تلاوت، خواندن کتاب‌های آسمانی، این مفهوم با واژۀ تَلَوَ ۶۰ بار و با عبارت قَرَاَ علی مُکث ۱ بار آمده است.
چکیده: خداوند پیامبران را برانگیخت تا آیات او را برای مردم تلاوت کنند و آنها را پاک گرداند و به آنها کتاب و حکمت بیاموزد. هنگامی که آیات بر مردم تلاوت می‌شود گروهی آن را می‌پذیرند که پاداش دارند و گروهی نمی‌پذیرند که عذاب داده می‌شوند.
خداوند به تلاوت‌کنندگانِ ذکر [آیات الهی] سوگند یاد می‌کند (صافّات/۳).
پروردگارت هرگز چنین نبوده است که شهرها را پیش از آن که در مرکز آنها پیامبری برانگیزد تا آیات خدا را بر آنان تلاوت کند، نابود کند (قصص/۵۹).
خداوند پیامبر را در میان امّتی که پیش از آن امّت‌هایی روزگار به سر بردند، فرستاد تا آنچه به او وحی کرد را بر آنان تلاوت کند در حالی که آنان به [خدای] رحمان کفر می‌ورزند (رعد/۳۰). خداوند است که در میان درس ناخواندگان پیامبری از خودشان برانگیخت تا آیات خدا را بر آنان تلاوت کند. آنها را پاک گرداند و به آنها کتاب و حکمت بیاموزد و نیز برای دیگران که هنوز به ایشان نپیوسته‌اند. قطعاً آنان پیش از این در گمراهی آشکاری بودند (جمعه/۲-۳). خداوند بر مومنان منّت نهاد (آل‌عمران/۱۶۴) و نعمت را تمام کرد (بقره/۱۵۰) که در میان شما فرستاده‌ای از خودتان فرستاد تا آیات خدا را بر شما تلاوت می‌کند. شما را پاک می‌گرداند و به شما کتاب و حکمت می‌آموزد (بقره/۱۵۱؛ آل‌عمران/۱۶۴) و آنچه نمی‌دانستید به شما یاد می‌دهد (بقره/۱۵۱). قطعاً آنان پیش از این در گمراهی آشکاری بودند (آل‌عمران/۱۶۴).
کافرانِ اهل‌کتاب و مشرکان [از آیین خود] دست‌بردار نبودند تا آن‌که دلیلی آشکار به آنها رسید. فرستاده‌ای از سوی خدا تا صحیفه‌هایی پاک را تلاوت کند که در آنها نوشته‌هایی استوار است (بیّنه/۱-۳). پس ای خردمندان باایمان، از خدا پروا کنید زیرا خدا برای شما، یادکردی فرستاده است. پیامبری که آیات روشنگر خدا را بر شما تلاوت کند تا کسانی را که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند از تاریکی‌ها به سوی روشنایی بیرون آورد (طلاق/۱۰-۱۱).
ای پیامبر، آنچه از کتاب به سوی تو وحی شده است، تلاوت کن (کهف/۲۷؛ عنکبوت/۴۵) ). اینها آیات خداست که آن را به حق بر تو تلاوت می‌کنیم (جاثیه/۶). آن را قرآنی بخش بخش کرده‌ایم تا بر مردم با تأنّی بخوانی (اسراء/۱۰۶). تو هیچ کتابی را پیش از آن تلاوت نمی‌کردی و با دست خود نمی‌نوشتی و گرنه باطل‌اندیشان قطعاً به شک می‌افتادند (عنکبوت/۴۸).
بگو: من فرمان یافته‌ام که … قرآن را تلاوت کنم. پس هر که راه یابد تنها به سود خود راه یافته است و هر که گمراه شود بگو، من فقط از هشداردهندگان هستم (نمل/۹۲،۹۱). داستان دو پسر آدم را به درستی برای آنان تلاوت کن (مائده/۲۷). خبر نوح و ابراهیم را برای آنها تلاوت کن (یونس/۷۱؛ شعراء/۶۹). برای آنها خبر آن کسی را تلاوت کن که آیات خود را به او داده بودیم و او از آن عاری گشت. آنگاه شیطان او را دنبال کرد و از گمراهان شد (اعراف/۱۷۵). بگو، بیایید تا آنچه را پرودگارتان بر شما حرام کرده است، بر شما تلاوت کنم (انعام/۱۵۱). از تو دربارۀ ذوالقرنین می‌پرسند. بگو، به زودی خبری از او برای شما تلاوت می‌کنم (کهف/۸۳).
