چکیده: به سوی مدیَن، شعیب را فرستادیم اما اهل مدیَن او را تکذیب کردند. کسانی از اهل مدین که ستم کرده بودند، عذاب شدند. موسی به سوی مدیَن رفت و چند سالی آنجا ماند سپس با اهل خود رهسپار شد. پیامبر در میان اهل مدیَن نبود ولی خبر اهل مدیَن به او رسیده است.

به سوى مدین برادرشان، شعیب را [فرستادیم] … او را تکذیب کردند، پس زلزله آنان را فرو گرفت و در خانه ‏هایشان مرده بر زمین افتادند (عنکبوت/۳۶-۳۷). به سوى مدین برادرشان، شعیب را [فرستادیم] … پس زمین ‏لرزه آنان را فرو گرفت و در خانه‏ هایشان مرده بر زمین افتادند. کسانى که شعیب را تکذیب کرده بودند، گویى در آن (مدین) سکونت نداشتند. کسانى که شعیب را تکذیب کرده بودند، همان زیانکاران بودند (اعراف/۸۵-۹۲). به سوى مدین برادرشان، شعیب را [فرستادیم] … کسانى را که ستم کرده بودند، فریاد [مرگبار] فرا گرفت و در خانه ‏هایشان از پا درآمدند، گویى در آن هرگز اقامت نداشته ‏اند. هان، دوری [از رحمت] بر [مردم] مدین، همان‌گونه که ثمود دور شدند (هود/۸۴-۹۵).

چون [موسی] به سوى مدین رو نهاد، گفت: امید است پروردگارم من را به راه راست هدایت کند. چون به آب مدین رسید، گروهى از مردم را بر آن یافت که [دام‌هاى خود را ] آب مى ‏دادند … چون موسى آن مدت را به پایان رسانید و با اهل خود [از مدین] حرکت کرد (قصص/۲۲-۲۹). [ای موسی] چند سالی در میان اهل مدین ماندى سپس اى موسى، بر طبق تقدیر آمدى (طه/۴۰).

ما نسل‌هایى پدید آوردیم که روزگار طولانى بر آنها گذشت. تو در میان اهل مدین مقیم نبودى تا اینک آیات ما را بر اینان (مشرکان مکه) بخوانى ولی ما فرستنده [تو به پیامبری] بودیم (قصص/۴۵). آیا خبر کسانى که پیش از آنان بودند: قوم نوح، عاد، ثمود، قوم ابراهیم، اصحاب مدین و شهرهاى زیر و رو شده به آنان نرسیده است؟ پیامبرانشان دلایل آشکار برای آنان آوردند. خدا بر آن نبود که به آنان ستم کند ولى آنان بر خود ستم مى‏ کردند (توبه/۷۰). اگر تو را تکذیب کنند پیش از آنان قوم نوح، عاد و ثمود، قوم ابراهیم، قوم لوط و اصحاب مدین تکذیب کردند و موسى نیز تکذیب شد پس کافران را مهلت دادم سپس آنها را گرفتم پس [بنگر] عذاب من چگونه بود. چه بسیار شهرها را که ستمکار بودند هلاکشان کردیم و دیوار بناهایش بر سقف‌های آن فرو ریخته است و [چه بسیار] چاه‌هاى متروک و قصرهای افراشته را. آیا در زمین گردش نکرده ‏اند تا دل‌هایى داشته باشند که با آن بیندیشند یا گوش‌هایى که با آن بشنوند؟ زیرا دیده‌ها کور نیست ولی دل‌هایى که در سینه ‏ها است، کور است (حج/۴۲-۴۶).

شعیب، موسی، اصحاب ایکه

وَ إِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا … فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ (عنکبوت/۳۶-۳۷) وَ إِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا … فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ* الَّذِينَ كَذَّبُواْ شُعَيْبًا كَأَن لَّمْ يَغْنَوْاْ فِيهَا الَّذِينَ كَذَّبُواْ شُعَيْبًا كَانُواْ هُمُ الْخَاسِرِينَ (اعراف/۸۵-۹۲) وَ إِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا … وَ أَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دِيَارِهِمْ جَاثِمِينَ* كَأَن لَّمْ يَغْنَوْاْ فِيهَا أَلاَ بُعْدًا لِّمَدْيَنَ كَمَا بَعِدَتْ ثَمُودُ (هود/۸۴-۹۵)

وَ لَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاء مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَن يَهْدِيَنِي سَوَاء السَّبِيلِ* وَ لَمَّا وَرَدَ مَاء مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِّنَ النَّاسِ يَسْقُونَ … فَلَمَّا قَضَى مُوسَى الْأَجَلَ وَ سَارَ بِأَهْلِهِ (قصص/۲۲-۲۹) [یا موسی] فَلَبِثْتَ سِنِينَ فِي أَهْلِ مَدْيَنَ ثُمَّ جِئْتَ عَلَى قَدَرٍ يَا مُوسَى (طه/۴۰)

أَنشَأْنَا قُرُونًا فَتَطَاوَلَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ وَ مَا كُنتَ ثَاوِيًا فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا وَلَكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ (قصص/۴۵) أَلَمْ يَأْتِهِمْ نَبَأُ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ قَوْمِ نُوحٍ وَ عَادٍ وَ ثَمُودَ وَ قَوْمِ إِبْرَاهِيمَ وِ أَصْحَابِ مَدْيَنَ وَ الْمُؤْتَفِكَاتِ أَتَتْهُمْ رُسُلُهُم بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِن كَانُواْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (توبه/۷۰) وَ إِن يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عَادٌ وَ ثَمُودُ* وَ قَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَ قَوْمُ لُوطٍ* وَ أَصْحَابُ مَدْيَنَ وَ كُذِّبَ مُوسَى فَأَمْلَيْتُ لِلْكَافِرِينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ* فَكَأَيِّن مِّن قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَ هِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَ بِئْرٍ مُّعَطَّلَةٍ وَ قَصْرٍ مَّشِيدٍ* أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِن تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ (حج/۴۲-۴۶)