چکیده: ستمکاران در مخالفتی سخت هستند. کافران در نخوت و مخالفت هستند. کسانی که با خدا و فرستاده او مخالفت می‌کنند، خوار شده و عذاب دارند. مومنان نباید کسانی را که با خدا و فرستاده او مخالفت می‌کنند را به دوستی بگیرند. کسانى که درباره کتاب به اختلاف پرداختند، در مخالفتی سخت هستند.

به‌راستی ستمکاران در مخالفتی سخت هستند (حج/۵۳). سوگند به قرآن دارای ذکر، بلکه کسانی که کفر ورزیدند، در نخوت و مخالفت هستند (ص/۱-۲). بدون تردید کسانی که با خدا و فرستاده او مخالفت می‌کنند، خوار می‌شوند همان‌گونه که کسانی که پیش از آنان بودند، خوار شدند (مجادله/۵). بی‌گمان کسانی که با خدا و فرستاده او مخالفت می‌کنند، آنان در زمره خوارترین [افراد] هستند (مجادله/۲۰). کسانی که با فرمان او (فرستاده) مخالفت می‌کنند، باید بترسند که فتنه یا عذابی دردناک به آنان برسد (نور/۶۳). بی‌تردید کسانی که کفر ورزیدند و از راه خدا بازداشتند و پس از آن‌که [راه] هدایت برای آنان روشن شد، با فرستاده [خدا] مخالفت کردند، هرگز هیچ ضرری به خدا نمی‌زنند. به‌زودی [خدا] اعمال آنها را تباه می‌کند (محمّد/۳۲). هر کس پس از آن‌که [راه] هدایت برای او روشن شد، با فرستاده، مخالفت کند و راهی غیر از راه مومنان را پیروی کند، او را به همان سو که رو کرده، بگردانیم و او را به جهنّم درمی‌آوریم که بد بازگشتگاهی است (نساء/۱۱۵).

آیا [منافقان] ندانسته‌اند که هر کس با خدا و فرستاده او مخالفت کند پس آتش جهنّم برای او است که در آن جاودانه است؟ این رسوایی عظیم است (توبه/۶۳). هیچ قومی را نمی‌یابی که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده باشند در حالی‌که با کسانی که با خدا و فرستاده او مخالفت کرده‌اند، دوستی کنند هر چند پدران یا پسران یا برادران یا خویشاوندان آنان باشند. آنان هستند که [خدا] ایمان را در قلب‌هایشان نوشته و آنها را با روحی از خود تأیید کرده است. آنان را به بهشت‌هایی که زیر آن نهرها جاری است، وارد می‌کند و در آن جاودانه هستند. خدا از آنان راضی و آنان از او راضی هستند. آنان حزب خدا هستند. آگاه باشید که حزب خدا رستگار هستند (مجادله/۲۲).

مخالفت- اقوام، [شعیب] گفت: ای قوم من، … من نمی‌خواهم در آن‌چه شما را از آن باز می‌دارم با شما مخالفت کنم من تا بتوانم قصدی جز اصلاح ندارم … مخالفت با من، شما را وادار نکند که مانند آن‌چه به قوم نوح یا قوم هود یا قوم صالح رسید، به شما برسد و قوم لوط از شما چندان دور نیست (هود/۸۸-۸۹).

بگو، به من خبر دهید، اگر [قرآن] از نزد خدا باشد سپس شما به آن کفر ورزید، کیست گمراه‌تر از آن که در مخالفتی سخت است (فصّلت/۵۲)؟ پروردگار تو [در جنگ بدر] به فرشتگان وحی کرد که من با شما هستم پس کسانی را که ایمان آورده‌اند، استوار بدارید. به‌زودی در قلب‌های کسانی که کفر ورزیدند، وحشت می‌افکنم پس فراز گردن‌ها را بزنید و همه سر انگشتان آنان را نیز بزنید. این به سبب آن است که آنان با خدا و فرستاده او مخالفت کردند. هر کس با خدا و فرستاده او مخالفت کند، بی‌تردید خدا سخت‌کیفر است (انفال/۱۲-۱۳). برجای‌ماندگان [از جنگ]، از نشستن خود برخلاف فرستاده خدا، شاد شدند و خوش نداشتند که با اموال و جان‌‍‌های خود در راه خدا جهاد کنند و گفتند: در این گرما [برای جنگ] بیرون نروید. بگو، آتشِ جهنّم گرم‌تر است، اگر می‌فهمیدند. به جزاى آن‌چه انجام می‌دادند، از این پس کم بخندند و بسیار بگریند (توبه/۸۱-۸۲).

اگر آنان (یهودیان و مسیحیان) به مانند آن‌چه شما به آن ایمان آورده‌اید، ایمان آورند پس هدایت شده‌اند و اگر روی گردانند، جز این نیست که آنها در مخالفت هستند پس به‌زودی خدا تو را از [شرّ] آنان کفایت خواهد کرد. او شنوای دانا است (بقره/۱۳۷). او کسی است که کافران اهل‌کتاب (بنی‌نظیر) را در نخستین اخراج دسته‌جمعی از خانه‌هایشان بیرون راند … این به سبب آن بود که آنان با خدا و فرستاده او مخالفت کردند. هر کس با خدا ستیزه و مخالفت کند، به‌راستی خدا سخت‌کیفر است (حشر/۲-۴). اهل مدینه و بادیه‌نشینان اطراف آن را نرسد که از رسول خدا تخلّف کنند و جان خود را عزیزتر از جان او بدانند. این به سبب آن است که در راه خدا هیچ تشنگی، رنج و گرسنگی به آنان نرسد و در هیچ جایی که کافران را به خشم می‌آورد، قدم نگذارند و به هیچ دشمنی آسیبی نرسانند، مگر این‌که به سبب آن، عمل صالحی برای آنان نوشته می‌شود (توبه/۱۲۰).

