چکیده: مَثل برتر از آنِ خدا است. در قرآن از هر گونه مَثلی گوناگون زده شده است. خدا مَثل‌ها را برای مردم می‌زند، باشد که بیندیشید و پند گیرید. خدا مَثل‌ها را برای مردم می‌زند ولی جز دانایان آن را درنمی‌یابند. مَثل بد برای کسانی است که به آخرت ایمان نمی‌آورند. مَثل دو گروه کافر مومن، مانند کور و کر و بینا و شنوا است. خدا در مورد شرک، کفر، زندگی دنیا، حق و باطل، سخن پاک و ناپاک مَثل می‌زند و نیز درباره کسانی که اموال خود را انفاق می‌کنند، دعوت‌کننده کافران، نگهبانان آتش، اصحاب قریه و صاحبان باغ مَثل زده شده است. خدا برای کافران، زن نوح و زن لوط را مَثل زده  و برای مومنان، زن فرعون را مَثل زده است. عیسی برای بنی‌اسرائیل مَثل زده شده است. مَثل محمّد و کسانی که با او هستند در تورات و انجیل آمده است. برای خدا مَثل نزنید، خدا می‌داند و شما نمی‌دانید.

او (خدا) است که آفرینش را آغاز می‌کند سپس آن را بازمی‌گرداند. این برای او آسا‌تر است. مَثل برتر در آسمان‌ها و زمین برای او است. او شکست‌ناپذیر حکیم است (روم/۲۷). مَثل بد برای کسانی است که به آخرت ایمان نمی‌آورند و مَثَل برتر از آنِ خدا است. او شکست‌ناپذیر حکیم است (نحل/۶۰).

به‌راستی در این قرآن برای مردم از هر گونه مَثَلی زدیم باشد که آنان متذکّر شوند (زمر/۲۷). به‌راستى در این قرآن براى مردم از هر گونه مَثلى بیان کردیم ولى انسان بیش از هر چیز سر جدال دارد (کهف/۵۴). بی‌گمان در این قرآن برای مردم از هر گونه مَثلی بیان کردیم پس بیشتر مردم ابا کرده و جز سر انکار ندارند (اسراء/۸۹). بدون تردید در این قرآن برای مردم از هر مَثَلی زدیم. اگر برای آنان نشانه‌ای بیاوری، بدون تردید کسانی که کفر ورزیدند، می‌گویند: شما جز بر باطل نیستید (روم/۵۸). بی‌گمان به سوی شما آیاتی روشنگر و مَثلی از کسانی که پیش از شما گذشتند و موعظه‌ای برای متّقین نازل کردیم (نور/۳۴).

اگر این قرآن را بر کوهی نازل می‌کردیم، بی‌گمان آن را از ترس خدا فروتن و متلاشی می‌دیدی. این مَثل‌ها را برای مردم می‌زنیم باشد که آنان بیندیشند (حشر/۲۱).

خدا نور آسمان‌ها و زمین است. مَثل نور او مانند چراغدانی است که در آن چراغی و آن چراغ در شیشه‌ای است. آن شیشه گویی ستاره‌ای درخشان است که از درخت بابرکت زیتونی که نه شرقی و نه غربی است، افروخته می‌شود. نزدیک است روغن آن، اگرچه آتشی به آن نرسد، نور دهد. نوری بر روی نور. خدا هر کس را بخواهد، به نور خود هدایت می‌کند. خدا این مَثل‌ها را برای مردم می‌زند. خدا به هر چیزی دانا است (نور/۳۵).

