چکیده: گردنه سخت، آزادکردن بنده در روز گرسنگی و غذا دادن به بینوایان است. خدا شما را با گرسنگی می‌آزماید. هر کس در گرسنگى شدید، بدون قصد گناه از حرام‌ها بخورد، خدا آمرزنده مهربان است. روز قیامت طعام اهل آتش، خار تلخ است که گرسنگی را برطرف نمی‌کند.

[انسان] گردنه را بالا نرفت. تو چه می‌دانی گردنه چیست؟ آزاد کردن بنده‌ای یا در روز گرسنگی غذادادن به یتیمی خویشاوند یا مستمندی خاک‌نشین است سپس از کسانی باشد که ایمان آورده و یکدیگر را به صبر و مهربانی توصیه کرده‌اند. اینها یاران دست راست هستند (بلد/۱۱-۱۸). بی‌گمان شما را به چیزی از ترس، گرسنگی، نقص در اموال، جان‌ها و محصولات می‌آزماییم و شکیبایان را بشارت بده (بقره/۱۵۵). بر شما حرام شده است: مردار، خون، گوشت ‏خوک، آن‌چه به نام غیر خدا کشته شده باشد و [حیوان] خفه شده و با ضربه مرده و از بلندى افتاده و به ضرب شاخ مرده و آن‌چه درندگان از آن خورده باشند مگر آن‌چه را به موقع سر ببرید، آن‌چه براى بتان ذبح شده و نیز این‌که به وسیله تیرهاى قرعه قسمت کنید. اینها نافرمانى است … هر کس در گرسنگى شدید بدون قصد گناه [به خوردن آنها] ناگزیر شود، بى‌تردید خدا آمرزنده مهربان است (مائده/۳).

خدا شهری را مَثَل می‌زند که امن و آرام بود. روزیِ آن به فراوانی از هر جا می‌رسید اما نعمت‌های خدا را ناسپاسی کردند پس خدا به سزای کارهایی که می‌کردند، لباس گرسنگی و ترس را به آنها چشانید (نحل/۱۱۲).

گفتیم: ای آدم، به‌راستی این (ابلیس) برای تو و همسرت دشمنی است پس مبادا شما را از بهشت بیرون کند که به رنج و مشقت می‌افتی. به راستی برای تو در آنجا این است که نه گرسنه می‌شوی و نه برهنه می‌مانی (طه/۱۱۷-۱۱۸).

مردم مدینه و بادیه‏نشینان پیرامون آن را نرسد که از رسول خدا تخلّف کنند و جان خود را عزیزتر از جان او بدانند این از آن رو است که هیچ تشنگى، رنج و گرسنگى در راه خدا به آنان نمى‏ رسد و در هیچ مکانى که کافران را به خشم مى ‏آورد، قدم نمى ‏گذارند و به دشمن آسیبی نمی‌رسانند مگر این‌که به سبب آن، عمل شایسته‌ای براى آنان نوشته مى‏ شود. به‌یقین خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمى ‏کند (توبه/۱۲۰). [قریش] باید پروردگار این خانه را بپرستند همان کسی که آنها را در گرسنگی غذا داد و آنها را از ترس ایمن گردانید (قریش/۳-۴).

چهره‌هایی در آن روز زبون هستند … طعامی جز از خار تلخ ندارند که نه فربه می‌کند و نه از گرسنگی بی‌نیاز می‌کند (غاشیه/۲-۷).

تغذیه، اطعام

فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ* وَمَا أَدْرَاكَ مَا الْعَقَبَةُ* فَكُّ رَقَبَةٍ* أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ* يَتِيمًا ذَا مَقْرَبَةٍ* أَوْ مِسْكِينًا ذَا مَتْرَبَةٍ* ثُمَّ كَانَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَ تَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ* أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ (بلد/۱۱-۱۸) وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَ الأنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِينَ (بقره/۱۵۵) حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطِيحَةُ وَ مَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ … فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (مائده/۳)

وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللّهِ فَأَذَاقَهَا اللّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِمَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ (نحل/۱۱۲)

فَقُلْنَا يَا آدَمُ إِنَّ هَذَا عَدُوٌّ لَّكَ وَ لِزَوْجِكَ فَلَا يُخْرِجَنَّكُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَى* إِنَّ لَكَ أَلَّا تَجُوعَ فِيهَا وَ لَا تَعْرَى (طه۱۱۷-۱۱۸)

مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَ لاَ يَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لاَ نَصَبٌ وَ لاَ مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ لاَ يَطَؤُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لاَ يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّيْلًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ (توبه/۱۲۰) فَلْيَعْبُدُوا (قريش) رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ* الَّذِي أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَ آمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ (قريش/۳-۴)

وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ خَاشِعَةٌ … لَّيْسَ لَهُمْ طَعَامٌ إِلَّا مِن ضَرِيعٍ* لَا يُسْمِنُ وَ لَا يُغْنِي مِن جُوعٍ (غاشيه/۲-۷)