به‌راستی کسانى که آن‌چه را خدا از کتاب نازل کرده، پنهان مى ‏دارند و با آن بهاى ناچیزى به دست مى ‏آورند، آنان جز آتش در شکم‌هاى خود فرو نبرند. خدا روز قیامت با آنان سخن نخواهد گفت و پاکشان نخواهد کرد و عذابى دردناک خواهند داشت … چرا که خدا کتاب [تورات] را به حق نازل کرده است و کسانى که درباره کتاب اختلاف کردند، در  مخالفتی سخت هستند (بقره/۱۷۴-۱۷۶).

غیر از خدا معبودانى گرفتند تا مایه عزّت آنان باشند. چنین نیست. به‌زودى [آن معبودان] عبادت آنان را انکار مى‏ کنند و بر ضدّ آنان مى ‏شوند (مریم/۸۱-۸۲). [خدا روز قیامت] می‌فرماید: آن شریکانی که درباره آنان [با دیگران] مخالفت می‌کردید، کجا هستند؟ کسانى که به آنان علم داده شده است مى ‏گویند: بی‌گمان امروز رسوایى و بدی بر کافران است (نحل/۲۷)؟

دشمنی، خصومت، نزاع

وَ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ (حج/۵۳) وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ* بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقَاقٍ (ص/۱-۲) إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ كُبِتُوا كَمَا كُبِتَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ وَ قَدْ أَنزَلْنَا آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ (مجادله/۵) إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُوْلَئِكَ فِي الأَذَلِّينَ (مجادله/۲۰) فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَن تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (نور/۶۳) إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَن سَبِيلِ اللَّهِ وَ شَاقُّوا الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الهُدَى لَن يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَ سَيُحْبِطُ أَعْمَالَهُمْ (محمّد/۳۲) وَ مَن يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَ يَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَ نُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَ سَاءتْ مَصِيرًا (نساء/۱۱۵)

أَلَمْ يَعْلَمُواْ (المنافقون) أَنَّهُ مَن يُحَادِدِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَأَنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدًا فِيهَا ذَلِكَ الْخِزْيُ الْعَظِيمُ (توبه/۶۳) لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كَانُوا آبَاءهُمْ أَوْ أَبْنَاءهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ أُوْلَئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَ أَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ وَ يُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ أُوْلَئِكَ حِزْبُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (مجادله/۲۲)

المخالفة- الاقوام، قَالَ [شعیب] يَا قَوْمِ … مَا أُرِيدُ أَنْ أُخَالِفَكُمْ إِلَى مَا أَنْهَاكُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِيدُ إِلاَّ الإِصْلاَحَ مَا اسْتَطَعْتُ … لاَ يَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِي أَن يُصِيبَكُم مِّثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ أَوْ قَوْمَ هُودٍ أَوْ قَوْمَ صَالِحٍ وَ مَا قَوْمُ لُوطٍ مِّنكُم بِبَعِيدٍ (هود/۸۸-۸۹)

قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِن كَانَ [القرآن] مِنْ عِندِ اللَّهِ ثُمَّ كَفَرْتُم بِهِ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ هُوَ فِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ (فصّلت/۵۲) إِذْ يُوحِي رَبُّكَ إِلَى الْمَلآئِكَةِ أَنِّي مَعَكُمْ فَثَبِّتُواْ الَّذِينَ آمَنُواْ سَأُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُواْ الرَّعْبَ فَاضْرِبُواْ فَوْقَ الأَعْنَاقِ وَ اضْرِبُواْ مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ* ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَآقُّواْ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَن يُشَاقِقِ اللّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (انفال/۱۲-۱۳) فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلاَفَ رَسُولِ اللّهِ وَ كَرِهُواْ أَن يُجَاهِدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ قَالُواْ لاَ تَنفِرُواْ فِي الْحَرِّ قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَّوْ كَانُوا يَفْقَهُونَ* فَلْيَضْحَكُواْ قَلِيلًا وَ لْيَبْكُواْ كَثِيرًا جَزَاء بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُونَ (توبه/۸۱-۸۲)

فَإِنْ آمَنُواْ (الیهود والنصاری) بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّ إِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللّهُ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (بقره/۱۳۷) هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ مِن دِيَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ … ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَن يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (حشر/۲-۴) مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَ لاَ يَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لاَ نَصَبٌ وَ لاَ مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ لاَ يَطَؤُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لاَ يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّيْلًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ (توبه/۱۲۰)

إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَ يَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلاَّ النَّارَ وَ لاَ يُكَلِّمُهُمُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لاَ يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ … ذَلِكَ بِأَنَّ اللّهَ نَزَّلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُواْ فِي الْكِتَابِ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ (بقره/۱۷۴-۱۷۶)

وَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِّيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا* كَلَّا سَيَكْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَ يَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا (مريم/۸۱-۸۲) وَ يَقُولُ [الله] أَيْنَ شُرَكَآئِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَ الْسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ (نحل/۲۷)