خدا مردی را مَثل زده است که در [مالکیّت] او چند مرد ناسازگار شریک هستند و مردی است که تنها فرمانبردار یک نفر است. آیا این دو  در مَثل برابر هستند؟ ستایش برای خدا است بلکه بیشتر آنان نمی‌دانند (زمر/۲۹). خدا بنده مملوکی را مثل زده است که بر هیچ چیزی توانایی ندارد و کسی را که از جانب خود به او روزی نیکویی داده‌ایم و او از آن، پنهان و آشکار انفاق می‌کند. آیا [این دو] برابر هستند؟ ستایش از آن خدا است ولی بیشتر آنان نمی‌دانند. خدا دو مرد را مثل زده است که یکی از آن دو گنگ است که بر هیچ چیزی توانایی ندارد و سربار مولای خود است. هر جا او را می‌فرستد، خیری نمی‌آورد. آیا او با کسی که به عدالت فرمان می‌دهد و خود بر راه راست است، مساوی است (نحل/۷۵-۷۶)؟ برای شما از خودتان مثلی زده است که آیا برده‌های شما در آن‌چه روزیتان کرده‌ایم با شما شریک هستند تا شما در آن [با آنان] برابر باشید و همان طور که شما از یکدیگر می‌ترسید، از آنان بترسید؟ این‌گونه آیات خود را برای گروهی که می‌اندیشند، به تفصیل بیان می‌کنیم (روم/۲۸).

مَثل کسانی که غیر از خدا، اولیایی گرفتند مانند مثل عنکبوت است که خانه‌ای برگرفت. به‌راستی سست‌ترین خانه‌ها، همان خانه عنکبوت است اگر می‌دانستند. بی‌گمان خدا آن‌چه را که جز او مى‏خوانند، مى‏داند. او ‏شکست‏ناپذیر حکیم است. این مثل‌ها را برای مردم می‌زنیم ولی جز دانایان آنها را درنمی‌یابند (عنکبوت/۴۱-۴۳). ای مردم، مثلی زده شده است پس به آن گوش فرا دهید. بدون تردید کسانی که غیر از خدا می‌خوانید هرگز  [نمی‌توانند]. ‌مگسی بیافرینند. هر چند برای [آفریدن] آن جمع شوند و اگر آن مگس چیزی را از آنان برباید، نمی‌توانند آن را پس بگیرند. طالب و مطلوب ناتوان هستند (حج/۷۳). به‌راستی خدا از این‌که به پشه یا فوق آن مَثل بزند، شرم نمی‌کند پس کسانی که ایمان آوردند، می‌دانند که آن، حق و از جانب پروردگارشان است اما کسانی که کفر ورزیدند، می‌گویند: خدا از این مَثل چه خواسته است؟ بسیاری را با آن گمراه می‌کند و بسیاری را با آن هدایت می‌کند و جز نافرمانان را با آن گمراه نمی‌کند (بقره/۲۶).‌

برخی از مردم می‌گویند: به خدا و روز بازپسین ایمان آوردیم در حالی‌که مومن نیستند … مَثل آنان مانند مَثل کسی است که آتش افروخت پس هنگامی که اطراف او را روشن کرد، خدا نورشان را برد و آنان را در تاریکی‌هایی که نمی‌بینند، رها کرد (بقره/۸-۱۷). مَثل کسانی که به پروردگار خود کفر می‌ورزند، اعمالشان مانند خاکستری است که در روزی طوفانی، بادی بر آن بوزد که به چیزی از آن‌چه انجام داده‌اند، دست نیابند. این همان گمراهی دور است (ابراهیم/۱۸). مَثل دو گروه (کافر و مومن) مانند کور و کر و بینا و شنوا است. آیا در مثل یکسان هستند؟ آیا یادآور نمی‌شوند (هود/۲۴)؟ کسانى که کفر ورزیدند و از راه خدا باز داشتند، [خدا] اعمال آنان را تباه خواهد کرد. کسانی که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‌اند و به آن‌چه بر محمّد نازل شده ایمان آوردند، [که] آن حقّی از جانب پروردگارشان است [خدا] بدی‌های آنان را زدود و حال آنان را اصلاح کرد. این به آن سبب است که کسانی که کفر ورزیدند از باطل پیروى کردند و کسانى که ایمان آوردند از همان حق که از جانب پروردگارشان است، پیروى کردند. این گونه خدا براى مردم مثل‌های آنان را مى‏زند (محمّد/۱-۳). [خدا] از آسمان آبى فرو فرستاد پس رودخانه‏هایى به اندازه گنجایش خود روان شدند و سیل کفى بلند برداشت. از آن‌چه براى به دست آوردن زینتى یا کالایى در آتش مى‏گدازند هم، نظیر آن کفى [برمى‏آید]. خدا حق و باطل را چنین [مَثل] مى‏زند. اما کف به کناری می‌رود ولى آن‌چه به مردم سود مى‏رساند، در زمین مى‏ماند. خدا مَثل‌ها را چنین مى‏زند (رعد/۱۷).

