فتنه، آشوب، این مفهوم از مادّه «ف ت ن» ۱۸ بار آمده است.
چکیده: شما نمیتوانید بر ضدّ خدا فتنهگر باشید. فتنه از قتل، بدتر و بزرگتر است. شیطان شما را به فتنه نیاندازد. با کسانی که کفر ورزیدند، بجنگید تا فتنهای نباشد و دین، یکسره از آنِ خدا شود. از فتنهای که تنها به ستمکاران شما نمیرسد، بپرهیزید. کسانی که در قلبهایشان کژی است برای فتنهجویی و به طلب تأویل قرآن از متشابهات پیروی میکنند. ای فرزندان آدم، مبادا شیطان شما را به فتنه اندازد چنانکه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون راند، در حالیکه لباسشان را از آنان برکند تا عورتهایشان را به آنان نشان دهد. بدون تردید او و همدستانش از آنجا که آنان را نمیبینید، شما را میبینند. ما شیاطین را اولیاء کسانی قرار دادهایم که ایمان نمیآورند (اعراف/۲۷). [ای کسانی که ایمان آوردهاید،] از فتنهای که تنها به ستمکاران شما نمیرسد، بپرهیزید. بدانید که خدا سختکیفر است (انفال/۲۵). در راه خدا، با کسانی که با شما میجنگند، بجنگید و تجاوز نکنید. بهراستی خدا تجاوزکاران را دوست ندارد. آنان را هر کجا یافتید، بکشید و از جایی که شما را بیرون کردند، آنان را بیرون کنید. فتنه از قتل، بدتر است. در کنار مسجدالحرام با آنان جنگ نکنید مگر آنکه با شما بجنگند پس اگر با شما جنگیدند، آنان را بکشید که جزای کافران چنین است. اگر باز ایستادند، بدون تردید خدا آمرزنده مهربان است. با آنان بجنگید تا دیگر فتنهای نباشد و دین، از آنِ خدا شود. اگر باز ایستادند، دشمنی جز بر ستمکاران [روا] نیست (بقره/۱۹۰-۱۹۳). با کسانی که کفر ورزیدند، بجنگید تا فتنهای نباشد و دین، یکسره از آن خدا شود پس اگر باز ایستادند، بدون تردید خدا به آنچه انجام میدهند، بینا است (انفال/۳۹). بهراستی شما و آنچه میپرستید، بر ضدّ او (خدا) فتنهگر نمیتوانید باشید (صافّات/۱۶۱-۱۶۲). او (خدا) است که این کتاب را بر تو نازل کرد که برخی از آن، آیاتِ محکم است که آنها، اساس کتابند و برخی متشابه است. امّا کسانی که در قلبهایشان کژی است، برای فتنهجویی و به طلب تأویل آن، آنچه متشابه است را دنبال میکنند در حالیکه تأویل آن را جز خدا نمیداند و راسخان در علم میگویند: ما به آن ایمان داریم (آلعمران/۷). چیزى نمانده بود که تو را در آنچه به سوى تو وحى کرده ایم، به فتنه اندازند تا غیر از آن را بر ما ببندى و در آن صورت تو را به دوستى خود بگیرند (اسراء/۷۳). میان آنان به آن چه خدا فرو فرستاده است، حکم کن. از هوسهای آنان پیروی نکن. از آنان بر حذر باش تا مبادا تو را درباره برخی از آنچه خدا بر تو فرستاده است، به فتنه اندازند پس اگر پشت کردند، بدان خدا میخواهد برخی از گناهانشان را به آنان برساند. بهراستی بسیاری از مردم نافرمان هستند (مائده/۴۹). از تو درباره جنگ در ماه حرام میپرسند. بگو، جنگ در آن [گناهی] بزرگ است اما بازداشتن از راه خدا، کفرورزیدن به او، [بازداشتن از] مسجدالحرام و بیرون کردن ساکنان آن، نزد خدا بزرگتر است و فتنه از قتل، بزرگتر است (بقره/۲۱۷). [کسانی که برای ترک جهاد از تو اجازه میخواهند] اگر با شما بیرون آمده بودند، جز تباهی برای شما نمیافزودند. در بین شما رخنه میکردند در حالیکه برای شما فتنه میخواستند. در میان شما جاسوسانی دارند. خدا به ستمکاران آگاه است. بهراستی پیش از این هم فتنه میخواستند و کارها را بر تو آشفته میکردند تا اینکه حق آمد و امر خدا ظاهر شد در حالیکه آنان کراهت داشتند. از آنان کسی است که میگوید: به من اجازه بده و من را در فتنه نینداز. آگاه باش که آنان در فتنه افتادهاند. بدون تردید جهنّم بر کافران احاطه دارد (توبه/۴۷-۴۹). بهزودی گروهی دیگر را خواهی یافت که میخواهند از شما و از قوم خود در امان باشند. هر گاه به فتنه بازگردانده شوند، با سر در آن فرو میروند پس اگر از شما کناره گرفتند و با شما صلح نکردند و دست برنداشتند، هر جا آنان را یافتید بگیریدشان و آنان را بکشید. اینان هستند که ما برای شما بر ضدّ آنان، حجّتی