| شرّ، بدی و فساد، این مفهوم از ماده «ش ر ر» ۳۰ بار آمده است.
چکیده: خدا انسان را به خیر و شرّ می‌آزماید. هر گاه به او شرّی برسد، دست به دعا برمی‌دارد. ناامید و بسیار دل‌سرد می‌شود. انسان، شرّ را همان‌گونه می‌طلبد که خیر را می‌طلبد. چه بسا شما چیزی را دوست دارید و برای شما شرّ است. هر کس به اندازه ذرهّای شرّ انجام دهد، آن را می‌بیند. شرّترین جنبندگان نزد خدا، کافران و کسانی هستند که تعقّل نمی‌کنند. کافران اهل‌کتاب و مشرکان، شرّترین جنبندگان هستند و در آتش جهنّم هستند. آنها در شرّترین جایگاه قرار دارند. طغیانگران شرّترین سرانجام را دارند. نیکان از روزی که شرّ آن فراگیر است، می‌ترسند. خدا آنان را از شرّ آن روز نگاه داشت. بگو، پناه می‌برم به پروردگار از شرّ آن‌چه آفرید، از شرّ شب تار، از شرّ دمندگان در گره‌ها و از شرّ حسود و از شرّ وسوسه‌گر پنهان‌شونده. شما را چنان‌که باید با شرّ و خیر می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید (انبیاء/۳۵). هرگاه به انسان نعمتی بدهیم، روی می‌گرداند و با تکبّر کناره می‌گیرد و هرگاه شرّی به او برسد، [خدا را] بسیار می‌خواند (فصّلت/۵۱). چون به انسان نعمت دهیم روی می‌گرداند و با تکبّر کناره می‌گیرد و چون به او شرّی برسد، ناامید می‌شود (اسراء/۸۳). انسان از درخواست خیر، خسته نمی‌شود. اگر شرّی به او برسد، ناامید و بسیار دل‌سرد می‌شود (فصّلت/۴۹). چون شرّی به انسان برسد، بسیار بی‌تابی می‌کند و چون خیری به او برسد، بخل می‌ورزد، مگر نمازگزاران (معارج/۲۰-۲۲). انسان شرّ را همان‌گونه می‌طلبد که خیر را می‌طلبد. انسان همواره شتاب‌زده است (اسراء/۱۱). اگر خدا به همان شتابی که مردم خیر را می‌طلبند، در رساندن شرّ به آنان شتاب می‌کرد، بی‌تردید مرگ آنان فرا رسیده بود پس کسانی را که به دیدار ما امید ندارند در طغیانشان سرگشته رها می‌کنیم (یونس/۱۱). جهاد بر شما مقرّر شده است و آن برای شما ناخوشایند است. بسا چیزی را خوش نمی‌دارید، در حالی‌که آن برای شما خیر است و بسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما شرّ است. خدا می‌داند و شما نمی‌دانید (بقره/۲۱۶). کسانی که به آن‌چه خدا از فضل خود به آنان داده، بخل می‌ورزند، نپندارند که آن برای آنها خیر است بلکه برای آنان شرّ است. به‌زودی آن‌چه به آن بخل می‌ورزیدند، روز قیامت طوق گردنشان شود. میراث آسمان و زمین از آن خداست. خدا به آن‌چه انجام می‌دهید، آگاه است (آل‌عمران/۱۸۰). به‌راستی شرّترین جنبندگان نزد خدا، کران و لالانی هستند که تعقّل نمی‌کنند. اگر خدا خیری در آنان می‌یافت، آنها را شنوا می‌کرد. اگر هم آنان را شنوا کند، با حال اعراض روی می‌گردانند (انفال/۲۲-۲۳). بی‌تردید شرّترین جنبندگان نزد خدا، کسانی هستند که کافر شدند پس آنان ایمان نمی‌آورند (انفال/۵۵). کسانی که بر چهره‌هایشان به سوی جهنّم محشور می‌شوند. آنها شرّترین جایگاه را دارند و گمراه‌ترین هستند (فرقان/۳۴). بی‌تردید کسانی از اهل‌کتاب که کافر شدند و مشرکان، برای همیشه در آتش جهنّم هستند. آنان شرّترین آفریدگان هستند (بیّنه/۶). بی‌تردید برای طغیانگران شرّترین سرانجام است، جهنّم که به آن وارد می‌شوند و بد آرامگاهی است (ص/۵۵-۵۶). آنها [در جهنّم] می‌گویند: چرا مردانی را که ما آنان را از اشرار می‌شمردیم، [در این جا] نمی‌بینیم؟ آیا ما آنان را مسخره می‌کردیم یا چشم‌ها از آنها منحرف شده است (ص/۶۲-۶۳)؟ [نیکان] به نذر خود وفا می‌کنند و از روزی که شرّ آن فراگیر است، می‌ترسند. طعام را با آن که دوستش دارند، به مستمند، یتیم و اسیر می‌دهند. [می‌گویند:] ما فقط برای خدا شما را طعام می‌دهیم و هیچ پاداش و سپاسی نمی‌خواهیم. ما از پروردگار خود از روزی گرفته و سخت، می‌ترسیم پس خدا آنان را از شرّ آن روز نگاه داشت و شادمانی و سرور به آنان رسانید و به پاس آن‌که صبر کردند، به آنها بهشت و حریر پاداش داد (انسان/۷-۱۲). [آن روز] هر کس به اندازه ذرهّای نیکی کند، آن را می‌بیند و هر کس به اندازه ذرهّای شرّ انجام دهد، آن را می‌بیند (زلزله/۷-۸). [برادران یوسف] گفتند: اگر او دزدی کرده، پیش از این