عدالت، هر چیز را در جای خود گذاشتن، این مفهوم از مادّه «ع د ل» ۱۸ بار آمده است.
چکیده: خدا به عدل فرمان میدهد. سخن پروردگار به راستی و عدل تمام شده است. پیامبر فرمان یافته است که میان مردم به عدالت رفتار کند. نباید دشمنی گروهی، شما را بر آن دارد که به عدالت رفتار نکنید. به عدالت رفتار کنید که به تقوا نزدیکتر است. هنگام سخن گفتن، حکم کردن میان مردم، معامله کردن و صلح دادن، به عدالت رفتار کنید. میان زنان به عدالت رفتار کنید. هنگام طلاق، دو تن عادل از میان خود گواه بگیرید. برای کفّاره شکار در حال احرام، دو تن عادل باید حکم کنند.
اى انسان، چه چیز تو را به پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته؟ همان که تو را آفرید پس تو را سامان داد سپس متعادل کرد (انفطار/۶-۷).
بدون تردید خدا به عدالت، نیکوکاری و بخشش به خویشاوندان فرمان میدهد و از کار زشت و ناپسند و ستم باز میدارد. شما را پند میدهد باشد که متذکّر شوید (نحل/۹۰).
آیا داورى جز خدا بجویم، در حالیکه او است که این کتاب را به تفصیل به سوى شما نازل کرده است؟ کسانى که به آنها کتاب دادهایم، مىدانند که آن، از جانب پروردگارت به حق فرو فرستاده شده است پس تو از تردیدکنندگان نباش. کلمه پروردگارت به راستی و عدالت، تمام شده است. تبدیلکنندهای برای کلمات او نیست. او شنوای دانا است (انعام/۱۱۴-۱۱۵). بگو، به هر کتابی که خدا نازل کرده است، ایمان آوردم و فرمان یافتهام که میان شما به عدالت رفتار کنم (شوری/۱۵).
ای کسانی که ایمان آوردهاید، برای خدا به پا خیزید و به قسط شهادت دهید. نباید دشمنی گروهی شما را بر آن دارد که به عدالت رفتار نکنید. به عدالت رفتار کنید که به تقوا نزدیکتر است. تقوا پیشه کنید. بدون تردید خدا به آنچه میکنید، آگاه است (مائده/۸). ای کسانی که ایمان آوردهاید، پیوسته به قسط قیام کنید و برای خدا شهادت دهید، هرچند به زیان خود یا پدر و مادر و خویشاوندان شما باشد. اگر [یکی از دو طرف دعوا] توانگر یا فقیر باشد پس خدا به آن دو سزاوارتر است پس از هوس پیروی نکنید تا به عدالت رفتار کنید (نساء/۱۳۵). بگو، بیایید تا آنچه را پروردگارتان بر شما حرام کرده براى شما بخوانم … به مال یتیم جز به شیوهای که نیکوتر است نزدیک نشوید تا به حدّ رشد خود برسند. پیمانه و ترازو را به قسط، تمام بدهید. هیچ کس را جز به قدر توانش تکلیف نمیکنیم. هنگامی که سخن گویید پس به عدالت بگویید هر چند درباره خویشاوند باشد و به عهد خدا وفا کنید. اینها است که شما را به آن سفارش کرده است باشد که متذکّر شوید. این راه راست من است پس، از آن پیروى کنید و از راههایی که شما را از راه او پراکنده مىکند، پیروى نکنید. اینها است که شما را به آن سفارش کرده است باشد که تقوا پیشه کنید (انعام/۱۵۱-۱۵۳). بهراستی خدا به شما فرمان میدهد که امانتها را به صاحبان آن برگردانید و چون میان مردم حکم میکنید، به عدالت حکم کنید. به راستی نیکو چیزی است که خدا شما را به آن پند می دهد. بدون تردید خدا شنوای بینا است (نساء/۵۸). ای کسانی که ایمان آوردهاید، هر گاه به وامی تا سررسید معیّنی با یکدیگر معامله کردید پس آن را بنویسید. باید نویسندهای [آن را] به عدالت بنویسد و نویسنده نباید از نوشتن، آنگونه که خدا به او آموخته است، سر باز زند … پس اگر کسی که حق بر عهده او است، سفیه یا ناتوان است یا نمیتواند خود املا کند پس باید ولیّ او به عدالت املا کند (بقره/۲۸۲). اگر دو طایفه از مومنان با هم جنگ کردند، میان آن دو را صلح دهید و اگر یکی از آن دو، بر دیگری ستم کرد پس با آن که ستم میکند، بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد. پس اگر بازگشت، میان آن دو را به عدالت صلح دهید وبه قسط رفتار کنید. به راستی خدا برپاکنندگان قسط را دوست دارد (حجرات/۹). اگر میترسید درباره [ازدواج با دختران] یتیم به قسط رفتار نکنید، از زنانی که میپسندید دو دو، سه سه و چهار چهار همسر بگیرید. اگر بیم دارید که به عدالت رفتار نکنید پس یک زن و یا آنچه مالک شدهاید [را به همسری بگیرید]. این کار به آنکه ستم نکنید، نزدیکتر است (نساء/۳). شما هرگز نمىتوانید میان زنان به عدالت رفتار کنید هر چند [بر عدالت] حریص باشید پس به یک طرف یکسره تمایل نورزید تا آن [زن دیگر] را سرگشته رها کنید. اگر سازش نمایید و تقوا پیشه کنید، بدون تردید خدا آمرزنده مهربان است (نساء/۱۲۹). هنگامی که زنان [طلاق داده شده] به سرآمد عدّه خود رسیدند پس یا به شایستگی آنان را نگاه دارید یا به شایستگی از آنان جدا شوید و دو تن عادل از میان خود گواه بگیرید و شهادت را برای خدا برپا دارید. این است که با آن، هر کس به خدا و روز باز پسین ایمان دارد، پند داده میشود (طلاق/۲). ای کسانی که ایمان آوردهاید، در حالی که مُحرِم هستید، شکار را نکشید. هر کس از شما به عمد آن را بکشد، کیفر آن چهارپایی نظیر آنچه کشته است، میباشد که دو تن عادل از خود شما به [نظیربودن] آن حکم کنند (مائده/۹۵).
ای کسانى که ایمان آوردهاید، هنگامى که مرگ یکى از شما فرا رسید، باید از میان خود دو عادل را در هنگام وصیت، به شهادت میان خود فرا خوانید یا اگر در سفر بودید و مصیبت مرگ شما را فرا رسید، دو تن از غیر خود را [به شهادت بگیرید]. اگر [به آنان] شک کردید، بعد از نماز، آن دو را نگاه دارید پس به خدا سوگند یاد مىکنند که ما این را به هیچ قیمتى نمىفروشیم، هر چند خویشاوند باشد و شهادت خدا را کتمان نمىکنیم که در این صورت از گناهکاران خواهیم بود. اگر معلوم شد که آن دو دستخوش گناه شدهاند، دو تن دیگر از کسانى که بر آنان ستم شده است و هر دو [به میت] نزدیکتر هستند، به جاى آن دو (شاهد قبلى) قیام کنند پس به خدا سوگند یاد کنند که بدون تردید شهادت ما از شهادت آن دو، درستتر است و ما تجاوز نکردهایم، زیرا از ستمکاران خواهیم بود (مائده/۱۰۶-۱۰۷). |