چکیده: خدا از شتر دو نوع آفرید و آنها را مسخّر شما کرد. به شتر بنگرید که چگونه آفریده شده است. در شتران برای شما خیر است. از آنها بخورید و به دیگران هم بخورانید. مادّه شتری که به ثمود داده شد، نشانه خدا بود.

آیا به شتر نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده است (غاشیه/۱۷)؟ از شتر دو تا و از گاو دو تا [آفرید]. بگو، آیا [خدا] دو نر آنها را حرام کرده یا دو مادّه را یا آن‌چه را رحم‌های آن دو مادّه در بر دارد؟ یا زمانی که خدا شما را به این [حکم] توصیه کرد، حاضر بودید؟ پس چه کسی ستمکارتر از آن کس است که بر خدا دروغ بندد تا مردم را بدون هیچ دانشی گمراه کند (انعام/۱۴۴)؟ خدا هیچ [حکمی به عنوان] بَحیره (نوعی شتر مادّه)، سائبه (نوعی شتر مادّه)، وصیله (برّه مادّه) و حام (نوعی شتر نر) قرار نداده است ولی کسانی که کفر ورزیدند، بر خدا دروغ می‌بندند و بیشتر آنان تعقّل نمی‌کنند (مائده/۱۰۳). شتران فربه را برای شما از شعائر خدا قرار دادیم. در آنها برای شما خیر است. پس نام خدا را بر [ذبح] آنها در حالی‌که ایستاده‌اند، ببرید و چون به پهلو افتادند، از آنها بخورید و به فقیر خویشتن‌دار و فقیر سائل بخورانید. این‌گونه آنها را مسخّر شما کردیم. باشد که شکرگزار باشید. هرگز گوشت و خون آنها به خدا نخواهد رسید ولی تقوا [از شما] به او می‌رسد. این‌گونه آنها را مسخّر شما کرد تا خدا را برای آن که شما را هدایت کرد، به بزرگی یاد کنید و به نیکوکاران بشارت بده (حج/۳۶-۳۷).

در حقیقت کسانی که آیات ما را تکذیب کردند و از آن تکبّر ورزیدند، درهای آسمان برای آنان باز نمی‌شود و به بهشت داخل نمی‌شوند مگر آن‌که شتر در سوراخ سوزن، داخل شود (اعراف/۴۰).

[خدا به ابراهیم فرمود:] در میان مردم برای حج بانگ بردار تا پیاده و [سوار] بر هر شتر لاغر که از هر راه دوری به سوی تو بیایند تا شاهد منافع خود باشند و نام خدا را در روزهای معیّن بر [ذبح] آن‌چه از چهارپایان روزی آنها کرده است، یاد کنند پس از آنها بخورید و به درمانده فقیر بخورانید  (حج/۲۷-۲۸).

ما به ثمود، مادّه شتر دادیم که روشنگر بود پس به آن ستم کردند (اسراء/۵۹). [به صالح گفتیم:] بی‌تردید ما این مادّه شتر که آزمایشی برای آنان است را می‌فرستیم پس مراقب آنان باش و شکیبایی کن (قمر/۲۷). [صالح گفت:] بی‌تر‌دید برای شما از جانب پروردگارتان دلیل روشنی آمده است (اعراف/۷۳). این مادّه شتر خداست که برای شما نشانه‌ای است (اعراف/۷۳؛ هود/۶۴). فرستاده خدا به آنان گفت: مادّه شتر خدا و آب خوردن آن را [واگذارید] (شمس/۱۳). گفت: این مادّه شتری است که یک [نوبت] نوشیدن آب برای او و نوشیدن یک روز معیّن برای شما است (شعراء/۱۵۵). پس بگذارید آن در زمین خدا بخورد و به او آسیب نرسانید (اعراف/۷۳؛ هود/۶۴) که عذابی نزدیک به شما می‌رسد (هود/۶۴). عذابی دردناک به شما می‌رسد (اعراف/۷۳). به او آسیبی نرسانید که عذاب روزی بزرگ به شما می‌رسد (شعراء/۱۵۶). او را تکذیب کردند (شمس/۱۴) پس مادّه شتر را پی کردند (اعراف/۷۷؛ هود/۶۵؛ شعراء/۱۵۷؛ شمس/۱۴) و پشیمان شدند (شعراء/۱۵۷). مادّه شتر را پی کردند و از فرمان پروردگار خود سرپیچی کردند. گفتند: ای صالح، اگر تو از فرستادگان هستی آن‌چه به ما وعده می‌دهی، برای ما بیاور پس زلزله آنان را گرفت و در خانه‌های خود بر جای مردند (اعراف/۷۷-۷۸). عذاب آنان را فرا گرفت. بی‌گمان در آن نشانه‌ای است و بیشتر آنان مومن نبودند (شعراء/۱۵۸). خدا آنها را به گناهشان هلاک کرد و آنها را با خاک یکسان کرد (شمس/۱۴).

هنگامی که [برادران یوسف] بارهای خود را باز کردند، یافتند که سرمایه آنان به آنها پس داده شده است. گفتند: ای پدر، دیگر چه می‌خواهیم؟ این سرمایه ماست که به ما پس داده شده است. [بگذار برویم] و برای کسان خود آذوقه بیاوریم و برادرمان را حفظ می‌کنیم. [با بردن او] یک بار شتر می‌افزاییم. این پیمانه‌ای ناچیز است (یوسف/۶۵). ندا دهنده‌ای ندا داد که ای کاروانیان، بی‌تردید شما دزد هستید … گفتند: جام شاه را گم کرده‌ایم. برای هر کس که آن را بیاورد، یک بار شتر خواهد بود و من ضامن آن هستم (یوسف/۷۰-۷۲).

