حکمت، معرفت عمیق، این مفهوم با واژۀ حکمت ۲۰ بار آمده است.

چکیده: خداوند به هر که بخواهد حکمت می‌دهد و به هر کس حکمت دهد، خیر کثیر داده است. او به پیامبران و غیر پیامبران چون لقمان حکمت آموخته است تا آن را به مردم بیاموزند.

خدا به هر کس بخواهد حکمت می‌دهد. به هر کس حکمت داده شود، به یقین خیری فراوان داده شده است و جز خردمندان کسی پند نمی‌گیرد (بقره/۲۶۹). [آیات قرآن] حکمتی رساست اما هشدارها [برای تکذیب‌کنندگان] سود نکرد (قمر/۵).

خدا از پیامبران پیمان گرفت که هرگاه به شما کتاب و حکمتی دادم سپس شما را فرستاده‌ای آمد که آن‌چه را با شماست، تصدیق کرد، حتماً به او ایمان آورید و او را یاری کنید (آل‌عمران/۸۱).

ابراهیم و اسماعیل گفتند: پروردگارا، در میان نسل ما فرستاده‌ای از خود آنان برانگیز تا آیات تو را بر آنها بخواند. کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و آنها را پاکیزه گرداند زیرا تو خود شکست‌ناپذیر حکیمی (بقره/۱۲۹). در حقیقت ما به خاندان ابراهیم کتاب و حکمت دادیم و به آنها فرمانروایی عظیم بخشیدیم (نساء/۵۴).

فرشتگان به مریم گفتند: خدا تو را به کلمه‌ای از جانب خود که نام او مسیح، عیسی ‌بن مریم، است مژده می‌دهد. به او کتاب، حکمت، تورات و انجیل می‌آموزد (آل‌عمران/۴۸،۴۵). خدا به عیسی ‌بن مریم فرمود: نعمت مرا بر خود به یاد آور …  آن‌گاه که به تو کتاب، حکمت، تورات و انجیل آموختم (مائده/۱۱۰). عیسی با دلایل آشکار آمد و گفت: من با حکمت و دانش نزد شما آمده‌ام تا برخی از چیزهایی را که در آن اختلاف دارید برای شما بیان کنم. پس از خدا پروا کنید و مرا فرمان برید (زخرف/۶۳).

خدا به داوود حکمت داد (بقره/۲۵۱؛ ص/۲۰).

 خداوند به لقمان حکمت داد [و به او فرمود:] خدا را سپاس‌گزار باش (لقمان/۱۲).

خداوند کتاب و حکمت بر پیامبر نازل کرد و آن‌چه را نمی‌دانست به او آموخت و فضل خدا بر او همواره بزرگ است (نساء/۱۱۳). به او فرمود: مردم را با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارِ خود فرا خوان (نحل۱۲۵). خدا در میان درس‌ناخواندگان پیامبری از خود آنان برانگیخت که آیات او را بر آنها می‌خواند و پاکشان می‌سازد و به آنها کتاب و حکمت می‌آموزد. به راستی که قبلاً در گمراهی آشکاری بودند (جمعه/۲). او در میان شما فرستاده‌ای از خودتان فرستاد که آیات خدا را بر شما می‌خواند. شما را پاک می‌گرداند. به شما کتاب و حکمت می‌آموزد و آن‌چه را نمی‌دانستید به شما می‌آموزد (بقره/۱۵۱). به یقین خداوند بر مومنان منت نهاد. پیامبری از خود آنان در میان آنان برانگیخت تا آیات خود را برای آنان بخواند. آنان را پاک گرداند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد. قطعاً پیش از آنان در گمراهی آشکاری بودند (آل‌عمران/۱۶۴). ای همسران پیامبر، آن‌چه را از آیات خدا و حکمت در خانه‌های شما خوانده می‌شود یاد کنید. بی‌گمان خدا دقیق و آگاه است (احزاب/۳۴).

اینها حکمت‌هایی است که پروردگارت به تو وحی کرده است (اسراء/۳۹): با خدا معبود دیگری قرار نده زیرا نکوهیده و درمانده شوی. پروردگارِ تو مقرر کرده که جز او را نپرستید. به پدر و مادر احسان کنید. اگر یکی از آن دو در کنار تو به پیری رسند، به آنها اف مگو. بر آنها بانگ مزن. با آنان کریمانه سخن بگو. از سر مهربانی بال فروتنی بر آنان بگستر و بگو، پروردگارا، آنها را به پاس آن‌که در کودکی مرا پروردند، ببخشای. پروردگار شما بهتر می‌داند در درون شما چیست؟ اگر اهل صلاح باشید، قطعاً او آمرزندۀ توبه‌کاران است. حق خویشاوند، تنگدست و در راه مانده را بده. ولخرجی و اسراف نکن زیرا اسراف‌کاران برادران شیاطین هستند. شیطان در برابر خدای خود، کفرپیشه بود. اگر به امید رحمت از جانب پروردگارِ خود از [انفاق] به آنها روی می‌گردانی پس با آنها سخنی نرم بگوی. دست خود را به گردنت نبند و یکباره هم آن را مگشای تا ملامت‌زده و حسرت خورده بمانی. بی‌تردید خدایِ تو روزی را برای هر کس بخواهد گشایش دهد یا تنگ گرداند. قطعاً او به بندگان خود آگاه و بیناست. فرزندان خود را از بیم تنگدستی نکشید. ما آنها را روزی می‌دهیم. قطعاً کشتن آنها خطایی بزرگ است. به زنا نردیک نشوید. به راستی آن فحشا و راهی بد است. کسی را که خدا [کشتن او را] حرام کرده جز به حق نکشید. هر کس به ستم کشته شود، به وارث او تسلّطی داده‌ایم پس نباید او در قتل (قصاص) زیاده‌روی کند. بی‌گمان او یاری شده است. به مالِ یتیم نزدیک نشوید مگر به طریقی که بهتر است تا او به حدّ بلوغ برسد. به پیمان خود وفا کنید. زیرا پیمان، بازخواست شدنی است. چون پیمانه کنید، پیمانه را تمام دهید و با ترازوی درست وزن کنید. این بهتر و سرانجامِ آن نیکوتر است. چیزی را که به آن علم نداری، دنبال مکن. به راستی گوش، چشم و دل از همۀ آنها بازخواست خواهد شد. در روی زمین با نخوت راه مرو. تو هرگز زمین را نخواهی شکافت و در بلندی به کوه‌ها نخواهی رسید. همۀ این [کارها] بدش، در نزد پروردگار تو ناپسند است. با خدا معبود دیگری قرار نده که نکوهیده و رانده شده به جهنم افکنده می‌شوی (اسراء/۲۲-۳۹). نعمت خدا و این کتاب و حکمت را که بر شما نازل کرده و شما را به آن اندرز می‌دهد، به یاد آورید و از خدا پروا داشته باشید. بدانید خدا بر هر چیزی داناست (بقره/۲۳۱).

اطلاعات بیشتر:  بصیرت_، عقل، علم و دانش