چکیده: خدا به کار پسندیده امر و از کار ناپسند نهی می‌کند. از میان شما باید گروهى باشند که به کار خیر و پسندیده امر کنند و از کار ناپسند نهی کنند. مومنان بهترین امّت هستند که به کارهاى پسندیده امر می‌کنند و از کارهاى ناپسند نهی می‌کنند. نماز از کار ناپسند نهی می‌‌کند. شیطان به فحشا و منکر امر می‌کند. منافقان از معروف نهی می‌کنند و به منکر امر می‌کنند.

در حقیقت ‏خدا به دادگرى، نیکوکارى و بخشش به خویشاوندان امر می‌کند و از کار زشت و ناپسند و ستم باز مى‏دارد. به شما اندرز مى ‏دهد باشد که متذکّر شوید (نحل/۹۰). نماز را برپا دار. به یقین نماز از کار زشت و ناپسند نهی می‌کند (عنکبوت/۴۵). گذشت پیشه کن. به کار پسندیده امر کن و از نادانان روی برتاب (اعراف/۱۹۹). باید از میان شما گروهی به نیکى دعوت کنند و به کار پسندیده امر کنند و از کار زشت ناپسند کنند. آنان همان رستگاران هستند (آل‌عمران/۱۰۴). شما بهترین امّتى هستید که براى مردم پدیدار شده‏ اید، به کار پسندیده امر می‌کنید و از کار ناپسند نهی می‌کنید و به خدا ایمان دارید (آل‌عمران/۱۱۰). [مؤمنان]، امرکنندگان به کارهاى پسندیده و نهی‌کنندگان از کارهاى ناپسند و حافظان حدود خدا هستند. مؤمنان را بشارت ده (توبه/۱۱۲).

مردان و زنان باایمان دوستان و سرپرستان یکدیگر هستند که به کارهاى پسندیده امر می‌کنند و از کارهاى ناپسند نهی می‌کنند. … آنان هستند که خدا به‌زودى مورد رحمتشان قرار خواهد داد. خدا شکست‌ناپذیر حکیم است (توبه/۷۱). بی‌تردید خدا به کسى که او را یارى مى‏کند، یارى مى ‏دهد زیرا خدا، سخت نیرومند شکست‏ناپذیر است. همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم، نماز برپا مى‏ دارند، زکات مى‏ دهند و به کارهاى پسندیده امر می‌کنند و از کارهاى ناپسند نهی می‌کنند. سرانجام همه کارها از آن خداست (حج/۴۰-۴۱). در بسیارى از رازگویی‌هاى ایشان (مردم) خیرى نیست مگر کسى که به صدقه یا کار پسندیده یا اصلاحى میان مردم امر کند. هر کس براى طلب خشنودى خدا چنین کند، به زودى او را پاداش بزرگى خواهیم داد (نساء/۱۱۴). چرا از نسل‌هاى پیش از شما خردمندانى نبودند که از فساد در زمین نهی کنند؟ جز اندکى از کسانى که از میان آنان نجاتشان دادیم و کسانى که ستم کردند به دنبال ناز و نعمتى که در آن بودند، رفتند و آنان مجرم بودند. پروردگار تو بر آن نبوده است که شهرهایى را که مردم آن اصلاحگر هستند به ستم هلاک کند (هود/۱۱۶-۱۱۷). کسانى که به آیات خدا کفر مى‏ ورزند و پیامبران را به ناحق مى ‏کشند و کسانی از مردم که به قسط فرمان می‌دهند را می‌کشند، آنان را به عذابى دردناک بشارت ده. آنان کسانى‏ هستند که در دنیا و آخرت اعمالشان به هدر رفته و براى آنان هیچ یاورى نیست (آل‌عمران/۲۱-۲۲).

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید، به دنبال گام‌های شیطان نروید. هر کس به دنبال گام‌هاى شیطان برود، او به زشتکارى و ناپسند امر می‌کند. (نور/۲۱). شیطان شما را به تنگدستی وعده می‌دهد و به کار زشت امر می‌کند (بقره/۲۶۸). مردان و زنان منافق [همانند] یکدیگر هستند. به کار ناپسند امر می‌کنند و از کار پسند نهی می‌کنند و دست‌هاى خود را فرو مى‏ بندند. خدا را فراموش کردند پس [خدا هم] آنها را فراموش کرد. در حقیقت این منافقان هستند که فاسقند (توبه/۶۷).

خدا مَثَلى مى‏ زند: دو مرد که یکى از آنها لال است. هیچ کارى از او برنمى ‏آید و او سربار مولای خود است. هر جا او را مى‏ فرستد، خیرى به همراه نمى‏ آورد. آیا چنین فردی با کسى که به عدل امر می‌کند و خود بر راه راست است، ‏یکسان است (نحل/۷۶)؟

امر به معروف و نهی از منکر – اقوام، [یوسف گفت:] من نفس خود را تبرئه نمی‌کنم. بی‌تردید نفس، پیوسته امرکننده به بدی است مگر کسی را که پروردگارم رحم کند زیرا پروردگار من آمرزنده مهربان است (یوسف/۵۳).

