مقام، منزلت، این مفهوم از مادّه «ق و م» ۱۴ بار، «مُدخَل» ۲ بار، «مکان» ۴ بار، «بُقعه» ۱ بار، «مُنقَلَب» ۱ بار و آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.
چکیده: بهشت نیکو قرارگاه و مقامی است. هر کس از مقام خدا بترسد، جایگاه او بهشت است. متّقین در مقامی امن هستند. کسانی که در راه خدا هجرت کنند سپس کشته شوند یا بمیرند به مقامی که آن را بپسندند، وارد میشوند. اگر مومنان از گناهان دوری کنند به مقامی ارجمند وارد میشوند. فرشتگان مقامی معلوم دارند. نمازِ شب، پیامبر را به مقامی ستوده میرساند. مقام ابراهیم در خانه خدا است از آن، جایی برای نماز برگیرید. جهنّم بد قرارگاه و مقامی است. هر کس از مقام پرودگار خود بترسد، دو بهشت دارد (رحمن/۴۶). هر کس از مقام پروردگار خود بترسد و نفس خود را از هوس باز داشت، پس بیتردید جایگاه او بهشت است (نازعات/۴۰-۴۱). بهراستی متّقین در مقامی امن هستند. در بهشتها و چشمهساران … فضلی است از پروردگار تو. این همان کامیابی بزرگ است (دخان/۵۱-۵۷). [بندگان رحمان] کسانی هستند که به سبب آنکه صبر کردند، غرفههاى [بهشت را] پاداش خواهند یافت. در آنجا با درود و سلام روبرو خواهند شد. در آنجا جاودانه هستند. نیکو قرارگاه و مقامى است (فرقان/۷۵-۷۶). [آنان] کسانى هستند که مى گویند: پروردگارا، عذاب جهنّم را از ما بازگردان که عذاب آن پیوسته و پایدار است. بهراستی آن بد قرارگاه و مقامی است (فرقان/۶۵-۶۶). بهراستی آنان (کسانی که در راه خدا هجرت کردند سپس کشته شدند یا مُردند) را به منزلتی وارد میکنند که آن را بپسندند (حج/۵۹). [ای کسانی که ایمان آوردهاید،] اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی شدهاید، بپرهیزید، بدیهایتان را از شما میزدایم و شما را به منزلتی ارجمند وارد میکنیم (نساء/۳۱). هیچ کس از ما (فرشتگان) نیست مگر آنکه مقامی معلوم دارد (صافّات/۱۶۴). جایگاه- اقوام، پروردگارشان به پیامبران وحى کرد که بیگمان ستمکاران را هلاک خواهیم کرد و شما را پس از آنان (کافران) در آن سرزمین سکونت خواهیم داد. این برای کسی است که از مقام من بترسد و از بیمدادن من بترسد (ابراهیم/۱۳-۱۴). [نوح] به قوم خود گفت: ای قوم من، اگر مقام من و یادآوری من به نشانههای خدا بر شما گران است، من بر خدا توکّل کردم پس شما هم در کارتان با شریکان خود همداستان شوید تا کارتان بر شما پوشیده نماند، آنگاه [کار] من را یکسره کنید و من را مهلت ندهید (یونس/۷۱). در آنجا (خانه خدا) نشانههایی روشن [از جمله] مقام ابراهیم است. هر کس به آنجا وارد شود، در امان است (آلعمران/۹۷). [فرمودیم:] از مقام ابراهیم، جایی برای نماز برگیرید (بقره/۱۲۵). آن کس که او (یوسف) را از مصر خریده بود، به همسر خود گفت: جایگاه او را گرامی دار، باشد که برای ما سودمند باشد یا او را به فرزندی بگیریم. اینگونه ما یوسف را در آن سرزمین تمکّن بخشیدیم و تا از تعبیر خوابها به او بیاموزیم. خدا بر کار خود چیره است ولی بیشتر مردم نمیدانند (یوسف/۲۱). آن زن که یوسف در خانه او بود، از وی کام خواست. درها را بست و گفت: بیا که از آن تو هستم. [یوسف] گفت: پناه بر خدا. او پروردگار من است. جایگاه من را نیکو داشته است. بدون تردید ستمکاران رستگار نخواهند شد (یوسف/۲۳). [برادران یوسف] گفتند: اگر او (یوسف) دزدى کرده، پیش از این نیز برادرش دزدى کرده است. یوسف این [سخن] را در دل خود پنهان داشت و آن را برای آنان آشکار نکرد. گفت: منزلت شما بدتر است و خدا به آنچه وصف مى کنید، داناتر است (یوسف/۷۷). هنگامی که [موسی] نزد آتش آمد، از جانب راست آن وادی در آن جایگاه مبارک، از درخت ندا داده شد که ای موسی، بدون تردید من هستم من، خدا، پروردگار جهانیان هستم (قصص/۳۰). [قارون] را با خانه اش در زمین فرو بردیم. غیر از خدا هیچ گروهى نداشت که او را یارى کنند و نتوانست از خود دفاع کند. کسانى که دیروز منزلت