شبزندهداری، ارتباط با خدا در شب، این مفهوم با واژه «تَهجُّد» ۱ بار و با آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.
چکیده: ای پیامبر، شب را به پا خیز مگر اندکی از آن را. پاسی از شب را زنده بدار که پروردگار، تو را به مقامی ستوده برساند. پاسی از شب را سجده کن و خدا را تسبیح بگو تا خشنود شوی. برخاستن در شب، موثرتر و گفتار در آن استوارتر است. کسانی که به آیات ما ایمان میآورند، پهلوهایشان از بسترها جدا میشود و پروردگار خود را با ترس و امید میخوانند. عبادالرّحمان شب را در سجده و قیام به سر میبرند. متّقین اندکی از شب را میخوابند و در سحرگاهان استغفار میکنند. تنها کسانی به آیات ما ایمان میآورند که چون آن را به آنان یادآوری کنند، به سجده میافتند و به ستایش پروردگار خود تسبیح میگویند و آنان استکبار نمیورزند. پهلوهایشان از بسترها جدا میشود. پروردگار خود را با ترس و امید میخوانند و از آنچه به آنان روزی کردهایم، انفاق میکنند (سجده/۱۵-۱۶). [عبادالرّحمان] کسانی هستند که شب را در سجده و قیام برای پرودگار خود به سر میبرند. … اینان هستند که برای آنکه صبر کردند، غرفه [بهشتی] را پاداش میگیرند. در آنجا با تحیّت و سلام روبهرو میشوند. جاودانه در آنجا خواهند ماند. قرارگاه و اقامتگاهی نیکو است (فرقان/۶۴-۷۶). بهراستی متّقین در باغها و چشمهساران هستند … آنان اندکی از شب را میخوابیدند و در سحرگاهان استغفار میکردند (ذاریّات/۱۵-۱۸). برخی از اهلکتاب، امتّی هستند که [به طاعت خدا] ایستادهاند. آیات خدا را در دل شب تلاوت میکنند و آنها سجده میکنند (آلعمران/۱۱۳). ای جامه به خود پیچیده، شب را به پا خیز مگر اندکی را. نیمی از شب یا اندکی از آن را بکاه یا بر آن بیفزای و قرآن را شمردهشمرده بخوان. در حقیقت ما بهزودی بر تو گفتاری گران القا میکنیم. بیگمان برخاستن در شب، مؤثرتر و گفتار [در آن] استوارتر است. تو را در روز، آمد و شدی طولانی است. نام پروردگار خود را یاد کن و تنها به او بپرداز (مزّمّل/۱-۸). پاسی از شب را به آن زنده بدار که نافلهای برای تو است. باشد که پروردگارت تو را به مقامی ستوده برساند و بگو، پروردگارا، مرا در هر کاری به درستی وارد کن و به درستی خارج کن و از جانب خود برای من حجّتی یاریبخش قرار ده (اسراء/۷۹-۸۰). پاسی از شب را برای او سجده کن و شب طولانی، او را تسبیح بگو (انسان/۲۶). پاسی از شب و به دنبال سجدهها او را تسبیح بگو (ق/۴۰). پاسی از شب و به هنگام رفتن ستارگان، او را تسبیح بگو (طور/۴۹). پاسی از اوقات شب و حوالی روز را تسبیح بگو باشد که خشنود شوی (طه/۱۳۰). در حقیقت پروردگار تو مى داند که تو و گروهى از کسانى که با تو هستند، نزدیک به دو سوم از شب یا نصف آن یا یک سوم آن را برمى خیزید. خدا است که شب و روز را اندازه گیرى مى کند. او مى داند که هرگز حساب آن را ندارید پس بر شما بخشید. هر چه از قرآن میسّر مى شود، بخوانید. او مى داند که بهزودى در میان شما بیمارانى خواهند بود و عدّه اى دیگر در زمین سفر مى کنند و به دنبال فضل خدا هستند و گروهى دیگر در راه خدا جنگ میکنند پس هر چه از [قرآن] میسّر شد، بخوانید. نماز را برپا دارید. زکات را بپردازید و وام نیکو به خدا دهید. هر کار خیری براى خود از پیش بفرستید، آن را نزد خدا بهتر و با پاداشى بیشتر خواهید یافت. از خدا طلب آمرزش کنید. بهراستی خدا آمرزنده مهربان است (مزّمّل/۲۰). چون به انسان آسیبى برسد، پروردگار خود را در حالىکه به سوى او بازگشت کننده است، مى خواند سپس چون به او از جانب خود نعمتى عطا کند، آنچه را از قبل به سوی او دعا مى کرد، فراموش مى کند و براى خدا همتایانى قرار مى دهد تا از راه او گمراه کند. بگو، به کفرت اندکى برخوردار شو که تو از اهل آتش هستى. [آیا چنین کسى بهتر است] یا آن کسى که او در طول شب، در سجده و قیام، با فروتنی اطاعت مى کند و از آخرت مى ترسد و به رحمت پروردگار خود امید دارد؟ بگو، آیا کسانى که مى دانند و کسانى که نمى دانند، یکسان هستند؟ تنها خردمندان هستند که متذکّر میشوند (زمر/۸-۹). سحر |
التهجّد
إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ* تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ (سجده/۱۵-۱۶)
[عبادالرحمن] الَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَ قِيَامًا* … أُوْلَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَ يُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَ سَلَامًا* خَالِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقَامًا (فرقان/۶۴-۷۶).
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ* … كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ* وَ بِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ (ذاریّات/۱۵-۱۸). مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ (آلعمران/۱۱۳).
يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ* قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا* نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا* أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا* إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا* إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْأً وَ أَقْوَمُ قِيلًا* إِنَّ لَكَ فِي اَلنَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا* وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا (مزّمّل/۱-۸) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا* وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا (اسراء/۷۹-۸۰) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا (انسان/۲۶) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبَارَ السُّجُودِ (ق/۴۰) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبَارَ النُّجُومِ (طور/۴۹) مِنْ آنَاء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى (طه/۱۳۰) إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ آتُوا الزَّكَاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَ أَعْظَمَ أَجْرًا وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (مزّمّل/۲۰).
وَ إِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ* أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاء اللَّيْلِ سَاجِدًا وَ قَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ (زمر/۸-۹). |