روشن قرار دادیم (نساء/۹۱). ای پیامبر، کسانی که در کفر میشتابند تو را غمگین نکنند، چه از کسانی که با دهانهای خود گفتند: ایمان آوردیم در حالیکه قلبهایشان ایمان نیاورده بود و چه از کسانی که یهودی هستند که [به سخنان تو] گوش میکنند [تا بهانهای] برای تکذیب [بیابند]. برای گروهی دیگر که نزد تو نیامدهاند، گوش میکنند. کلمات را بعد از [قرارگرفتن] در جایگاههایشان تحریف میکنند. میگویند: اگر این [حکم] به شما داده شد، آن را بگیرید و اگر آن به شما داده نشد، پس دوری کنید. هر کس را خدا فتنهاش را بخواهد، هرگز در برابر خدا برای او اختیار چیزی را نخواهی داشت. اینان هستند که خدا نخواسته دلهایشان را پاک کند. در دنیا برای آنان رسوایی و در آخرت عذابی بزرگ خواهد بود (مائده/۴۱). بدون تردید کسانی که ایمان آوردند و هجرت کردند و با مال و جان خود در راه خدا جهاد کردند و آنان که [مهاجران] را پناه دادند و یاری کردند، آنان اولیاء یکدیگر هستند. کسانی که ایمان آوردند و هجرت نکردند، هیچ گونه ولایتی از آنان برای شما نیست تا اینکه هجرت کنند. ولی اگر در دین از شما یاری خواستند، بر شما است که آنان را یاری دهید مگر بر ضدّ گروهی باشد که میان شما و آنان، پیمانی است. خدا به آنچه میکنید، بینا است. کسانی که کفر ورزیدند، اولیاء یکدیگر هستند. اگر این [فرمان] را انجام ندهید، در زمین فتنه و فساد بزرگی روی خواهد داد (انفال/۷۲-۷۳). [اگر منافقان و بیماردلان] از اطراف آن [مدینه] مورد هجوم قرار گیرند سپس از آنان، فتنهگری خواسته شود، بیگمان آن را میپذیرفتند و جز اندکی در آن درنگ نمیکردند در حالیکه آنان پیش از این، با خدا عهد بسته بودند که [به دشمن] پشت نکنند و نگریزند. عهد خدا، بازخواست شدنی است (احزاب/۱۴-۱۵). [در آن روز منافقان] مومنان را ندا میدهند که آیا ما با شما نبودیم؟ میگویند: آری، ولی شما خودتان را به فتنه افکندید، منتظر بودید، تردید کردید و آرزوها شما را فریب داد تا فرمان خدا آمد و [شیطانِ] فریبکار، شما را درباره خدا فریب داد (حدید/۱۴). |
الفتنة
يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُم مِّنَ الْجَنَّةِ يَنزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَ قَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاء لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ (اعراف/۲۷)
وَ اتَّقُواْ فِتْنَةً لاَّ تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنكُمْ خَآصَّةً وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ (انفال/۲۵) وَ قَاتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَ لاَ تَعْتَدُواْ إِنَّ اللّهَ لاَ يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ* وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُم مِّنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لاَ تُقَاتِلُوهُمْ عِندَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّى يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِن قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذَلِكَ جَزَاء الْكَافِرِينَ* فَإِنِ انتَهَوْاْ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ* وَ قَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلّهِ فَإِنِ انتَهَواْ فَلاَ عُدْوَانَ إِلاَّ عَلَى الظَّالِمِينَ (بقره/۱۹۰-۱۹۳) وَ قَاتِلُوهُمْ حَتَّى لاَ تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلّه فَإِنِ انتَهَوْاْ فَإِنَّ اللّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ (انفال/۳۹)
فَإِنَّكُمْ وَ مَا تَعْبُدُونَ* مَا أَنتُمْ عَلَيْهِ بِفَاتِنِينَ (صافّات/۱۶۱-۱۶۲) هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَ مَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ (آلعمران/۷)