او را آرزو میکردند، چنان شدند که مى گفتند: واى، گویی خدا روزى را براى هر کس از بندگان خود که بخواهد گشاده یا تنگ مى گرداند. اگر خدا بر ما منّت ننهاده بود، ما را نیز در زمین فرو میبرد. واى، گویى کافران رستگار نمیشوند (قصص/۸۱-۸۲). [فرعونیان] چه باغها، چشمهها، کشتزارها و مقام ارزشمند را بر جای نهادند و نیز نعمتهایی را که در آن خوش بودند. چنین بود و آنها را به گروهی دیگر میراث دادیم (دخان/۲۵-۲۸). آنان را از باغها، چشمهها، گنجینهها و مقام ارزشمند بیرون کردیم. چنین بود و آنها را به بنیاسرائیل میراث دادیم (شعراء/۵۷-۵۹). در این کتاب از ادریس یاد کن که او راستپیشهای پیامبر بود. او را به منزلتی بلند ارتقا دادیم (مریم/۵۶-۵۷). [مرد باغدار به دوست خود گفت:] گمان نمی کنم رستاخیز برپا شود. اگر هم نزد پروردگارم بازگردانده شوم، بهیقین منزلتی بهتر از این را خواهم یافت (کهف/۳۶). نماز را از هنگام زوال خورشید تا تاریکی شب به پا دار و نیز نماز صبح را که نماز صبح، مشهود [فرشتگان] است. پاسی از شب را به آن بیدار باش که این نافلهای مخصوص تو است، باشد که پروردگارت، تو را به مقامی ستوده برساند. بگو، پروردگارا، مرا [در هر کارى] به درستی داخل کن و به درستی خارج کن و از جانب خود براى من تسلّطى یارى بخش قرار ده (اسراء/۷۸-۸۰). بگو، اى اهلکتاب، آیا جز این بر ما عیب مى گیرید که ما به خدا و به آنچه به سوى ما نازل شده و به آنچه پیش از این نازل شده ایمان آورده ایم و اینکه بیشتر شما فاسق هستید؟ بگو، آیا شما را به بدتر از [صاحبان] این کیفر در نزد خدا خبر دهم؟ همانان که خدا آنان را لعنت کرد و بر آنان خشم گرفت و از آنان بوزینگان و خوکان پدید آورد و آنان که طاغوت را پرستش کرده اند. اینان هستند که از نظر منزلت بدتر و از راه راست گمراه تر هستند (مائده/۵۹-۶۰). هنگامی که آیات روشن ما بر آنان خوانده شود، کسانی که کفر ورزیدند، به کسانی که ایمان آوردند، میگویند: کدام یک از این دو گروه، مقامی بهتر و انجمنی نیکوتر دارد (مریم/۷۳)؟ |
المقام
وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ (رحمن/۴۶) مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى* فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى (نازعات/۴۰-۴۱) إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٍ* فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ … فَضْلًا مِّن رَّبِّكَ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (دخان/۵۱-۵۷) [عبادالرّحمن] أُوْلَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَ يُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَ سَلَامًا* خَالِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقَامًا (فرقان/۷۵-۷۶) وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا* إِنَّهَا سَاءتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقَامًا (فرقان/۶۵-۶۶) لَيُدْخِلَنَّهُم (الذين هاجروا في سبيل الله ثم قتلوا أو ماتوا) مُّدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ (حج/۵۹) [یا أیها الّذین آمنوا] إِن تَجْتَنِبُواْ كَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُم مُّدْخَلًا كَرِيمًا (نساء/۳۱)
وَ مَا مِنَّا (الملائكة) إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَّعْلُومٌ (صافّات/۱۶۴)
المقام-الاقوام، فَأَوْحَى إِلَيْهِمْ (الرُسُل) رَبُّهُمْ لَنُهْلِكَنَّ الظَّالِمِينَ* وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الأَرْضَ مِن بَعْدِهِمْ ذَلِكَ لِمَنْ خَافَ مَقَامِي وَ خَافَ وَعِيدِ (ابراهيم/۱۳-۱۴)
قَالَ [نوح] لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِن كَانَ كَبُرَ عَلَيْكُم مَّقَامِي وَ تَذْكِيرِي بِآيَاتِ اللّهِ فَعَلَى اللّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُواْ أَمْرَكُمْ وَ شُرَكَاءكُمْ ثُمَّ لاَ يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُواْ إِلَيَّ وَ لاَ تُنظِرُونِ (يونس/۷۱)