بدانید که زندگى دنیا فقط بازى، سرگرمى، آرایش، فخرفروشى شما به یکدیگر و فزون‏جویى در اموال و فرزندان است. [مَثل آنها] مانند مَثل بارانى است که روییدنی آن، کشاورزان را به شگفتى می‌اندازد سپس خشک شود و آن را زرد می‌بینى، آن‌گاه خاشاک شود و در آخرت عذابى سخت و از جانب خدا آمرزش و خشنودى است. زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست (حدید/۲۰). جز این نیست که مَثل زندگی دنیا مانند آبی است که آن را از آسمان نازل کردیم پس گیاه زمین از آن‌چه مردم و چهارپایان می‌خورند با آن درآمیخت تا آن‌گاه که زمین زیور خود را برگرفت و زینت یافت و اهل آن پنداشتند که آنان بر آن توانایی دارند،  آن‌گاه فرمان ما شبی یا روزی رسید پس آن را چنان درو کردیم که گویی دیروز نبوده است. این‌چنین آیات را برای گروهی که می‌اندیشند، به تفصیل بیان می‌کنیم (یونس/۲۴). برای آنان زندگی دنیا را مَثل بزن که مانند آبی است که از آسمان نازل کردیم پس گیاه زمین با آن درآمیخت آن‌گاه خشک شد که بادها آن را به هر سو پراکنده می‌کنند. خدا همواره بر هر چیزی قادر است (کهف/۴۵).

آیا ندیدی که خدا چگونه مَثل زده است؟ سخنی پاک، مانند درختی پاک است که ریشه آن ثابت و شاخه‌اش در آسمان است. میوه خود را هر زمان به اذن پروردگار خود می‌دهد. خدا برای مردم مَثل‌ها می‌زند، باشد که آنان یادآور شوند. مَثل سخن ناپاک، مانند درختی ناپاک است که از روی زمین کنده شده است و قراری ندارد (ابراهیم/۲۴-۲۶).

مَثل کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، مانند مثل دانه‌ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه‌ای صد دانه است. خدا برای هر کس بخواهد چند برابر می‌کند (بقره/۲۶۱). مَثل کسانی که اموال خود را برای طلب خشنودی خدا و استوار‌کردن خود انفاق می‌کنند، مانند مثل باغی بر تپّه‌ای است که رگباری بر آن ببارد و خوردنی‌هایش را دوچندان بدهد و اگر هم رگباری به آن نرسد، باران سبکی [برای آن کافی است.] خدا به آن‌چه انجام می‌دهید، بینا است. آیا کسى از شما دوست دارد که باغى از درختان خرما و انگور داشته باشد که از زیر آنها نهرها روان است‏ و براى او در آن (باغ‏) از هر گونه میوه‏اى باشد و در حالى‌که او را پیرى رسیده و فرزندانى خردسال دارد، گردبادى آتشین به آن برسد و بسوزد؟ این‌گونه‏، خدا آیات را براى شما بیان می‌کند باشد که شما بیندیشید. (بقره/۲۶۵-۲۶۶). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، صدقات خود را با منّت و آزا باطل نکنید مانند کسی که مال خود را برای نشان‌دادن به مردم انفاق می‌کند در حالی‌که به خدا و روز بازپسین ایمان ندارد پس مَثل او مانند مَثل سنگی صاف است که بر آن خاکی باشد و رگباری به آن برسد. [آن خاک را ببرد] و سنگ را همچنان سخت و صاف بر جای بگذارد. [ریاکاران نیز] به هیچ چیز از آن‌چه انجام داده‌اند، دست نمی‌یابند. خدا گروه کافران را هدایت نمی‌کند (بقره/۲۶۴). مَثل آن‌چه [کافران] در این زندگی دنیا انفاق می‌کنند مانند مَثَل بادی است با سرمایی سوزان که بر کشتزار گروهی که به خود ستم کرده‌اند برسد و آن را نابود کند. خدا به آنان ستم نکرده است ولی خودشان به خود ستم می‌کنند (آل‌عمران/۱۱۷). مَثل [دعوت‌کننده] کافران مانند مَثل کسی است که بر حیوانی که جز صدایی و ندایی نمی‌شنود، بانگ زند. کران، لالان و کوران هستند پس آنان تعقّل نمی‌کنند (بقره/۱۷۱).

