قسط، سهم، این مفهوم از مادّه «ق س ط» ۲۵ بار آمده است.
چکیده: خدایی که به قسط قیام دارد، شهادت میدهد که معبودی جز او نیست. خدا پیامبران را با دلایل روشن، کتاب و میزان فرستاد تا مردم، قسط را برپا دارند. برای خدا، برپادارندگان قسط باشید. به قسط شهادت دهید. پیمانه و ترازو را به قسط، تمام بپیمایید. قسط ورزید که خدا قسط ورزان را دوست دارد. کسانی که قسط ورزان را میکشند، به عذابی دردناک بشارت بده. خدایی که به قسط قیام دارد و فرشتگان و دانشوران، گواهى دادهاند که جز او، هیچ معبودى نیست. جز او، که شکستناپذیر حکیم است، معبودی نیست (آلعمران/۱۸). [رحمان] آسمان را برافراشت و میزان را نهاد که از میزان تجاوز نکنید. وزن را به قسط برپا کنید و میزان را نکاهید (الرحمن/۷-۹). بهراستى ما فرستادگان خود را با دلایل آشکار فرستادیم و با آنها کتاب و میزان را فرستادیم تا مردم به قسط برخیزند و آهن را که در آن نیرویی شدید و منافعی برای مردم است، نازل کردیم و تا خدا معلوم دارد چه کسی در نهان، او و فرستادهاش را یاری میکند. بهراستی خدا قویّ شکستناپذیر است (حدید/۲۵). اى کسانى که ایمان آورده اید، برپادارندگان قسط و شهادتدهندگان براى خدا باشید، هر چند به زیان خودتان یا پدر و مادر و خویشاوندانتان باشد. اگر [یکى از دو طرف دعوا] توانگر یا نیازمند باشد، خدا به آن دو سزاوارتر است پس از هوس پیروی نکنید که منحرف شوید. اگر [در گواهی دادن] به انحراف گرایید یا روی بگردانید، بیگمان خدا به آنچه انجام مى دهید، آگاه است (نساء/۱۳۵). اى کسانى که ایمان آورده اید، براى خدا به پاخیزید، به قسط شهادت دهید. دشمنى با گروهى شما را بر آن ندارد که عدالت نکنید، عدالت کنید که آن به تقوا نزدیکتر است. از خدا پروا کنید. بهراستی خدا به آنچه انجام مى دهید، آگاه است (مائده/۸). به مال یتیم جز به شیوهای [که نیکوتر است] نزدیک نشوید تا به حدّ رشد خود برسد و پیمانه و میزان را به قسط، تمام بپیمایید. هیچ کس را جز به قدر توانش تکلیف نمى کنیم. چون سخن گویید، عدالت ورزید، هر چند خویشاوند باشد. به پیمان خدا وفا کنید. اینها است که شما را به آن سفارش کرده است، باشد که متذکّر شوید. بهراستی راه راست من این است پس آن را پیروی کنید و از راههای [دیگر] پیروی نکنید که شما را از راه او پراکنده میکند. این است که شما را به آن سفارش میکند، باشد که تقوا پیشه کنید (انعام/۱۵۲-۱۵۳). از تو درباره زنان فتوا میخواهند، بگو، خدا درباره آنان و نیز درباره آنچه در کتاب بر شما تلاوت مىشود، فتوا مىدهد. در مورد دختران یتیمى که آنچه برای آنان مقرّر شده را نمى دهید و رغبت دارید که با آنان ازدواج کنید و نیز درباره کودکان ناتوان شمرده شده و اینکه برای یتیمان به قسط برخیزید و هر چه از خیر انجام دهید پس خدا به آن دانا است (نساء/۱۲۷). اگر میترسید که در مورد یتیمان به قسط رفتار نکنید، از زنانی که میپسندید، دو، سه و چهار تا، به همسری بگیرید. اگر میترسید که عدالت نورزید، یک زن یا آنچه دستانتان مالک شده، [را به همسری بگیرید]. این نزدیکتر است که ستم نورزید (نساء/۳). اى کسانى که ایمان آورده اید، هر گاه به یکدیگر، دِینی تا سرآمدی معین معامله کردید، آن را بنویسید … از نوشتن آن (بدهى)، کوچک باشد یا بزرگ، تا سررسید آن، خسته نشوید. این، نزد خدا به قسط نزدیکتر، براى شهادت استوارتر و به اینکه دچار شک نشوید، نزدیکتر است (بقره/۲۸۲). خدا شما را از نیکیکردن و قسط ورزیدن با کسانى که با شما در [کار] دین نجنگیدند و شما را از دیارتان بیرون نکرده اند، باز نمى دارد. بیگمان خدا قسط ورزان را دوست مى دارد (ممتحنه/۸). اگر دو گروه از مومنان با هم جنگ کردند پس میان آن دو را صلح دهید. اگر یکى از آن دو بر دیگرى ستم کرد پس با آن که تعدّی میکند، بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد پس اگر بازگشت، میان آن دو را با عدالت صلح دهید و قسط ورزید که خدا قسط ورزان را دوست مى دارد (حجرات/۹). [خدا] فرزند خواندگانتان را پسران شما قرار نداده است. این سخن شما بر دهانهایتان است. خدا حق را مى گوید و او به راه، هدایت مى کند. آنان را به [نام] پدرانشان بخوانید. این نزد خدا به قسط نزدیکتر است. اگر پدران آنان را نمى شناسید پس برادران دینى و موالى شما هستند. در آنچه خطا کردهاید، گناهى بر شما نیست ولى در آنچه دلهایتان عمد داشته است [مسؤول هستید]. خدا همواره آمرزنده مهربان است (احزاب/۴-۵). بیگمان کسانى که به آیات خدا کفر مىورزند و پیامبران را به ناحق مى کشند و کسانی از مردم را که به قسط فرمان میدهند، میکشند، آنان را به عذابى دردناک بشارت بده. اینان کسانی هستند که اعمالشان در دنیا و آخرت به هدر رفته و برای آنان هیچ یاوری نخواهد بود (آلعمران/۲۱-۲۲). اگر آنچه در زمین است، براى هر کسى که ستم کرده است، باشد، بیتردید با آن [خود را] بازخرید میکرد و چون عذاب را ببینند، پشیمانى خود را پنهان میکنند و میان آنان به قسط داورى میشود و به آنان ستم نخواهد شد (یونس/۵۴). به یقین او است که آفرینش را آغاز مى کند سپس آن را باز مى گرداند تا کسانى را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند، به قسط جزا دهد (یونس/۴). روز قیامت ترازوهاى قسط را مینهیم پس به هیچ کس ستمی نخواهد شد. اگر [عملی] هموزن دانه خردلى باشد، آن را مى آوریم. کافى است که ما حسابرس باشیم (انبیاء/۴۷). قسط- اقوام، برای هر امّتى فرستادهای است پس چون فرستاده آنها بیاید، میانشان به قسط داورى میشود و به آنان ستم نخواهد شد (یونس/۴۷). [شعیب گفت:] اى قوم من، پیمانه و ترازو را به قسط تمام بدهید و چیزهای مردم را به آنها کم ندهید و در زمین فساد نکنید. اگر مومن باشید، باقیمانده [حلال] خدا، براى شما بهتر است و من بر شما نگاهبان نیستم (هود/۸۵-۸۶). بگو، پروردگارم به قسط، امر کرده است و اینکه در هر نمازگاهی روى خود را [به سوى او] گردانید و در حالىکه دین را براى او خالص کرده اید او را بخوانید، همانگونه که شما را آفرید، باز مى گردید (اعراف/۲۹). [یهودیان] گوشسپارندگان به دروغ هستند و بسیار مال حرام مى خورند پس اگر نزد تو آمدند، میان آنان داورى کن یا از آنها روى بگردان. اگر از آنان روى بگردانی، هرگز هیچ زیانى به تو نخواهند رسانید. اگر داورى کردی پس میان آنان به قسط، داوری کن. بهراستی خدا قسط ورزان را دوست دارد (مائده/۴۲). [گروهی از جنّیان گفتند:] برخى از ما تسلیمشدگان هستیم و برخى قاسط هستند (سهم دیگران را میگیرند) پس کسانى که تسلیمند، آنان در جستجوى راه درست هستند ولى قاسطان هیزم جهنّم خواهند بود (جن/۱۴-۱۵). عدل |
القسط
شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلاَئِكَةُ وَ أُوْلُواْ الْعِلْمِ قَآئِماً بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (آلعمران/۱۸) [الرحمان] وَ السَّمَاء رَفَعَهَا وَ وَضَعَ الْمِيزَانَ* أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ* وَ أَقِيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لَا تُخْسِرُوا الْمِيزَانَ (الرحمن/۷-۹) لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَ الْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَ مَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ (حدید/۲۵) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاء لِلّهِ وَ لَوْ عَلَى أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَ الأَقْرَبِينَ إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقَيرًا فَاللّهُ أَوْلَى بِهِمَا فَلاَ تَتَّبِعُواْ الْهَوَى أَن تَعْدِلُواْ وَ إِن تَلْوُواْ أَوْ تُعْرِضُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا (نساء/۱۳۵) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلّهِ شُهَدَاء بِالْقِسْطِ وَ لاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلاَّ تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَ اتَّقُواْ اللّهَ إِنَّ اللّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (مائده/۸) وَ لاَ تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ وَ أَوْفُواْ الْكَيْلَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ لاَ نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلاَّ وُسْعَهَا وَ إِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَ لَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى وَ بِعَهْدِ اللّهِ أَوْفُواْ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ* وَ أَنَّ هَذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيمًا فَاتَّبِعُوهُ وَ لاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَن سَبِيلِهِ ذَلِكُمْ وَصَّاكُم بِهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (انعام/۱۵۲-۱۵۳) وَ يَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاء قُلِ اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ وَ مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاء الَّلاتِي لاَ تُؤْتُونَهُنَّ مَا كُتِبَ لَهُنَّ وَ تَرْغَبُونَ أَن تَنكِحُوهُنَّ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَ أَن تَقُومُواْ لِلْيَتَامَى بِالْقِسْطِ وَ مَا تَفْعَلُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِهِ عَلِيمًا (نساء/۱۲۷)
وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُواْ فِي الْيَتَامَى فَانكِحُواْ مَا طَابَ لَكُم مِّنَ النِّسَاء مَثْنَى وَ ثُلاَثَ وَ رُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُواْ فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلاَّ تَعُولُواْ (نساء/۳) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ … لاَ تَسْأَمُوْاْ أَن تَكْتُبُوْهُ صَغِيرًا أَو كَبِيرًا إِلَى أَجَلِهِ ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ وَ أَقْومُ لِلشَّهَادَةِ وَ أَدْنَى أَلاَّ تَرْتَابُواْ (بقره/۲۸۲) لَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَ لَمْ يُخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ (ممتحنه/۸) وَ إِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِن فَاءتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ (حجرات/۹) وَ مَا جَعَلَ [الله] أَدْعِيَاءكُمْ أَبْنَاءكُمْ ذَلِكُمْ قَوْلُكُم بِأَفْوَاهِكُمْ وَ اللَّهُ يَقُولُ الْحَقَّ وَ هُوَ يَهْدِي السَّبِيلَ* ادْعُوهُمْ لِآبَائِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِندَ اللَّهِ فَإِن لَّمْ تَعْلَمُوا آبَاءهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَ مَوَالِيكُمْ وَ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُم بِهِ وَلَكِن مَّا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ وَ كَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا (احزاب/۴-۵) إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ يَقْتُلُونَ الِّذِينَ يَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ* أُولَئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَ الآخِرَةِ وَ مَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ (آلعمران/۲۱-۲۲)
وَ لَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الأَرْضِ لاَفْتَدَتْ بِهِ وَ أَسَرُّواْ النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُاْ الْعَذَابَ وَ قُضِيَ بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ (یونس/۵۴) إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ (یونس/۴) وَ نَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَ إِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَ كَفَى بِنَا حَاسِبِينَ (انبیاء/۴۷)
القسط- اقوام، وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولٌ فَإِذَا جَاء رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ (یونس/۴۷)
[قال شعیب] وَ يَا قَوْمِ أَوْفُواْ الْمِكْيَالَ وَ الْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَ لاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْيَاءهُمْ وَ لاَ تَعْثَوْاْ فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ* بَقِيَّةُ اللّهِ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ وَ مَا أَنَاْ عَلَيْكُم بِحَفِيظٍ (هود/۸۵-۸۶)
قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَ أَقِيمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ (اعراف/۲۹) [الیهود] سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوكَ فَاحْكُم بَيْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَ إِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن يَضُرُّوكَ شَيْئًا وَ إِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُم بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ (مائده/۴۲)
[قال نفر من الجن] وَ أَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَ مِنَّا الْقَاسِطُونَ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُوْلَئِكَ تَحَرَّوْا رَشَدًا* وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا (جن/۱۴-۱۵) |