هم برادر او دزدی کرده بود. یوسف این را در دل خود پنهان کرد و آن را آشکار نکرد. گفت: جایگاه شما شرّتر است. خدا به آن‌چه توصیف می‌کنید، داناتر است (یوسف/۷۷). بگو، پناه می‌برم به پروردگار مردم، فرمانروای مردم، معبود مردم، از شرّ وسوسه‌گر پنهان‌شونده، آن‌که در سینه‌های مردم وسوسه می‌کند، از جنّ و انس (ناس/۱-۶). بگو، به پروردگار سپیده‌دم پناه می‌برم. از شرّ آن‌چه آفرید، از شرّ شب تار وقتی که هجوم آورد، از شرّ دمندگان در گره‌ها و از شرّ حسود، آن‌گاه که حسد ورزد (فلق/۱-۵). بگو، هر کس در گمراهی باشد، پس باید رحمان به او مهلت دهد تا زمانی که آن‌چه را به آنان وعده داده می‌شود، ببینند یا عذاب یا قیامت را. پس خواهند دانست چه کسی از نظر جایگاه، شرّتر و از نظر سپاه ناتوان‌تر است (مریم۷۵). هنگامی که آیات روشن ما بر آنان تلاوت شود، در چهره کسانی که کافر شدند، انکار را خواهید دید. نزدیک است که بر کسانی که آیات ما بر آنان تلاوت می‌شود، حمله کنند. بگو، آیا شما را به شرّتر از این، خبر دهم؟ آن آتش است که خدا آن را به کافران وعده داده است. چه بد سرانجامی است (حج/۷۲). بگو، اى اهل‌کتاب، آیا جز این بر ما عیب مىگیرید که ما به خدا و آن‌چه به سوى ما نازل شده و به آن‌چه پیش از این نازل شده است، ایمان آوردهایم و این‌که بیشتر شما نافرمان هستید؟ بگو، آیا شما را از [کسی] که عقوبت او نزد خدا از این شرّتر است، خبر دهم؟ کسی که خدا او را لعنت کرده است، بر او خشم گرفته و برخی از آنان را میمون‌ها و خوک‌ها قرار داده است و طاغوت را پرستش کرده است. اینان هستند که از نظر جایگاه شرّتر و از راه راست گمراه‌ترند (مائده/۵۹-۶۰). در حقیقت کسانی که آن تهمت (ماجرای افک) را به میان آوردند، دسته‌ای از شما بودند. آن را برای خود شرّ نپندارید. بلکه برای شما خیر است (نور/۱۱). [گروهی از جنیان گفتند:] ما در جایگاه‌هایی از آسمان، برای شنیدن می‌نشستیم امّا اکنون (بعد از نزول قرآن) هر کس بخواهد به گوش باشد، تیر شهابی در کمین خود می‌یابد. ما نمی‌دانیم آیا برای کسانی که در زمین هستند، شرّی اراده شد یا پروردگارشان برای آنان رشدی خواسته است (جنّ/۹-۱۰)؟ بدی |
شرّ
وَ نَبْلُوكُم بِالشَّرِّ وَ الْخَيْرِ فِتْنَةً وَ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ (انبیاء/۳۵) وَ إِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَ نَأى بِجَانِبِهِ وَ إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاء عَرِيضٍ (فصّلت/۵۱) وَ إِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَى الإِنسَانِ أَعْرَضَ وَ نَأَى بِجَانِبِهِ وَ إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ كَانَ يَؤُوسًا (اسراء/۸۳) لَا يَسْأَمُ الْإِنسَانُ مِن دُعَاء الْخَيْرِ وَ إِن مَّسَّهُ الشَّرُّ فَيَؤُوسٌ قَنُوطٌ (فصّلت/۴۹) إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا* وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا* إِلَّا الْمُصَلِّينَ (معارج/۲۰-۲۲) وَ يَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيْرِ وَ كَانَ الإِنسَانُ عَجُولًا (اسراء/۱۱) وَ لَوْ يُعَجِّلُ اللّهُ لِلنَّاسِ الشَّرَّ اسْتِعْجَالَهُم بِالْخَيْرِ لَقُضِيَ إِلَيْهِمْ أَجَلُهُمْ فَنَذَرُ الَّذِينَ لاَ يَرْجُونَ لِقَاءنَا فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (یونس/۱۱) كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَ عَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَ عَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَ هُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَ اللّهُ يَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ (بقره/۲۱۶) وَ لاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَّهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَّهُمْ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ لِلّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ وَ اللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ (آل‌عمران/۱۸۰).