گروهى از آنها (اصحاب سبت) گفتند: چرا قومى را که خدا هلاک ‏کننده ایشان است‏ یا آنان را به عذابى سخت عذاب خواهد کرد، پند مى‏ دهید؟ گفتند: تا معذرتى پیش پروردگارتان باشد و شاید آنان پرهیزگارى کنند پس هنگامى که آن‌چه را به آن تذکر داده شده بودند، از یاد بردند، کسانى را که از کار بد نهی می‌کردند، نجات دادیم و کسانى را که ستم کردند به سزاى آن‌که نافرمانى مى‏ کردند به عذابى شدید گرفتار کردیم. چون از آن‌چه از آن نهى شده بودند، سرپیچى کردند، به آنان گفتیم: بوزینگانى رانده ‏شده باشید (اعراف/۱۶۴-۱۶۶). [ای بنی‌اسرائیل] آیا مردم را به نیکی امر می‌کنید و خود را فراموش می‌کنید با این‌که کتاب می‌خوانید؟ آیا نمی‌اندیشید (بقره/۴۴)؟ از میان فرزندان اسرائیل، آنان که کفر ورزیدند به زبان داوود و عیسى بن مریم مورد لعنت قرار گرفتند. این به آن سبب بود که عصیان ورزیده و تجاوز مى ‏کردند و از کار زشتى که آن را مرتکب مى‏ شدند، یکدیگر را باز نمى‏ داشتند. به‌راستى چه بد بود آن‌چه مى‏ کردند (مائده/۷۸-۷۹).

[همه اهل کتاب] یکسان نیستند. از میان اهل کتاب گروهى هستند که … به کار پسندیده امر می‌کنند و از کار ناپسند نهی می‌کنند و در کارهاى نیک شتاب مى‏ کنند. آنان از شایستگان هستند (آل‌عمران/۱۱۳-۱۱۴).

[لقمان گفت:] اى پسرم، نماز را برپا دار و به کار پسندیده امر کن و از کار ناپسند نهی کن. بر آسیبى که بر تو وارد شده است، شکیبا باش. این از عزم امور است (لقمان/۱۷).

رحمتم همه چیز را فرا گرفته است. به زودى آن را براى کسانى که تقوا پیشه می‌کنند، زکات مى‏ دهند و آنان که به آیات ما ایمان مى‏ آورند، قرار می‌دهم. همانان که از این فرستاده، پیامبر درس ناخوانده که [نام] او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته مى‏ یابند، پیروى مى‏ کنند که آنان را به کار پسندیده فرمان مى ‏دهد و از کار ناپسند نهی می‌کند (اعراف/۱۵۶-۱۵۷).

کافران [مردم را] از آن (قرآن) نهی می‌کنند و [خود نیز] از آن دورى مى ‏کنند. جز خویشتن را به هلاکت نمى ‏افکنند و نمى‏ دانند (انعام/۲۶).

إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسَانِ وَ إِيتَاء ذِي الْقُرْبَى وَ يَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَ الْمُنكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ (نحل/۹۰) وَ أَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَ الْمُنكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ (عنكبوت/۴۵) خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ (اعراف/۱۹۹) وَ لْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (آل‌عمران/۱۰۴) كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ (آل‌عمران/۱۱۰) [المومنون] الآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ الْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ (توبه/۱۱۲)

وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ يُطِيعُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ أُوْلَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ (توبه/۷۱) وَ لَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ* الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَ لِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ (حج/۴۰-۴۱) لاَّ خَيْرَ فِي كَثِيرٍ مِّن نَّجْوَاهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاَحٍ بَيْنَ النَّاسِ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِكَ ابْتَغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا (نساء/۱۱۴) فَلَوْلاَ كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِكُمْ أُوْلُواْ بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الأَرْضِ إِلاَّ قَلِيلًا مِّمَّنْ أَنجَيْنَا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِيهِ وَ كَانُواْ مُجْرِمِينَ* وَ مَا كَانَ رَبُّكَ لِيُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَ أَهْلُهَا مُصْلِحُونَ (هود/۱۱۶-۱۱۷) إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ يَقْتُلُونَ الِّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ* أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ وَ مَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ (آل‌عمران/۲۱-۲۲)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَ مَن يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَ الْمُنكَرِ (نور/۲۱) الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَ يَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاء (بقره/۲۶۸) الْمُنَافِقُونَ وَ الْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ يَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ (توبه/۶۷)

وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَ هُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَ مَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ (نحل/۷۶)

امر بالمعروف و نهي عن المنكر- الاقوام، [قال يوسف] وَ مَا أُبَرِّئُ نَفْسِي إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ مَا رَحِمَ رَبِّيَ إِنَّ رَبِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ (يوسف/۵۳)

قَالَتْ أُمَّةٌ مِّنْهُمْ (اصحاب السبت) لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا قَالُواْ مَعْذِرَةً إِلَى رَبِّكُمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ* فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُكِّرُواْ بِهِ أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُواْ بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُواْ يَفْسُقُونَ* فَلَمَّا عَتَوْاْ عَن مَّا نُهُواْ عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُونُواْ قِرَدَةً خَاسِئِينَ (اعراف/۱۶۴-۱۶۶) [يا بني‌اسرائيل] أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَ أَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ (بقره/۴۴) لُعِنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن بَنِي إِسْرَائِيلَ عَلَى لِسَانِ دَاوُودَ وَ عِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّ كَانُواْ يَعْتَدُونَ* كَانُواْ لاَ يَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنكَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَفْعَلُونَ (مائده/۷۸-۷۹)

لَيْسُواْ سَوَاء مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ …  يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَ أُوْلَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ (آل‌عمران/۱۱۳-۱۱۴)

[قال لقمان] يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنكَرِ وَ اصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ (لقمان/۱۷)

رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ* فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ الَّذِينَ هُم بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ*  الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَ الإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَاهُمْ عَنِ لْمُنكَرِ (اعراف/۱۵۶-۱۵۷)

وَ هُمْ (كافرون) يَنْهَوْنَ عَنْهُ (قرآن) وَ يَنْأَوْنَ عَنْهُ وَ إِن يُهْلِكُونَ إِلاَّ أَنفُسَهُمْ وَ مَا يَشْعُرُونَ (انعام/۲۶)