داستان طالوت و جالوت (بقره/۲۵۲) و بیان پاداش سپیدرویان و کیفر سیاه‌رویان (آل‌عمران/۱۰۸)، آیات خداست که ما آن را به حق بر تو تلاوت می‌کنیم (بقره/۲۵۲؛ آل‌عمران/۱۰۸). تو در میان ساکنان مدین، مقیم نبودی تا آیات ما را بر ایشان [قوم خود] تلاوت کنی، لیکن ما فرستنده [آیات] بوده‌ایم (قصص/۴۵). بر تو از داستان موسی و فرعون برای مومنان به درستی تلاوت می‌کنیم (قصص/۳). اینها [سرگذشت مریم، زکریّا، یحیی و عیسی] است که ما آن را، از آیات و قرآنِ حکمت‌آمیز بر تو تلاوت می‌کنیم (آل‌عمران/۳۵-۵۸). در هیچ موقعیتی نباشی و از سوی خدا هیچ بخشی از قرآن را تلاوت نکنی و هیچ کاری انجام ندهی مگر این‌که آنگاه که به آن می‌پردازید ما بر شما گواهیم (یونس/۶۱).
از تو دربارۀ زنان نظر می‌خواهند، بگو، خدا برای شما دربارۀ آنان و آنچه برای شما در این کتاب تلاوت می‌شود، نظر می‌دهد (نساء/۱۲۷). خدا به زنان پیامبر می‌فرماید: از آیات خداوند و حکمت آنچه را در خانه‌های شما تلاوت می‌شود، یاد کنید. (احزاب/۳۴). ای مومنان، برای شما چهارپایان حلال گردیده است جز آنچه بر شما تلاوت می‌کنند (مائده/۱؛ حج/۳۰). مومنان کسانی هستند که چون خدا یاد شود، دل‌های آنان بترسد و چون آیات خدا بر آنان تلاوت شود بر ایمانشان می‌افزاید و بر پروردگار خود توکّل می‌کنند (انفال/۲).
کسانی که به آنان کتاب [آسمانی] داده‌ایم و آن را چنان که باید تلاوت می‌کنند، کسانی هستند که به آن ایمان می‌آورند (بقره/۱۲۱). هنگامی که قرآن بر آنان تلاوت شود، می‌گویند: آن درست است و از جانب پرودگار ماست. ما پیش از این هم از تسلیم شدگان بودیم (قصص/۵۳). هنگامی که [قرآن] بر آنان که پیش از این علم داده شده‌اند، تلاوت شود، سجده‌کنان بر صورت به خاک می‌افتند و می‌گویند: منزّه است پروردگار ما، وعدۀ پروردگارمان قطعاً انجام شدنی است. گریه‌کنان بر صورت‌ها به خاک می‌افتند و بر خشوع آنان افزوده می‌شود (اسراء/۱۰۷-۱۰۹). کسانی که کتاب خدا را تلاوت می‌کنند، نماز برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم، پنهان و آشکار می‌بخشند، به تجارتی امید بسته‌اند که هرگز زوال ندارد تا پاداش‌های آنان را تمام بدهد و از بخشش خود به آنان بیفزاید زیرا او آمرزندۀ حق‌شناس است (فاطر/۲۹-۳۰).
چون آیات روشن ما بر مردم تلاوت شود، کافران به مومنان می‌گویند: جایگاه کدام یک از ما دو گروه بهتر و محفل کدام نیکوتر است (مریم/۷۳)؟ هنگامی که آیات روشن خداوند بر کافران تلاوت شود (انفال/۳۱؛ احقاف/۷) آنگاه که حق به سویشان آمد، گفتند: این سحری آشکار است یا می‌گویند این [کتاب] را بربافته است (احقاف/۷-۸). چون آیات ما بر آنان خوانده شود، می‌گویند: به خوبی شنیدیم. اگر می‌خواستیم قطعاًَ ما نیز مانند این را می‌گفتیم. این جز افسانه‌های پیشینیان نیست (انفال/۳۱). آیا برای کافران کافی نیست که این کتاب را که بر آنها تلاوت می‌شود، بر تو نازل کردیم (عنکبوت/۵۱)؟
هنگامی که آیات روشن خداوند بر مشرکان تلاوت شود، آنان که به دیدار خدا امید ندارند، می‌گویند: قرآن دیگری جز این بیاور یا آن را عوض کن. بگو: مرا نرسد که آن را از پیش خود عوض کنم جز آنچه را که به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم. اگر پروردگارم را نافرمانی کنم، از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم. بگو، اگر خدا می‌خواست آن را برای شما تلاوت نمی‌کردم و خدا شما را به آن آگاه نمی‌گردانید (یونس/۱۵-۱۶). وقتی آیاتِ روشنِ ما برای آنان تلاوت شود، دلیل آنان جز این نیست که می‌گویند: اگر راست می‌گویید پدران ما را [که مرده‌اند] بیاورید (جاثیه/۲۵). هنگامی که آیات روشن خدا برای مشرکان تلاوت شود، در چهره‌های آنان که کفر ورزیده‌اند، انکار را می‌بینی. چیزی نمانده که بر کسانی که آیات خدا را تلاوت می‌کنند، حمله‌ور شوند. بگو، آیا شما را به بدتر از این خبر دهم، همان آتش که خدا آن را به کافران وعده داده است؟ چه بد سرانجامی است (حج/۷۲). هنگامی که آیات خدا بر ستمکاران تلاوت شود، می‌گویند: این جز مردی نیست که می‌خواهد شما را از آنچه پدران شما می‌پرستیدند، باز دارد. آنان گفتند: این جز دروغی بربافته نیست و کسانی که چون حق به سوی آنها آمد کافر شدند، گفتند: این جز افسونی آشکار نیست (سبأ/۴۳). چون آیات خدا بر کسی که سخن بیهوده را می‌خرد تا بی‌هیچ دانشی مردم را از راه خدا گمراه کند و آیات خداوند را به ریشخند می‌گیرد، تلاوت شود، به نخوت روی برمی‌گرداند چنان که گویی آن را نشنیده است. گویی در گوش‌های او سنگینی است. پس او را به عذابی دردناک بشارت ده (لقمان/۶-۷).
