چکیده: برای هر امّتی آیینی قرار دادیم تا نام خدا را بر قربانی چهارپایان ببرند. خدا قربانی‌های بی‌نشان و  نشاندار را قوامی برای مردم قرار داده است. حرمت آنها را نشکنید. قربانی شتران فربه از شعائر خدا است. در حج، هر قربانی که میسّر شد، انجام دهید و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به محلّ خود برسد. هر کس قربانی نیافت، سه روز در ایّام حج و هفت روز، چون بازگشت، روزه بگیرد. شریکان مشرکان، کشتن فرزندانشان را برای آنان زینت داده بودند.

خدا کعبه، این خانه حرمت‌دار و نیز ماه‌های حرام و قربانی‌های بی‌نشان و قربانی‌های نشان‌دار را قوامی برای مردم قرار داد. این برای آن است که بدانید خدا آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است را  می‌داند. خدا بر هر چیزی دانا است (مائده/۹۷). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، حرمت ‏شعائر خدا، ماه حرام و قربانى‌های بى‏نشان و قربانی‌هاى نشاندار و قصدکنندگان این خانه حرمت‌یافته که فضل و خشنودى از پروردگار خود مى‏ طلبند را نشکنید (مائده/۲). برای هر امّتی آیینی قرار دادیم تا نام خدا را بر [قربانی] چهارپایانی که روزی آنان کرده است، ببرند پس معبود شما، معبودی یگانه است پس برای او تسلیم باشید و فروتنان را بشارت بده (حج/۳۴). [قربانی] شتران فربه را براى شما از شعائر خدا قرار دادیم. براى شما، در آنها خیر است پس نام خدا را بر [ذبح] آنها، در حالى‌که ایستاده‏ اند، ببرید و چون به پهلو افتادند پس از آنها بخورید و به تنگدست خویشتن‌دار و به فقیر سائل بخورانید.‌ این‌گونه آنها را براى شما رام کردیم، باشد که شکرگزار باشید. هرگز گوشت‌ و خون آنها به خدا نخواهد رسید ولى تقواى شما است که به او مى‏رسد. این‌گونه آنها را براى شما رام کرد تا خدا را به سبب آن‌که شما را هدایت نموده، به بزرگى یاد کنید و نیکوکاران را مژده ده (حج/۳۶-۳۷). حج و عمره را برای خدا به پایان ببرید پس اگر محاصره شدید، هر چه از قربانی میسّر شد، [فراهم کنید] و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به محلّ خود برسد پس هر کس از شما بیمار است یا در سر خود ناراحتی دارد، [و به ناچار سر بتراشد] پس عوض آن روزه بگیرد یا صدقه‌ای بدهد یا گوسفندی قربانی کند پس هنگامی که ایمن شدید، هر کس بعد از عمره به حج پرداخت، هر چه از قربانی میسّر شد، [قربانی کند]. کسی که [قربانی] نیافت، سه روز در ایّام حج و هفت روز، چون بازگشتید، روزه بگیرد. این، ده روزِ کامل است. این برای کسی است که خانواده او ساکن مسجدالحرام نباشند. از خدا پروا کنید و بدانید او سخت‌کیفر است (بقره/۱۹۶). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، در حالی‌که محرم هستید، شکار را نکشید و هر کس از شما آن را به عمد بکشد، باید جزایی همانند آن‌چه کشته است، از چهارپایان بدهد که دو نفر عادل از شما به آن حکم کنند. قربانی است که به کعبه برسد یا کفّاره‌ای است که طعام دادن به مستمندان یا برابر آن روزه است تا کیفر کار خود را بچشد. خدا از آن‌چه گذشته، عفو کرده است. هر کس برگردد، خدا از او انتقام می‌گیرد. خدا شکست‌ناپذیر صاحب انتقام است (مائده/۹۵). اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، شراب، قمار، بت‌ها [که بر آنها قربانی می‌کردند] و تیرهاى قرعه، پلید هستند و از عمل شیطانند پس از آنها دورى کنید، باشد که رستگار شوید (مائده/۹۰). براى بسیارى از مشرکان، شریکانشان، کشتن فرزندانشان (قربانی برای معبودانشان) را زینت داده‌اند تا آنها را  هلاک کنند و دینشان را بر آنان مشتبه سازند. اگر خدا مى‏ خواست، چنین نمى‏ کردند پس آنها را با آن‌چه می‌بافند، رها کن (انعام/۱۳۷).

داستان دو پسر آدم را به حق بر آنان بخوان. هنگامى که قربانى پیش آوردند پس از یکى از آن دو پذیرفته شد و از دیگرى پذیرفته نشد. [آن کسی که قربانی او پذیرفته نشد] گفت: بی‌گمان تو را خواهم کشت. [برادرش] گفت: ‏خدا تنها از متّقین مى ‏پذیرد (مائده/۲۷).