آن‌گاه که شتران ده ماهه باردار، رها شوند … هر کس بداند چه آماده کرده است (تکویر/۴-۱۴). به‌راستی آن (آتش دوزخ) شراره‌هایی بلند چون کاخ، پرتاب می‌کند. گویی شترانی زرد رنگ هستند (مرسلات/۳۲-۳۳). بی‌تردید شما ای گمراهان تکذیب‌کننده، از درختی که از زقّوم است، خواهید خورد که شکم ها را از آن پر می‌کنید و بر روی آن از آب جوشان می‌نوشید، پس می‌نوشید مانند نوشیدن شتران عطش‌زده. این پذیرایی آنان در روز جزا است (واقعه/۵۱-۵۶).

چهارپایان، حلال و حرام

أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ (غاشیه/۱۷) وَ مِنَ الإِبْلِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الأُنثَيَيْنِ أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ وَصَّاكُمُ اللّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ  (انعام/۱۴۴) مَا جَعَلَ اللّهُ مِن بَحِيرَةٍ وَ لاَ سَآئِبَةٍ وَ لاَ وَصِيلَةٍ وَ لاَ حَامٍ وَ لَكِنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ يَفْتَرُونَ عَلَى اللّهِ الْكَذِبَ وَ أَكْثَرُهُمْ لاَ يَعْقِلُونَ (مائده/۱۰۳) وَ الْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُم مِّن شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ* لَن يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَ لَا دِمَاؤُهَا وَ لَكِن يَنَالُهُ التَّقْوَى مِنكُمْ كَذَلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَ بَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ (حج/۳۶-۳۷).

إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَ اسْتَكْبَرُواْ عَنْهَا لاَ تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاء وَ لاَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ (اعراف/۴۰).

[قال الله لابراهیم] وَ أَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجَالًا وَ عَلَى كُلِّ ضَامِرٍ يَأْتِينَ مِن كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ* لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَ يَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ فَكُلُوا مِنْهَا وَ أَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ (حج/۲۷-۲۸).

وَ آتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُواْ بِهَا (اسراء/۵۹) [قلنا لصالح] إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَّهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَ اصْطَبِرْ (قمر/۲۷) [قال صالح] قَدْ جَاءتْكُم بَيِّنَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ (اعراف/۷۳) هَذِهِ نَاقَةُ اللّهِ لَكُمْ آيَةً (اعراف/۷۳؛ هود/۶۴) فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ نَاقَةَ اللَّهِ وَ سُقْيَاهَا (شمس/۱۳) قَالَ هَذِهِ نَاقَةٌ لَّهَا شِرْبٌ وَ لَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ (شعراء/۱۵۵) فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللّهِ وَ لاَ تَمَسُّوهَا بِسُوَءٍ (اعراف/۷۳؛ هود/۶۴) فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ قَرِيبٌ (هود/۶۴) فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (اعراف/۷۳) وَ لَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍ (شعراء/۱۵۶) فَكَذَّبُوهُ (شمس/۱۴) فَعَقَرُوهَا (اعراف/۷۷؛ هود/۶۵؛ شعراء/۱۵۷؛ شمس/۱۴) فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ (شعراء/۱۵۷) فَعَقَرُواْ النَّاقَةَ وَ عَتَوْاْ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ وَ قَالُواْ يَا صَالِحُ ائْتِنَا بِمَا تَعِدُنَا إِن كُنتَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ* فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُواْ فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ (اعراف/۷۷-۷۸) فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً وَ مَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ (شعراء/۱۵۸) فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُم بِذَنبِهِمْ فَسَوَّاهَا (شمس/۱۴).

وَ لَمَّا فَتَحُواْ [اخوه یوسف] مَتَاعَهُمْ وَجَدُواْ بِضَاعَتَهُمْ رُدَّتْ إِلَيْهِمْ قَالُواْ يَا أَبَانَا مَا نَبْغِي هَذِهِ بِضَاعَتُنَا رُدَّتْ إِلَيْنَا وَ نَمِيرُ أَهْلَنَا وَ نَحْفَظُ أَخَانَا وَ نَزْدَادُ كَيْلَ بَعِيرٍ ذَلِكَ كَيْلٌ يَسِيرٌ (یوسف/۶۵) أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسَارِقُونَ* … قَالُواْ نَفْقِدُ صُوَاعَ الْمَلِكِ وَ لِمَن جَاء بِهِ حِمْلُ بَعِيرٍ وَ أَنَاْ بِهِ زَعِيمٌ (یوسف/۷۰-۷۲).

وَ إِذَا الْعِشَارُ عُطِّلَتْ* … عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا أَحْضَرَتْ (تکویر/۴-۱۴) إِنَّهَا تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ* كَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ (مرسلات/۳۲-۳۳) ثُمَّ إِنَّكُمْ أَيُّهَا الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ* لَآكِلُونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ* فَمَالِؤُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ* فَشَارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ* فَشَارِبُونَ شُرْبَ الْهِيمِ* هَذَا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ (واقعه/۵۱-۵۶).