هنگامی که آیات خدا بر آن متجاوزِ گناهکار (مطفّفین/۱۳) و آن بسیار سوگند خورندۀ فرومایۀ، عیب‌جویِ همواره سخن‌چینِ مانع‌خیرِ، متجاوزِ گناه‌پیشۀ درشتخویِ بی‌تباری که صاحب ثروت و فرزندان است، تلاوت شود (قلم/۱۰-۱۴)، می‌گوید، اینها افسانه‌های پیشینیان است (قلم/۱۵؛ مطفّفین/۱۳). وای بر هر دروغ‌پردازِ گناه‌پیشه که آیات خدا را که بر او تلاوت می‌شود، می‌شنود سپس به حال تکبّر [بر کفر خود] اصرار می‌ورزد. چنان که گویی آنها را نشنیده است. پس او را به عذابی دردناک بشارت ده (جاثیه/۷-۸). چگونه کفر می‌ورزید با این‌که آیات خدا برای شما تلاوت می‌شود و پیامبر او میان شماست (آل‌عمران/۱۰۱)؟
تلاوت- اقوام، هر گاه آیات [خدای] رحمان بر آنان [زکریّا، یحیی، مریم، عیسی، ابراهیم، اسحاق، یعقوب، موسی، اسماعیل و ادریس] تلاوت می‌شد، سجده‌کنان و گریان به خاک می‌افتادند (مریم/۵۸). ابراهیم و اسماعیل هنگامی که پایه‌های خانه [کعبه] را بالا می‌بردند، گفتند: پروردگارا، در میان نسل ما فرستاده‌ای از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر آنها تلاوت کند و به آنان کتاب و حکمت بیاموزد و پاکشان کند (بقره/۱۲۹،۱۲۷). همۀ خوراکی‌ها بر بنی‌اسرائیل حلال بود جز آنچه پیش از نزول تورات، اسرائیل بر خود حرام کرده بود. بگو، اگر راست می‌گویید تورات را بیاورید و آن را تلاوت کنید (آل‌عمران/۹۳). آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید با این‌که شما کتاب را تلاوت می‌کنید، آیا نمی‌اندیشید (بقره/۴۴)؟ یهودیان گفتند: مسیحیان بر حق نیستند و مسیحیان گفتند: یهودیان بر حق نیستند. با آن‌که آنان کتاب [آسمانی] را تلاوت می‌کنند (بقره/۱۱۳). از میان اهل کتاب گروهی درست‌کردارند که آیات الهی را در دل شب تلاوت می‌کنند و سر به سجده می‌نهند (آل‌عمران/۱۱۳).
تلاوت – قیامت، هنگامی که در صور بدمند، به کسانی که میزان اعمال آنان سبک است، می‌گویند: آیا آیات خدا بر شما تلاوت نمیشد و شما آن را تکذیب می‌کردید؟ می‌گویند: پروردگارا، شقاوت ما بر ما چیره شد و ما گروهی گمراه بودیم (مومنون/۱۰۵-۱۰۶). روزی که رستاخیز برپا شود به کافران می‌گویند: مگر آیات من بر شما تلاوت نمیشد و شما تکبّر می‌ورزیدید و مردمی گنهکار بودید (جاثیه/۳۱)؟ کافران دسته دسته به سوی دوزخ رانده می‌شوند تا چون به آن رسند، درهای آن گشوده شود و نگهبانان آن به آنها می‌گویند: مگر پیامبرانی از خودتان بر شما نیامده بودند که آیات پروردگارتان را بر شما تلاوت کنند و شما را به دیدار امروز هشدار دهند؟ می‌گویند: چرا. امّا دیگر فرمان عذاب بر کافران به حقیقت پیوسته است (زمر/۷۱). هنگامی که خوشگذرانانِ کافر را به عذاب گرفتار کردیم، ناگاه به زاری می‌افتند. [به آنان گویند:] امروز زاری نکنید که از سوی ما یاری نخواهید شد. زیرا آیات من بر شما تلاوت می‌شد، امّا شما پشت کردید در حالی که در برابر آن گردنکشی می‌ورزیدید و در نشست‌های شبانه بدگویی می‌کردید (مومنون/۶۴-۶۷).
قرائت، کتاب