ما نگهبانان آتش را جز فرشتگان قرار ندادیم و تعداد آنان را جز آزمایشی برای کسانی که کفر ورزیدند، قرار ندادیم … تا آن کسانی که در دل‌های آنان بیماری است و کافران بگویند: خدا از این مَثل چه خواسته است؟ این‌گونه خدا هر کس را بخواهد گمراه کند و هر کس را بخواهد هدایت می‌کند (مدّثّر/۳۱).

مثل بهشتى که به متّقین وعده داده شده [مانند باغى است که] از زیر آن، نهرها جاری است. میوه و سایه‏ آن پایدار است. این عاقبت کسانى است که تقوا پیشه کرده‏اند و عاقبت کافران آتش است (رعد/۳۵). مَثل بهشتی که به متّقین وعده داده شده است، [مانند باغى است که] در آن نهرهایى است از آبى دگرگون نشدنی و  نهرهایی از شیرى که طعم آن تغییر نکند و نهرهایى از شرابی که براى نوشندگان لذتى است و نهرهایی است از عسل ناب. در آنجا از هر گونه میوه و آمرزشی از پروردگارشان را دارند. [آیا چنین کسى] مانند کسى است که جاودانه در آتش است و به آنان آبى جوشان نوشانده مى‏شود که روده‏هایشان را از هم فرو می‌پاشد (محمّد/۱۵).

مَثل- اقوام، برای همه آنان (اقوام پیشین) مثل‌ها زدیم [چون پند نگرفتند]، همه را به شدت درهم شکستیم (فرقان/۳۹). چه بسیار پیامبرانی که در میان پیشینیان فرستادیم. هیچ پیامبری به سوی آنان نمی‌آمد جز این‌که او را مسخره می‌کردند پس نیرومندتر از اینان (کافران مکه) را هلاک کردیم و مَثل پیشینیان گذشت (زخرف/۶-۸).

هنگامی که آنان (فرعون و قوم او) ما را به خشم آوردند، از آنان انتقام گرفتیم پس آنان را پیشینیان و مَثلی برای آیندگان قرار دادیم (زخرف/۵۵-۵۶). مَثل کسانی که تورات بر آنان تکلیف شد سپس به آن عمل نکردند، مانند مَثل درازگوش است که کتاب‌هایی حمل می‌کند. بد است مَثل گروهی که خدا را تکذیب کردند. خدا گروه ستمکاران را هدایت نمی‌کند (جمعه/۵).

هنگامى که پسر مریم مَثلى زده شد، ناگاه قوم تو از آن [سخن] سر و صدا راه انداختند [و اعراض کردند] (زخرف/۵۷). او نبود مگر بنده‌ای که به او نعمت دادیم و او را برای بنی‌اسرائیل مثلی قرار دادیم (زخرف/۵۹). به‌راستی مَثل عیسی نزد خدا، همانند مَثل آدم است که او را از خاک آفرید سپس به او گفت: باش پس [موجود] شد (آل‌عمران/۵۹).

خدا شهری را مَثل زده است که امن و آرام بود. روزیِ آن فراوان از هر طرف می‌رسید پس به نعمت‌های خدا کفر ورزیدند. خدا هم به سبب آن‌چه انجام می‌دادند، لباس گرسنگی و ترس را به آنان چشانید (نحل/۱۱۲).