وَ إِن كَادُواْ لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَ إِذًا لاَّتَّخَذُوكَ خَلِيلًا (اسراء/۷۳) وَ أَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَآ أَنزَلَ اللّهُ وَ لاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَ احْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ (مائده/۴۹) يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ إِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِندَ اللّهِ وَ الْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ (بقره/۲۱۷) لَوْ خَرَجُواْ فِيكُم مَّا زَادُوكُمْ إِلاَّ خَبَالًا و لأَوْضَعُواْ خِلاَلَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ وَ فِيكُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَ اللّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ* لَقَدِ ابْتَغَوُاْ الْفِتْنَةَ مِن قَبْلُ وَ قَلَّبُواْ لَكَ الأُمُورَ حَتَّى جَاء الْحَقُّ وَ ظَهَرَ أَمْرُ اللّهِ وَ هُمْ كَارِهُونَ* وَ مِنْهُم مَّن يَقُولُ ائْذَن لِّي وَلاَ تَفْتِنِّي أَلاَ فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُواْ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ (توبه/۴۷-۴۹) سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَن يَأْمَنُوكُمْ وَ يَأْمَنُواْ قَوْمَهُمْ كُلَّ مَا رُدُّوَاْ إِلَى الْفِتْنِةِ أُرْكِسُواْ فِيِهَا فَإِن لَّمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَ يُلْقُواْ إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَ يَكُفُّوَاْ أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثِقِفْتُمُوهُمْ وَ أُوْلَئِكُمْ جَعَلْنَا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا مُّبِينًا (نساء/۹۱) يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لاَ يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُواْ آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ وَ مِنَ الَّذِينَ هِادُواْ سَمَّاعُونَ لِلْكَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرِينَ لَمْ يَأْتُوكَ يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ يَقُولُونَ إِنْ أُوتِيتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَ إِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ وَ مَن يُرِدِ اللّهُ فِتْنَتَهُ فَلَن تَمْلِكَ لَهُ مِنَ اللّهِ شَيْئًا أُوْلَئِكَ الَّذِينَ لَمْ يُرِدِ اللّهُ أَن يُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَ لَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ (مائده/۴۱)
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ هَاجَرُواْ وَ جَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ الَّذِينَ آوَواْ وَّ نَصَرُواْ أُوْلَئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ لَمْ يُهَاجِرُواْ مَا لَكُم مِّن وَلاَيَتِهِم مِّن شَيْءٍ حَتَّى يُهَاجِرُواْ وَ إِنِ اسْتَنصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُم مِّيثَاقٌ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ* وَ الَّذينَ كَفَرُواْ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاء بَعْضٍ إِلاَّ تَفْعَلُوهُ تَكُن فِتْنَةٌ فِي الأَرْضِ وَ فَسَادٌ كَبِيرٌ (انفال/۷۲-۷۳)
وَ لَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِم مِّنْ أَقْطَارِهَا ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْهَا وَ مَا تَلَبَّثُوا بِهَا إِلَّا يَسِيرًا* وَ لَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِن قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ كَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُولًا (احزاب/۱۴-۱۵) يُنَادُونَهُمْ أَلَمْ نَكُن مَّعَكُمْ قَالُوا بَلَى وَلَكِنَّكُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمَانِيُّ حَتَّى جَاء أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ (حدید/۱۴) |