هنگامی که [پسر ابراهیم] همراه او به حدّ تلاش رسید، گفت: ای پسرک من، من پیوسته در خواب می‌بینم که تو را ذبح می‌کنم. بنگر که نظر تو چیست؟ گفت: ای پدر من، آن‌چه دستور یافته‌ای، انجام بده. اگر خدا خواست من را از شکیبایان خواهی یافت پس وقتی هر دو تسلیم شدند، پسر را بر پیشانی نهاد و او را ندا دادیم که ای ابراهیم، به‌درستی که آن خواب را تحقّق بخشیدی. ما نیکوکاران را این چنین پاداش می‌دهیم. به‌راستی این همان آزمایش آشکار بود و او را به ذبحی عظیم بازخریدیم و در میان آیندگان برای او [آوازه نیکو] بر جای نهادیم (صافّات/۱۰۲-۱۰۸).

بی‌تردید ما به تو خیر فراوان دادیم پس برای پروردگارت نماز بگزار و شتر قربانی کن. بی‌گمان دشمن تو، خود بی‌نسل است (کوثر/۱-۳). برای هر امّتی مناسکی قرار دادیم که آنان به آن عمل می‌کنند پس نباید در این امر با تو ستیزه کنند. به راه پروردگارت دعوت کن. به‌راستی تو بر راه راست هستی (حج/۶۷).

آنها بودند که کفر ورزیدند و شما را از مسجدالحرام بازداشتند و قربانى‌ها را که بازداشته شده بود از رسیدن به جایگاه خود منع کردند. اگر مردان و زنان مومن که شما آنان را نمی‌شناسید [در مکه] نبودند که ندانسته آنان را پایمال کنید و تاوانشان بر شما بماند، [فرمان جنگ مى‏ دادیم] تا خدا هر کس را بخواهد به رحمت ‏خود درآورد. اگر [کافر و مومن] از هم جدا بودند، بی‌گمان کافرانشان را به عذابی دردناک عذاب می‌کردیم (فتح/۲۵). به کسانی که گفتند: خدا با ما عهد کرده است که به هیچ فرستاده‌ای ایمان نیاوریم تا آن که قربانی برای ما بیاورد که آتش آن را بخورد، بگو، پیش از من فرستادگانی دلایل روشن و آن‌چه گفتید، آوردند پس چرا آنان را کشتید، اگر راست می‌گویید (آل‌عمران/۱۸۳)؟

حج، ذبح

جَعَلَ اللّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ قِيَامًا لِّلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلاَئِدَ ذَلِكَ لِتَعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الأَرْضِ وَ أَنَّ اللّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ (مائده/۹۷) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تُحِلُّواْ شَعَآئِرَ اللّهِ وَ لاَ الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَ لاَ الْهَدْيَ وَ لاَ الْقَلآئِدَ وَ لا آمِّينَ الْبَيْتَ الْحَرَامَ يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِّن رَّبِّهِمْ وَ رِضْوَانًا (مائده/۲) وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَإِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ (حج/۳۴) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ* لَن يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَ لَا دِمَاؤُهَا وَلَكِن يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَ بَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ  (حج/۳۶-۳۷) وَ أَتِمُّواْ الْحَجَّ وَ الْعُمْرَةَ لِلّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَ لاَ تَحْلِقُواْ رُؤُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنتُمْ فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَن لَّمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ اتَّقُواْ اللّهَ وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ  (بقره/۱۹۶) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَ وَ أَنتُمْ حُرُمٌ وَ مَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْيًا بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَو عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا لِّيَذُوقَ وَبَالَ أَمْرِهِ عَفَا اللّهُ عَمَّا سَلَف وَ مَنْ عَادَ فَيَنتَقِمُ اللّهُ مِنْهُ وَاللّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ (مائده/۹۵) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الأَنصَابُ وَ الأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ  (مائده/۹۰) وَ كَذَلِكَ زَيَّنَ لِكَثِيرٍ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ قَتْلَ أَوْلاَدِهِمْ شُرَكَآؤُهُمْ لِيُرْدُوهُمْ وَ لِيَلْبِسُواْ عَلَيْهِمْ دِينَهُمْ وَ لَوْ شَاء اللّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَ مَا يَفْتَرُونَ  (انعام/۱۳۷)

وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِن أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ (مائده/۲۷)

فَلَمَّا بَلَغَ [ولد ابراهیم] مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ* فَلَمَّا أَسْلَمَا وَ تَلَّهُ لِلْجَبِينِ* وَ نَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ* قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ* إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ* وَ فَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ* وَ تَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ (صافّات/۱۰۲-۱۰۸)

إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ* إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ (کوثر/۱-۳) لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ  (حج/۶۷)

هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ الْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَن يَبْلُغَ مَحِلَّهُ وَ لَوْلَا رِجَالٌ مُّؤْمِنُونَ وَ نِسَاء مُّؤْمِنَاتٌ لَّمْ تَعْلَمُوهُمْ أَن تَطَؤُوهُمْ فَتُصِيبَكُم مِّنْهُم مَّعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَن يَشَاءُ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا (فتح/۲۵) الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ عَهِدَ إِلَيْنَا أَلاَّ نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّىَ يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءكُمْ رُسُلٌ مِّن قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَ بِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ (آل‌عمران/۱۸۳)