خدا برای کسانی که کفر ورزیدند، زن نوح و زن لوط را مَثل زده است که تحت [سرپرستی] دو بنده از بندگان شایسته ما بودند سپس به آنان خیانت کردند. آن دو [پیامبر]، در برابر خدا هیچ سودی برای آنان نداشتند. گفته شد: با داخل‌شوندگان، به آتش وارد شوید. خدا برای کسانی که ایمان آورده‌اند، زن فرعون را مَثل زده است، آن‌گاه که گفت: پروردگارا، برای من نزد خود در بهشت خانه‌ای بساز و من را از فرعون و عمل او نجات بده و مرا از گروه ستمکار نجات بده (تحریم/۱۰-۱۱).

برای آنان اصحاب قریه را مَثل بزن، آن‌گاه که فرستادگان بر آنان آمدند … (یس/۱۳-۲۸). برای آنان دو مرد را مثل بزن که برای یکی از آن دو، دو باغ از انگور قرار دادیم و آن با نخل‌ها احاطه کردیم و میان آن دو کشتزاری قرار دادیم … (کهف/۳۲-۴۴). خبر آن کس را که آیات خود را به او داده بودیم، برای آنان بخوان که از آن عاری گشت پس شیطان او را دنبال کرد تا از گمراهان شد. اگر می‌خواستیم، او را با آن آیات بالا می‌بردیم ولی او به زمین چسبید و از هوس خود پیروی کرد. پس مثل او مانند مثل سگ است. اگر به او حمله کنی، زبان از دهان بیرون می‌آورد. اگر رهایش کنی، باز هم زبان از دهان بیرون می‌آورد. این مثل گروهی است که آیات ما را تکذیب کردند. این سرگذشت را برای آنان حکایت کن باشد که بیندیشند. بد است مثل گروهی که آیات ما را تکذیب نمودند و به خود ستم کردند (اعراف/۱۷۵-۱۷۷).

محمّد فرستاده خدا است و کسانى که با او هستند بر کافران سختگیر و با همدیگر مهربان هستند. آنان را در رکوع و سجود مى‏بینى. فضل و خشنودى خدا را می‌جویند. علامت آنان بر اثر سجود، در چهره‏هایشان است. این مَثل آنان در تورات است و مَثل آنها در انجیل، چون کشته‏اى است که جوانه خود را برآورد و آن را مایه دهد تا ستبر شود و بر ساقه‏هاى خود بایستد که کشاورزان را به شگفت آورد. [مومنان نیز این‌گونه قوّت می‌گیرند] تا  [انبوهى آنان]، آنان (کافران) را به خشم آورد (فتح/۲۹). آیا پنداشتید که داخل بهشت مى‏شوید؟ حال آن‌که هنوز مَثل کسانی که پیش از شما گذشتند، بر شما نیامده است؟ به آنان سختى و زیان رسید و به تکان درآمدند تا آن که پیامبر و کسانى که با او ایمان آورده بودند، گفتند: پیروزى خدا کى خواهد بود (بقره/۲۱۴)؟

[کافران] گفتند: این چه پیامبرى است که غذا مى‏خورد و در بازارها راه مى‏رود؟ چرا فرشته‏اى به سوى او نازل نشده تا همراه وى هشداردهنده باشد یا گنجى به طرف او افکنده نشده یا باغى ندارد که از آن بخورد؟ ستمکاران گفتند: جز مردى افسون‏شده را پیروی نمى‏کنید. بنگر چگونه برای تو مثل‌ها زدند پس گمراه شدند پس نمی‌توانند راهی بیابند (فرقان/۷-۹). ببین چگونه براى تو مَثل‌ها زدند و گمراه شدند پس راه به جایى نمى‏توانند ببرند (اسراء/۴۸). هیچ مَثلی برای تو نمی‌آورند، مگر آن‌که حق و نیکوترین تفسیر برای تو می‌آوریم (فرقان/۳۳). [کافران] پیش از نیکی، با ‏شتاب از تو عذاب مى‏طلبند در حالی‌که پیش از آنان کیفرهایی رفته است که برای دیگران مَثل شده است. به‌راستى پروردگار تو نسبت به مردم با وجود ستم آنان صاحب آمرزش است. به یقین پروردگار تو سخت‏کیفر است (رعد/۶). آیا کسی که مرده [دل] بود پس او را زنده گردانیدیم و براى او نورى قرار دادیم تا با آن، در میان مردم راه برود به مَثل مانند کسى است که در تاریکی‌ها است و از آن بیرون‏آمدنى نیست؟ این‌گونه براى کافران آن‌چه انجام مى‏دادند، زینت داده شده است (انعام/۱۲۲). چون یکى از آنان را به آن‌چه برای رحمان مَثل می‌زند (دختر) بشارت دهند، چهره او سیاه مى‏گردد در حالى که خشم خود را فرو مى‏خورد (زخرف/۱۷).

