ هُوَ خَادِعُهُمْ وَ إِذَا قَامُواْ إِلَى الصَّلاَةِ قَامُواْ كُسَالَى يُرَآؤُونَ النَّاسَ وَ لاَ يَذْكُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِيلًا* مُّذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لاَ إِلَى هَؤُلاء وَ لاَ إِلَى هَؤُلاء وَ مَن يُضْلِلِ اللّهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا (نساء/۱۴۲-۱۴۳)

قَالَ فَإِنَّهَا (ارض المقدسة) مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ (مائده/۲۶)