| اسم، نام، این مفهوم از مادّه «س م و» ۵۰ بار آمده است.
چکیده: نیکوترین نام‌ها از آن خداست پس خدا را با آن نام‌ها بخوانید. به نام خدای گسترده‌رحمت مهربان. نام پروردگارت را تسبیح گوی و یاد کن. هنگام ذبح چهارپایان و شکار حیوانات، نام خدا را بر آنها ببرید و چهارپایانی را که نام خدا بر آنها برده نشده است، نخورید. خدا شما را مسلمان نامید. چه بد است نام زشت بعد از ایمان. به نام خدای گسترده‌رحمت مهربان (فاتحه/۱). پر برکت است نام پروردگار شکوهمند و بزرگوارت (الرّحمن/۷۸). خدایى که جز او معبودى نیست، نیکوترین نام‌ها از آنِ اوست (طه/۸). خدایی که آفریننده، پدیدآور و صورتگر است، نیکوترین نام‌ها از آنِ اوست (حشر/۲۴). نیکوترین نام‌ها از آنِ خداست پس او را با آن نام‌ها بخوانید و کسانی را که در مورد نامهای او به کژی می‌گرایند، رها کنید. به‌زودی به آن‌چه انجام می‌دادند، جزا می‌یابند (اعراف/۱۸۰). بگو، [خدا را] الله بخوانید یا رحمان بخوانید، هر کدام را بخوانید، نیکوترین نام‌ها از آنِ اوست (اسراء/۱۱۰). بخوان به نام پروردگارت که آفرید (علق/۱). نام پروردگار والای خود را تسبیح گوی (اعلی/۱). به نام پروردگار بزرگ خود تسبیح گوی (واقعه/۷۴، ۹۶؛ حاقّه/۵۲). در خانه‌هایی که خدا رخصت داده، آنها رفعت یابد و نامش در آنها یاد شود، در آنها هر بامداد و شامگاه او را تسبیح می‌کنند (نور/۳۶). نام پروردگار خود را یاد کن و تنها به او بپرداز (مزمّل/۸). نام پروردگارت را بامدادان و شامگاهان یاد کن (انسان/۲۵). رستگار شد آن کس که خود را پاک گردانید و نام پروردگارش را یاد کرد و نماز گزارد (اعلی/۱۴-۱۵). اگر خدا برخی از مردم را با برخی دیگر دفع نمی‌کرد، صومعه‌ها، کلیساها، کنیسه‌ها و مساجدی که در آنها نام خدا بسیار یاد می‌شود، بی‌تردید ویران می‌شد. بی‌گمان خدا به کسی که او را یاری کند، یاری می‌دهد. خدا بی‌تردید نیرومند شکست‌ناپذیر است (حج/۴۰). کیست ستمکارتر از آن کس که نگذارد در مساجد خدا نام او برده شود و در ویرانى آنها بکوشد. آنان حق ندارند جز با ترس در آنها درآیند. در این دنیا ایشان را خوارى و در آخرت عذابى بزرگ است (بقره/۱۱۴). [ما فرشتگان] جز به فرمان پروردگارت نازل نمی‌شویم. آن‌چه پیش روی ما و آن‌چه میان این دو است، از آن اوست. پروردگارت هرگز فراموشکار نبوده است، پروردگار آسمان‌ها و زمین و آن‌چه میان آنهاست، پس او را بپرست و در پرستش او شکیبا باش. آیا برای او هم‌نامی می‌شناسی (مریم/۶۴-۶۵)؟ اگر به آیات او ایمان دارید، از آن‌چه نام خدا بر آن برده شده، بخورید. شما را چه شده که از آن‌چه نام خدا بر آنها برده شده، نمی‌خورید؟ در حالی‌که [خدا] آن‌چه را بر شما حرام کرده است، جز آن‌چه به [خوردن] آن ناگزیر شده باشید، برای شما به تفصیل بیان کرده است (انعام/۱۱۸-۱۱۹). برای هر امّتی مناسکی قرار دادیم تا نام خدا را بر چارپایانی که روزی آنها کرده است، یاد کنند. خدای شما خدایی یگانه است پس برای او تسلیم شوید (حج/۳۴). شتران فربه را برای شما از شعائر خدا قرار دادیم. در آنها برای شما خیر است پس نام خدا را بر آنها در حالی‌که برپا ایستاده‌اند، ببرید و چون به پهلو غلتیدند، از آنها بخورید و به تنگدست و بینوا بخورانید (حج/۳۶). از آن‌چه آنها (حیوانات شکاری) برای شما گرفته و نگاه داشته‌اند، بخورید و نام خدا را بر آن ببرید و از خدا پروا کنید (مائده/۴). از آن‌چه نام خدا بر آن برده نشده است، نخورید. آن به‌راستی نافرمانی است (انعام/۱۲۱). خدا شما را از پیش و در این قرآن مسلمان، نامیده است تا پیغمبر بر شما گواه باشد و شما نیز بر مردم گواه باشید پس نماز برپا دارید و زکات دهید و به خدا تمسک جویید او مولای شماست و چه نیکو مولا و نیکو یاوری است (حج/۷۸). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، … به یکدیگر لقب‌های زشت ندهید. چه بد است نام زشت دادن بعد از ایمان. هر که توبه نکرد، آنان ستمکار هستند (حجرات/۱۱). اسم- اقوام، [خدا] به آدم همه نام‌ها را آموخت سپس آنها را به فرشتگان عرضه کرد و فرمود: اگر راست می‌گویید، مرا از نامهای اینها خبر دهید. گفتند: منزّهی تو. ما را جز آن‌چه به ما آموخته‌ای، هیچ دانشی نیست. تو دانای حکیم هستی. فرمود: اى آدم، ایشان را از نامهای آنان خبر ده. چون [آدم] ایشان را از نامهای آنها خبر داد، فرمود: آیا به شما نگفتم که من نهان آسمان‌ها و زمین را مى دانم و آن‌چه را آشکار مى کنید و آن‌چه را پنهان مى دارید، مى دانم (بقره/۳۱-۳۳). [نوح] گفت: در آن [کشتی] سوار شوید. روان شدن و لنگر انداختن آن به نام خداست (هود/۴۱). [هود گفت:] آیا در نام‌هایی که شما و پدران شما آنها را نامگذاری کرده‌اید و خدا دلیلی بر آنها نفرستاده است، با من مجادله می‌کنید (اعراف/۷۱)؟ [به ابراهیم فرمودیم:] در میان مردم برای حج ندا بده تا … نام خدا را در روزهای معیّن بر چهارپایانی که روزیشان کرده‌ایم، ببرند پس، از آنها بخورید و به درمانده مستمند بخورانید (حج/۲۷-۲۸). [یوسف به دو رفیق زندانی خود گفت:] شما به جای خدا جز نام‌هایی که شما و پدرانتان نامگذاری کرده‌اید و خدا دلیلی بر آنها نازل نکرده، نمی‌پرستید (یوسف/۴۰). [زن عمران] چون فرزندش را بزاد گفت: … من نام او را مریم نهادم (آل‌عمران/۳۶). ای زکریا، ما تو را به پسری که نام او یحیی است، مژده می‌دهیم که قبلاً هم‌نامی برای او قرار نداده‌ایم (مریم/۷). فرشتگان گفتند: ای مریم، خدا تو را به کلمه‌ای از جانب خود که نامش عیسی، پسر مریم است، مژده می‌دهد (آل‌عمران/۴۵). عیسی گفت: من بشارتگر پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد و نام او احمد است (صف/۶). [ملکه سبأ] گفت: ای بزرگان، نامهای ارجمند برای من آمده است که از طرف سلیمان است و با نام خدای گسترده‌رحمت مهربان است (نمل/۲۹-۳۰). برای خدا شریکانی قرار دادند. بگو، آنها را نام برید. آیا او را به آن‌چه در زمین است و او نمی‌داند، خبر می‌دهید یا سخنی سطحی می‌گویید (رعد/۳۳)؟ اینها (بت‌ها) جز نام‌هایی که شما و پدرانتان نامگذاری کرده‌اید و خدا دلیلی بر آنها نازل نکرده است. آنان جز گمان و آن‌چه را دلخواهشان است، پیروی نمی‌کنند، با آن‌که بی‌تردید از جانب پروردگارشان هدایت بر آنها نیامده است (نجم/۲۳). برای [مشرکان] چهارپایانی است که، به صرف افترا [بر خدا، هنگام ذبح]، نام خدا را بر آن نمى بردند. به‌زودى آنان را به سبب آن‌چه افترا مى بستند، جزا مى دهد (انعام/۱۳۸). کسانی که به آخرت ایمان ندارند، فرشتگان را با نامهای مونث نامگذاری می‌کنند (نجم/۲۷). [در بهشت] از جامی که آمیزه زنجبیل است به ابرار می‌نوشانند. از چشمه‌ای در آن‌جا که سلسبیل نامیده می‌شود (انسان/۱۷-۱۸). |
الاسم
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (فاتحه/۱) تَبَارَكَ اسْمُ رَبِّكَ ذِي الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ (الرّحمن/۷۸) اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى (طه/۸) هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى (حشر/۲۴) وَ لِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَ ذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَآئِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ (اعراف/۱۸۰) قُلِ ادْعُواْ اللّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَنَ أَيًّا مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الأَسْمَاء الْحُسْنَى وَ لاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِكَ وَ لاَ تُخَافِتْ بِهَا وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا (اسراء/۱۱۰) اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ (علق/۱) سَبِّحِ اسْمَ رَبِّكَ الْأَعْلَى (اعلی/۱) فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ (واقعه/۷۴،۹۶؛ حاقّه/۵۲) فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَ الْآصَالِ (نور/۳۶) وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا (مزمّل/۸) وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَ أَصِيلًا (انسان/۲۵)
قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَكَّى* وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى (اعلی/۱۴-۱۵)
وَ لَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَوَاتٌ وَ مَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا وَ لَيَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ (حج/۴۰) وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَاجِدَ اللّهِ أَن يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَ سَعَى فِي خَرَابِهَا أُوْلَئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَن يَدْخُلُوهَا إِلاَّ خَآئِفِينَ لهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ (بقره/۱۱۴)
[نحن ملائکة] مَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّكَ لَهُ مَا بَيْنَ أَيْدِينَا وَ مَا خَلْفَنَا وَ مَا بَيْنَ ذَلِكَ وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيًّا* رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا بَيْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَ اصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيًّا (مریم/۶۴-۶۵)
فَكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ إِن كُنتُمْ بِآيَاتِهِ مُؤْمِنِينَ* وَ مَا لَكُمْ أَلاَّ تَأْكُلُواْ مِمَّا ذُكِرَ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَ قَدْ فَصَّلَ لَكُم مَّا حَرَّمَ عَلَيْكُمْ إِلاَّ مَا اضْطُرِرْتُمْ إِلَيْهِ (انعام/۱۱۸-۱۱۹) وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا (حج/۳۴) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ (حج/۳۶) فَكُلُواْ مِمَّا أَمْسَكْنَ [مکلبین] عَلَيْكُمْ وَ اذْكُرُواْ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهِ وَ اتَّقُواْ اللّهَ (مائده/۴) وَ لاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ (انعام/۱۲۱)
هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِن قَبْلُ وَ فِي هَذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيدًا عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَدَاء عَلَى النَّاسِ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ آتُوا الزَّكَاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللَّهِ هُوَ مَوْلَاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلَى وَ نِعْمَ النَّصِيرُ (حج/۷۸) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا … لَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَ مَن لَّمْ يَتُبْ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (حجرات/۱۱)
الاسم-الاقوام، [الله] عَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ* قَالُواْ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ* قَالَ يَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُمْ بِأَسْمَآئِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَ مَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ (بقره/۳۱-۳۳)
وَ قَالَ [نوح] ارْكَبُواْ فِيهَا (سفینة) بِسْمِ اللّهِ مَجْرَاهَا وَ مُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ (هود/۴۱) [قال هود] أَتُجَادِلُونَنِي فِي أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَ آبَآؤكُم مَّا نَزَّلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ (اعراف/۷۱)
[قلنا لابراهیم] وَ أَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ … وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ (حج/۲۷-۲۸) [قال یوسفُ لصاحبیَ السجن] مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلاَّ أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَ آبَآؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ (یوسف/۴۰)
فَلَمَّا [امرأة عمران] وَضَعَتْهَا قَالَتْ … إِنِّي سَمَّيْتُهَا مَرْيَمَ (آل‌عمران/۳۶) يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِيًّا (مریم/۷) إِذْ قَالَتِ الْمَلآئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ يُبَشِّرُكِ بِكَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ (آل‌عمران/۴۵) وَ إِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ … َمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِن بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءهُم بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُّبِينٌ (صف/۶) قَالَتْ (امرأة من سباء) يَا أَيُّهَا المَلَأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ* إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ (نمل/۲۹-۳۰).
وَ جَعَلُواْ لِلّهِ شُرَكَاء قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لاَ يَعْلَمُ فِي الأَرْضِ أَم بِظَاهِرٍ مِّنَ الْقَوْلِ (رعد/۳۳) إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْمَاء سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَ آبَاؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَ مَا تَهْوَى الْأَنفُسُ وَ لَقَدْ جَاءهُم مِّن رَّبِّهِمُ الْهُدَى (نجم/۲۳) وَ أَنْعَامٌ لاَّ يَذْكُرُونَ اسْمَ اللّهِ عَلَيْهَا افْتِرَاء عَلَيْهِ سَيَجْزِيهِم بِمَا كَانُواْ يَفْتَرُونَ (انعام/۱۳۸) إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ لَيُسَمُّونَ الْمَلَائِكَةَ تَسْمِيَةَ الْأُنثَى (نجم/۲۷)
وَ يُسْقَوْنَ [الابرار] فِيهَا (الجنة) كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِيلًا* عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلًا (انسان/۱۷-۱۸) |