[یهودیان و منافقان] به صورت دسته‌جمعى جز در قریه‏هایى که داراى استحکاماتند یا از پشت دیوارها با شما نخواهند جنگید. جنگشان میان خودشان سخت است. آنان را متحد مى‏پندارى در حالی‌که دل‌هایشان پراکنده است. این به سبب آن است که آنان گروهی هستند که نمى‏اندیشند. مانند مَثل کسانى که اندک زمانی پیش از آنان بودند که [در بدر] سزاى کار خود را چشیدند و آنان عذابی دردناک دارند. [داستان آنان] مانند مَثل ‏شیطان است که به انسان گفت: کافر شو پس چون کافر شد، گفت: من از تو بیزار هستم. به‌راستی من از خدا، پروردگار جهانیان مى‏ترسم (حشر/۱۴-۱۶).

مردم را از روزی بترسان که عذاب برای آنان می‌آید پس کسانی که ستم کردند، می‌گویند: پروردگارا، ما را تا مدّتی نزدیک، مهلت بده تا دعوت تو را جواب دهیم و از فرستادگان پیروی کنیم. [گفته شود:] آیا شما نبودید که پیش از این سوگند می‌خوردید که شما را فنایی نیست؟ در خانه‌های کسانی که بر خود ستم کردند، ساکن شدید و برای شما روشن شد که با آنان چه کردیم و برای شما مَثل‌ها زدیم (ابراهیم/۴۴-۴۵).

برای خدا مَثل‌ها نزنید. به‌راستی خدا می‌داند و شما نمی‌دانید (نحل/۷۴). آیا انسان نمی‌داند که او را از نطفه‌ای آفریدیم که اکنون ستیزه‌گری آشکار است؟ برای ما مَثلی زد و آفرینش خود را فراموش کرد. گفت: چه کسی این استخوان‌ها را که پوسیده است، زنده می‌کند (یس/۷۷-۷۸)؟

وَ هُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَ هُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَ لَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (روم/۲۷) لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَ لِلّهِ الْمَثَلُ الأَعْلَىَ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (نحل/۶۰)

وَ لَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ لَّعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ (زمر/۲۷) وَ لَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هَذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَ كَانَ الْإِنسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا (کهف/۵۴) وَ لَقَدْ صَرَّفْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُورًا (اسراء/۸۹) وَ لَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِن كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِن جِئْتَهُم بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ (روم/۵۸) وَ لَقَدْ أَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ آيَاتٍ مُّبَيِّنَاتٍ وَ مَثَلًا مِّنَ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُمْ وَ مَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ (نور/۳۴)

لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (حشر/۲۱)

اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَ لَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (نور/۳۵)

ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَّجُلًا فِيهِ شُرَكَاء مُتَشَاكِسُونَ وَ رَجُلًا سَلَمًا لِّرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلًا الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (زمر/۲۹) ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَّمْلُوكًا لاَّ يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَ مَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْلَمُونَ* وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا رَّجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لاَ يَقْدِرُ عَلَىَ شَيْءٍ وَ هُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لاَ يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَ مَن يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ (نحل/۷۵-۷۶) ضَرَبَ لَكُم مَّثَلًا مِنْ أَنفُسِكُمْ هَل لَّكُم مِّن مَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم مِّن شُرَكَاء فِي مَا رَزَقْنَاكُمْ فَأَنتُمْ فِيهِ سَوَاء تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنفُسَكُمْ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (روم/۲۸)

مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاء كَمَثَلِ الْعَنكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنكَبُوتِ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ* إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يَدْعُونَ مِن دُونِهِ مِن شَيْءٍ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ* وَ تِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَ مَا يَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ (عنکبوت/۴۱-۴۳) يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَ لَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَ إِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَّا يَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَ الْمَطْلُوبُ (حج/۷۳) إِنَّ اللَّهَ لاَ يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَ أَمَّا الَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَ مَا يُضِلُّ بِهِ إِلاَّ الْفَاسِقِينَ (بقره/۲۶)

وَ مِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَ بِالْيَوْمِ الآخِرِ وَ مَا هُم بِمُؤْمِنِينَ … مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لاَّ يُبْصِرُونَ (بقره/۸-۱۷) مَّثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ لاَّ يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُواْ عَلَى شَيْءٍ ذَلِكَ هُوَ الضَّلاَلُ الْبَعِيدُ (ابراهیم/۱۸) مَثَلُ الْفَرِيقَيْنِ كَالأَعْمَى وَ الأَصَمِّ وَ الْبَصِيرِ وَ السَّمِيعِ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلًا أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ (هود/۲۴) الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمَالَهُمْ* وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ آمَنُوا بِمَا نُزِّلَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ كَفَّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ أَصْلَحَ بَالَهُمْ* ذَلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَ أَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِن رَّبِّهِمْ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ (محمّد/۱-۳) أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاء حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الْحَقَّ وَ الْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاء وَ أَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ (رعد/۱۷)

اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانٌ وَ مَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُور (حدید/۲۰) إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاء فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الأَنْعَامُ حَتَّىَ إِذَا أَخَذَتِ الأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَآ أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِيدًا كَأَن لَّمْ تَغْنَ بِالأَمْسِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (یونس/۲۴) وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاء أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا (کهف/۴۵)

أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَ فَرْعُهَا فِي السَّمَاء* تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَ يَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ* وَ مَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ (ابراهیم/۲۴-۲۶)

مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَ اللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَ اللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ (بقره/۲۶۱) وَ مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَ تَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ وَ اللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ* أَيَوَدُّ أَحَدُكُمْ أَن تَكُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِّن نَّخِيلٍ وَ أَعْنَابٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ لَهُ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَ أَصَابَهُ الْكِبَرُ وَ لَهُ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاء فَأَصَابَهَا إِعْصَارٌ فِيهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَتْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمُ الآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ (بقره/۲۶۵-۲۶۶) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَ الأذَى كَالَّذِي يُنفِقُ مَالَهُ رِئَاء النَّاسِ وَ لاَ يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا لاَّ يَقْدِرُونَ عَلَى شَيْءٍ مِّمَّا كَسَبُواْ وَ اللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ (بقره/۲۶۴) مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هِذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللّهُ وَلَكِنْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (آل‌عمران/۱۱۷) وَ مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لاَ يَسْمَعُ إِلاَّ دُعَاء وَ نِدَاء صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ (بقره/۱۷۱)

وَ مَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِكَةً وَ مَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا … وَ لِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَ الْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا كَذَلِكَ يُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاءُ وَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ (مدثّر/۳۱)

مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَآئِمٌ وِ ظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّ عُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ (رعد/۳۵) مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ وَ أَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى وَ لَهُمْ فِيهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِي النَّارِ وَ سُقُوا مَاء حَمِيمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءهُمْ (محمّد/۱۵)

المَثل- الاقوام، وَ كُلًّا ضَرَبْنَا لَهُ الْأَمْثَالَ وَ كُلًّا تَبَّرْنَا تَتْبِيرًا (فرقان/۳۹) وَ كَمْ أَرْسَلْنَا مِن نَّبِيٍّ فِي الْأَوَّلِينَ* وَ مَا يَأْتِيهِم مِّن نَّبِيٍّ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُون* فَأَهْلَكْنَا أَشَدَّ مِنْهُم بَطْشًا وَ مَضَى مَثَلُ الْأَوَّلِينَ (زخرف/۶-۸)