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لاَ يَعْقِلُونَ* وَ لَوْ عَلِمَ اللّهُ فِيهِمْ خَيْرًا لَّأسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّواْ وَّ هُم مُّعْرِضُونَ (انفال/۲۲-۲۳) إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللّهِ الَّذِينَ كَفَرُواْ فَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ (انفال/۵۵) الَّذِينَ يُحْشَرُونَ عَلَى وُجُوهِهِمْ إِلَى جَهَنَّمَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَانًا وَ أَضَلُّ سَبِيلًا (فرقان/۳۴) إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أُوْلَئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ (بیّنه/۶) وَ إِنَّ لِلطَّاغِينَ لَشَرَّ مَآبٍ* جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا فَبِئْسَ الْمِهَادُ (ص/۵۵-۵۶) وَ قَالُوا [فی الجهنّم] مَا لَنَا لَا نَرَى رِجَالًا كُنَّا نَعُدُّهُم مِّنَ الْأَشْرَارِ* أَتَّخَذْنَاهُمْ سِخْرِيًّا أَمْ زَاغَتْ عَنْهُمُ الْأَبْصَارُ (ص/۶۲-۶۳).
[الابرار] يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا* وَ يُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَ يَتِيمًا وَ أَسِيرًا* إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَ لَا شُكُورًا* إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا* فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُورًا* وَ جَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيرًا (انسان/۷-۱۲) [یومئذٍ] فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ* وَ مَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ (زلزله/۷-۸).
قَالُواْ [اخوه یوسف] إِن يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَّهُ مِن قَبْلُ فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ قَالَ أَنتُمْ شَرٌّ مَّكَانًا وَ اللّهُ أَعْلَمْ بِمَا تَصِفُونَ (یوسف/۷۷).
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ* مَلِكِ النَّاسِ* إِلَهِ النَّاسِ* مِن شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ* الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ* مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ (ناس/۱-۶) قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ* مِن شَرِّ مَا خَلَقَ* وَ مِن شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ* وَ مِن شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ* وَ مِن شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ (فلق/۱-۵) قُلْ مَن كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَ إِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّكَانًا وَ أَضْعَفُ جُندًا (مریم۷۵) وَ إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنكَرَ يَكَادُونَ يَسْطُونَ بِالَّذِينَ يَتْلُونَ عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا قُلْ أَفَأُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكُمُ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ (حج/۷۲).
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلاَّ أَنْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَ أَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَاسِقُونَ* قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِّن ذَلِكَ مَثُوبَةً عِندَ اللّهِ مَن لَّعَنَهُ اللّهُ وَ غَضِبَ عَلَيْهِ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنَازِيرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ أُوْلَئِكَ شَرٌّ مَّكَانًا وَ أَضَلُّ عَن سَوَاء السَّبِيلِ (مائده/۵۹-۶۰).
إِنَّ الَّذِينَ جَاؤُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِّنكُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَّكُم بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ (نور/۱۱).
وَ أَنَّا كُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا (السماء) مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ فَمَن يَسْتَمِعِ الْآنَ يَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَّصَدًا* وَ أَنَّا لَا نَدْرِي أَشَرٌّ أُرِيدَ بِمَن فِي الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا (جن/۹-۱۰). |