چکیده: خدا فتح را به مومنان وعده داده بود و به پیامبر می‌فرماید هنگامی که فتح فرا رسید، خدا را تسبیح بگو و آمرزش بخواه. کسانی که قبل از فتح انفاق و جهاد ‌کردند با کسانی که بعد از فتح انفاق و جهاد کردند، برابر نیستند.

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، آیا به شما تجارتى نشان دهم که شما را از عذابى دردناک مى‏ رهاند؟ به خدا و فرستاده او ایمان آورید و در راه خدا با مال و جان خود جهاد کنید. این اگر بدانید براى شما بهتر است … و [رحمتى] دیگر که آن را دوست دارید، یارى از جانب خدا و فتحی نزدیک است و مومنان را بشارت ده (صف/۱۰-۱۳). بی‌تردید همان کسى که این قرآن را بر تو واجب گردانید، به یقین تو را به سوى بازگشتگاه (مکّه) باز مى‏ گرداند. بگو، پروردگارم بهتر مى‏ داند چه کسی هدایت آورده و چه کس در گمراهى آشکارى است (قصص/۸۵). مى‏ بینى کسانى که در دل‌هایشان بیمارى است در [دوستى] با آنان (یهودیان و مسیحیان) شتاب مى‏ ورزند، مى‏گویند: مى ‏ترسیم به ما حادثه ناگوارى برسد، امید است ‏خدا از جانب خود فتح یا امر دیگرى را پیش آورد تا از آن‌چه در دل خود پنهان داشته ‏اند، پشیمان گردند (مائده/۵۲). ‌آن‌گاه که یاری خدا و فتح فرا رسد و ببینی مردم گروه‌گروه در دین خدا داخل می‌شوند پس با ستایش پروردگارت تسبیح بگوی و آمرزش بخواه که او بدون تردید توبه‌پذیر است (نصر/۱-۳).

به‌راستى خدا از مومنان، هنگامى که زیر آن درخت (در حدیبیه) با تو بیعت مى ‏کردند، خشنود شد پس آن‎چه در دل‌های آنان بود، دانست و بر آنان آرامش فرو فرستاد و پیروزى نزدیکى را به آنها پاداش داد و نیز غنیمت‌هاى فراوانى خواهند گرفت. خدا همواره شکست‌ناپذیر حکیم است. خدا به شما غنیمت‌هاى فراوان [دیگرى] وعده داده که به‌زودى آنها را خواهید گرفت. این (پیروزى یا غنائم خیبر) را به شما زودتر داد و دست‌هاى مردم را از شما کوتاه کرد تا براى مومنان نشانه ‏اى باشد و شما را به راه راست هدایت کند. [غنیمت‌هاى] دیگری نیز که شما بر آنها دست نیافته ‏اید. خدا بر آنها احاطه دارد. خدا همواره بر هر چیزى توانا است … به‌راستی خدا رویاى پیامبر خود را تحقّق بخشید که شما به خواست ‏خدا با خاطرى آسوده، در حالى‌که سرهای خود را تراشیده و موى کوتاه کرده، بدون ترس به مسجد‌الحرام داخل خواهید شد. خدا آن‌چه را که نمى ‏دانستید، دانست و غیر از این، پیروزى نزدیکى [براى شما] قرار داد (فتح/۱۸-۲۷). ما به تو فتحی دادیم، فتحی آشکار تا خدا از گناه گذشته و آینده تو درگذرد، نعمت‏ خود را بر تو تمام کند و تو را به راهى راست هدایت کند و خدا تو را یاری کند، یاری‌کردنی باعزّت. اوست آن که آرامش را در دل‌هاى مومنان فرو فرستاد تا ایمانى بر ایمان خود بیفزایند. سپاهیان آسمان‌ها و زمین از آنِ خداست. خدا همواره داناى حکیم است تا مردان و زنانى را که ایمان آورده ‏اند به باغ‌هایى که از زیر آن نهرها روان است، داخل کند و در آن جاویدان بمانند و بدی‌هایشان را از آنان بزداید. این نزد خدا کامیابى بزرگى است و [تا] مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک را که به خدا گمان بد برده ‏اند، عذاب کند. بد زمانه بر آنان باد. خدا بر آنها خشم گرفته، آنان را لعنت کرده و جهنّم را براى آنان آماده گردانیده است. بد سرانجامى است (فتح/۱-۶).

کسانی از شما که پیش از فتح، انفاق و جهاد کرده‌اند [با دیگران] یکسان نیستند آنها از نظر درجه بزرگتر از کسانی هستند که بعد انفاق و جهاد کردند و خدا همه را وعده نیکو داده است. خدا به آن‌چه می‌کنید، آگاه است (حدید/۱۰).

اى پیامبر، چون زنان باایمان [بعد از فتح] نزد تو آیند تا با تو بیعت کنند که چیزى را با خدا شریک نگیرند، دزدى و زنا نکنند، فرزندان خود را نکشند و بهتانی (فرزندی) پیش دست و پای خود نیاورند که [به شوهران خود] ببندند و در کار نیک از تو نافرمانى نکنند، با آنان بیعت کن و از خدا براى آنان آمرزش بخواه. خدا آمرزنده مهربان است (ممتحنه/۱۲).

پیروزی، صلح حدیبیه

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنجِيكُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ* تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِكُمْ وَ أَنفُسِكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ … وَ أُخْرَى تُحِبُّونَهَا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ (صف/۱۰-۱۳) إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ مَن جَاء بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ (قصص/۸۵) فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ يَقُولُونَ نَخْشَى أَن تُصِيبَنَا دَآئِرَةٌ فَعَسَى اللّهُ أَن يَأْتِيَ بِالْفَتْحِ أَوْ أَمْرٍ مِّنْ عِندِهِ فَيُصْبِحُواْ عَلَى مَا أَسَرُّواْ فِي أَنْفُسِهِمْ نَادِمِينَ (مائده/۵۲)  إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ* وَ رَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا* فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ اسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا (نصر/ ۱- ۳)

لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا* وَ مَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا وَ كَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا* وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَذِهِ وَ كَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنكُمْ وَ لِتَكُونَ آيَةً لِّلْمُؤْمِنِينَ وَ يَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا* وَ أُخْرَى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا … لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِن دُونِ ذَلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا (فتح/۱۸-۲۷) إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا* لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ يُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ يَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا* وَ يَنصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا* هُوَ الَّذِي أَنزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَّعَ إِيمَانِهِمْ وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ كَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا* لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَ يُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ وَ كَانَ ذَلِكَ عِندَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا* وَ يُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَ الْمُنَافِقَاتِ وَ الْمُشْرِكِينَ وَ الْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ سَاءتْ مَصِيرًا  (فتح/۱-۶)

لَا يَسْتَوِي مِنكُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قَاتَلَ أُوْلَئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِّنَ الَّذِينَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَ قَاتَلُوا وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ (حدید/۱۰)

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَّا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (ممتحنه/۱۲)