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَ مَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا (آلعمران/۹۷) وَ اتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى (بقره/۱۲۵)
وَ قَالَ الَّذِي اشْتَرَاهُ (يوسف) مِن مِّصْرَ لاِمْرَأَتِهِ أَكْرِمِي مَثْوَاهُ عَسَى أَن يَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَ كَذَلِكَ مَكَّنِّا لِيُوسُفَ فِي الأَرْضِ وَ لِنُعَلِّمَهُ مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ وَ اللّهُ غَالِبٌ عَلَى أَمْرِهِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَعْلَمُونَ (يوسف/۲۱) وَ رَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَن نَّفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ الأَبْوَابَ وَ قَالَتْ هَيْتَ لَكَ قَالَ مَعَاذَ اللّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ (يوسف/۲۳) قَالُواْ (اخوة يوسف) إِن يَسْرِقْ [يوسف] فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ قَالَ أَنتُمْ شَرٌّ مَّكَانًا وَ اللّهُ أَعْلَمْ بِمَا تَصِفُونَ (يوسف/۷۷)
فَلَمَّا [موسي] أَتَاهَا نُودِي مِن شَاطِئِ الْوَادِي الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبَارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ أَن يَا مُوسَى إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ (قصص/۳۰)
فَخَسَفْنَا بِهِ (قارون) وَ بِدَارِهِ الْأَرْضَ فَمَا كَانَ لَهُ مِن فِئَةٍ يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّهِ وَ مَا كَانَ مِنَ المُنتَصِرِينَ وَ أَصْبَحَ الَّذِينَ تَمَنَّوْا مَكَانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ يَقْدِرُ لَوْلَا أَن مَّنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا لَخَسَفَ بِنَا وَيْكَأَنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ (قصص/۸۱-۸۲) كَمْ تَرَكُوا (آل فرعون) مِن جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ* وَ زُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ* وَ نَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ* كَذَلِكَ وَ أَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ (دخان/۲۵-۲۸) فَأَخْرَجْنَاهُم مِّن جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ* وَ كُنُوزٍ وَ مَقَامٍ كَرِيمٍ* كَذَلِكَ وَ أَوْرَثْنَاهَا بَنِي إِسْرَائِيلَ (شعراء/۵۷-۵۹)
وَ اذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِدْرِيسَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَّبِيًّا* وَ رَفَعْنَاهُ مَكَانًا عَلِيًّا (مريم/۵۶-۵۷) [قال رجل ذي الجنة لصاحبه] وَ مَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَ لَئِن رُّدِدتُّ إِلَى رَبِّي لَأَجِدَنَّ خَيْرًا مِّنْهَا مُنقَلَبًا (كهف/۳۶)
أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا* وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا* وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا (اسراء/۷۸- ۸۰)
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَاسِقُونَ* قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَ غَضِبَ عَلَيْهِ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنَازِيرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَانًا وَ أَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ (مائده/۵۹-۶۰)
وَ إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَيُّ الْفَرِيقَيْنِ خَيْرٌ مَّقَامًا وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا (مريم/۷۳) |