فَلَمَّا آسَفُونَا (آل فرعون) انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ* فَجَعَلْنَاهُمْ سَلَفًا وَ مَثَلًا لِلْآخِرِينَ (زخرف/۵۵-۵۶) مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (جمعه/۵)

وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا إِذَا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ (زخرف/۵۷) إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنَا عَلَيْهِ وَجَعَلْنَاهُ مَثَلًا لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ (زخرف/۵۹) إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِندَ اللّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِن تُرَابٍ ثِمَّ قَالَ لَهُ كُن فَيَكُونُ (آل‌عمران/۵۹)

وَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُّطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللّهِ فَأَذَاقَهَا اللّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَ الْخَوْفِ بِمَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ (نحل/۱۱۲)

ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ كَفَرُوا اِمْرَأَةَ نُوحٍ وَ اِمْرَأَةَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَ قِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ* وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِّلَّذِينَ آمَنُوا اِمْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِي عِندَكَ بَيْتًا فِي الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِي مِن فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ (تحریم/۱۰-۱۱)

وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا أَصْحَابَ الْقَرْيَةِ إِذْ جَاءهَا الْمُرْسَلُونَ … (یس/۱۳-۲۸) وَ اضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا رَّجُلَيْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَ حَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَ جَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعًا … (کهف/۳۲-۴۴) وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِيَ آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ* وَ لَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ* سَاء مَثَلًا الْقَوْمُ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَ أَنفُسَهُمْ كَانُواْ يَظْلِمُونَ (اعراف/۱۷۵-۱۷۷)

مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ (فتح/۲۹) أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاء وَ الضَّرَّاء وَ زُلْزِلُواْ حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللّهِ قَرِيبٌ (بقره/۲۱۴)

وَ قَالُوا (الکافرون) مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا* أَوْ يُلْقَى إِلَيْهِ كَنزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْهَا وَ قَالَ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَّسْحُورًا* انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا (فرقان/۷-۹) انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُواْ لَكَ الأَمْثَالَ فَضَلُّواْ فَلاَ يَسْتَطِيعْونَ سَبِيلًا (اسراء/۴۸) وَ لَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيرًا (فرقان/۳۳) وَ يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِمُ الْمَثُلاَتُ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَ إِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقَابِ (رعد/۶) أَوَ مَن كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَ جَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَن مَّثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِّنْهَا كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْكَافِرِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ (انعام/۱۲۲) وَ إِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ (زخرف/۱۷)

لَا يُقَاتِلُونَكُمْ (الیهود و المنافقون) جَمِيعًا إِلَّا فِي قُرًى مُّحَصَّنَةٍ أَوْ مِن وَرَاء جُدُرٍ بَأْسُهُمْ بَيْنَهُمْ شَدِيدٌ تَحْسَبُهُمْ جَمِيعًا وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّى ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْقِلُونَ* كَمَثَلِ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ قَرِيبًا ذَاقُوا وَبَالَ أَمْرِهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ* كَمَثَلِ الشَّيْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنسَانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِّنكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ (حشر/۱۴-۱۶)

وَ أَنذِرِ النَّاسَ يَوْمَ يَأْتِيهِمُ الْعَذَابُ فَيَقُولُ الَّذِينَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ نُّجِبْ دَعْوَتَكَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَوَلَمْ تَكُونُواْ أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ مَا لَكُم مِّن زَوَالٍ* وَ سَكَنتُمْ فِي مَسَاكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَ تَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَ ضَرَبْنَا لَكُمُ الأَمْثَالَ (ابراهیم/۴۴-۴۵)

فَلاَ تَضْرِبُواْ لِلّهِ الأَمْثَالَ إِنَّ اللّهَ يَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ (نحل/۷۴) أَوَلَمْ يَرَ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ* وَ ضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَ نَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ   رَمِيمٌ (یس/۷۷-۷۸)