صلح حدیبیه، قرارداد صلح بین پیامبر و مشرکان، این مفهوم بر طبق شأن نزول آیات آمده است.
چکیده: خدا از مومنان هنگامی که در حدیبیه با پیامبر بیعت میکردند، خشنود شد و به آنها آرامش، پیروزی و وعده غنیمتهای فراوان داد. خدا با صلح حدیبیه پس از پیروز کردن مومنان بر مشرکان، دستهای مشرکان را از مومنان و دستهای مومنان را از مشرکان کوتاه کرد. خدا میفرماید: ما با صلح حدیبیه به تو پیروزی آشکاری دادیم. بهراستى خدا از مومنان، هنگامى که زیر آن درخت (در حدیبیه) با تو بیعت مىکردند، خشنود شد پس آنچه در دلهای آنان بود، دانست و بر آنان آرامش فرو فرستاد و پیروزى نزدیکى به آنها پاداش داد و نیز غنیمتهاى فراوانى خواهند گرفت. خدا همواره شکستناپذیر حکیم است. خدا به شما غنیمتهاى فراوان [دیگرى] وعده داده که بهزودى آنها را خواهید گرفت. این [پیروزى یا غنایم خیبر] را به شما زودتر داد و دستهاى مردم را از شما کوتاه کرد تا براى مومنان نشانه اى باشد و شما را به راه راست هدایت کند. [غنیمتهاى] دیگری نیز که شما بر آنها دست نیافته اید. خدا بر آنها احاطه دارد. خدا همواره بر هر چیزى تواناست … اوست همان کسى که درون مکه (سرزمین حدیبیه) پس از پیروزکردن شما بر آنان، دستهاى آنها را از شما و دستهاى شما را از آنان کوتاه کرد. خدا همواره به آنچه مى کنید، بینا است. آنها (مشرکان) بودند که کفر ورزیدند و شما را از مسجدالحرام بازداشتند و نگذاشتند قربانى که بازداشته شده بود، به محلّ خود برسد. اگر [در مکه] مردان مومن و زنان مومنی نبودند که بدون آنکه آنان را بشناسید، ندانسته پایمالشان کنید و تاوان آنها بر شما بماند، [فرمان حمله به مکه را مى دادیم] تا خدا هر کس را بخواهد، در رحمت خود داخل کند. اگر [کافر و مومن] از هم جدا مىشدند، بدون تردید کسانی از آنان را که کفر ورزیدند را به عذاب دردناکى عذاب میکردیم. هنگامی که کسانی که کافر شدند، در دلهاى خود تعصّب ورزیدند، تعصّب جاهلیت، پس خدا آرامش خود را بر فرستاده خود و بر مومنان فرو فرستاد و کلمه تقوا را ملازم آنان کرد. آنان به آن، سزاوارتر و شایسته آن بودند. خدا همواره بر هر چیزى داناست. بهراستی خدا رویاى پیامبر خود را تحقّق بخشید که شما به خواست خدا با خاطرى آسوده در حالىکه سرهای خود را تراشیده و موى سر کوتاه کرده، بدون ترس به مسجدالحرام داخل خواهید شد. خدا آنچه را که نمى دانستید، دانست و غیر از این، پیروزى نزدیکى [براى شما] قرار داد (فتح/۱۸-۲۷). ما به تو (به واسطه صلح حدیبیه) پیروزى بخشیدیم. پیروزى آشکاری تا خدا از گناه گذشته و آینده تو درگذرد و نعمت خود را بر تو تمام کند و تو را به راهى راست هدایت کند و خدا تو را یاری کند، یاریکردنی باعزّت. اوست آن که آرامش را در دلهاى مومنان فرو فرستاد تا ایمانى بر ایمان خود بیفزایند. سپاهیان آسمانها و زمین از آنِ خداست. خدا همواره داناى حکیم است تا مردان و زنانى را که ایمان آوردهاند به باغهایى که از زیر آن نهرها روان است، داخل کند و در آن جاویدان بمانند و بدیهایشان را از آنان بزداید. این نزد خدا کامیابى بزرگى است و [تا] مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را که به خدا گمان بد برده اند، عذاب کند. بد زمانه بر آنان باد. خدا بر آنها خشم گرفته و آنان را لعنت کرده و جهنّم را براى آنان آماده گردانیده است و بد سرانجامى است (فتح/۱-۶). |
الصلح الحدیبیه
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا *وَ مَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا وَ كَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا* وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَذِهِ وَ كَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنكُمْ وَ لِتَكُونَ آيَةً لِّلْمُؤْمِنِينَ وَ يَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا* وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا* … وَ هُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ عَنْهُم بِبَطْنِ مَكَّةَ مِن بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ وَ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا* هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ الْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَن يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَ لَوْلَا رِجَالٌ مُّؤْمِنُونَ وَ نِسَاء مُّؤْمِنَاتٌ لَّمْ تَعْلَمُوهُمْ أَن تَطَؤُوهُمْ فَتُصِيبَكُم مِّنْهُم مَّعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَن يَشَاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا* إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَ أَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَى وَ كَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَ أَهْلَهَا وَ كَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمً * لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِن دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا (فتح/۱۸-۲۷).
إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا* لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ يُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ يَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا* وَ يَنصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا* هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَّعَ إِيمَانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ كَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا* لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَ يُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ كَانَ ذَلِكَ عِندَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا *وَ يُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَ الْمُنَافِقَاتِ وَ الْمُشْرِكِينَ وَ الْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ سَاءتْ مَصِيرًا (فتح/۱-۶). |