شب‌‌زنده‌داری

 

شب‌‌زنده‌داری، ارتباط با خدا در شب، این مفهوم با واژه «تَهجُّد» ۱ بار و با آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.

چکیده: ای پیامبر، شب را به پا خیز مگر اندکی از آن را. پاسی از شب را زنده بدار که پروردگار، تو را به مقامی ستوده برساند. پاسی از شب را سجده کن و خدا را تسبیح بگو تا خشنود شوی. برخاستن در شب، موثرتر و گفتار در آن استوارتر است. کسانی که به آیات ما ایمان می‌آورند، پهلوهایشان از بسترها جدا می‌شود و پروردگار خود را با ترس و امید می‌خوانند. عباد‌الرّحمان شب را در سجده و قیام به سر می‌برند. متّقین اندکی از شب را می‌خوابند و در سحرگاهان استغفار می‌کنند.

تنها کسانی به آیات ما ایمان می‌آورند که چون آن را به آنان یادآوری کنند، به سجده می‌افتند و به ستایش پروردگار خود تسبیح می‌گویند و آنان استکبار نمی‌ورزند. پهلوهایشان از بسترها جدا می‌شود. پروردگار خود را با ترس و امید می‌خوانند و از آن‌چه به آنان روزی کرده‌ایم، انفاق می‌کنند (سجده/۱۵-۱۶).

[عبادالرّحمان] کسانی هستند که شب را در سجده و قیام برای پرودگار خود به سر می‌برند. … اینان هستند که برای آن‌که صبر کردند، غرفه [بهشتی] را پاداش می‌گیرند. در آنجا با تحیّت و سلام روبه‌رو می‌شوند. جاودانه در آنجا خواهند ماند. قرارگاه و اقامتگاهی نیکو است (فرقان/۶۴-۷۶).

به‌راستی متّقین در باغ‌ها و چشمه‌ساران هستند … آنان اندکی از شب را می‌خوابیدند و در سحرگاهان استغفار می‌کردند (ذاریّات/۱۵-۱۸).

برخی از اهل‌کتاب، امتّی هستند که [به طاعت خدا] ایستاده‌اند. آیات خدا را در دل شب تلاوت می‌کنند و آنها سجده می‌کنند (آل‌عمران/۱۱۳).

ای جامه به خود پیچیده، شب را به پا خیز مگر اندکی را. نیمی از شب یا اندکی از آن را بکاه یا بر آن بیفزای و قرآن را شمرده‌شمرده بخوان. در حقیقت ما به‌زودی بر تو گفتاری گران القا می‌کنیم. بی‌گمان برخاستن در شب، مؤثرتر و گفتار [در آن] استوارتر است. تو را در روز، آمد و شدی طولانی است. نام پروردگار خود را یاد کن و تنها به او بپرداز (مزّمّل/۱-۸). پاسی از شب را به آن زنده بدار که نافله‌ای برای تو است. باشد که پروردگارت تو را به مقامی ستوده برساند و بگو، پروردگارا، مرا در هر کاری به درستی وارد کن و به درستی خارج کن و از جانب خود برای من حجّتی یاری‌بخش قرار ده (اسراء/۷۹-۸۰). پاسی از شب را برای او سجده کن و شب طولانی، او را تسبیح بگو (انسان/۲۶). پاسی از شب و به دنبال سجده‌ها او را تسبیح بگو (ق/۴۰). پاسی از شب و به هنگام رفتن ستارگان، او را تسبیح بگو (طور/۴۹). پاسی از اوقات شب و حوالی روز را تسبیح بگو باشد که خشنود شوی (طه/۱۳۰). در حقیقت پروردگار تو مى‏ داند که تو و گروهى از کسانى که با تو هستند، نزدیک به دو سوم از شب یا نصف آن یا یک سوم آن را برمى ‏خیزید. خدا است که شب و روز را اندازه ‏گیرى مى‏ کند. او مى‏ داند که هرگز حساب آن را ندارید پس بر شما بخشید. هر چه از قرآن میسّر مى‏ شود، بخوانید. او مى‏ داند که به‌زودى در میان شما بیمارانى خواهند بود و عدّه ‏اى دیگر در زمین سفر مى‏ کنند و به دنبال فضل خدا هستند و گروهى دیگر در راه خدا جنگ می‌کنند پس هر چه از [قرآن] میسّر شد، بخوانید. نماز را برپا دارید. زکات را بپردازید و وام نیکو به خدا دهید. هر کار خیری براى خود از پیش بفرستید، آن را نزد خدا بهتر و با پاداشى بیشتر خواهید یافت. از خدا طلب آمرزش کنید. به‌راستی خدا آمرزنده مهربان است (مزّمّل/۲۰).

چون به انسان آسیبى برسد، پروردگار خود را در حالى‌که به سوى او بازگشت‏ کننده است، مى‏ خواند سپس چون به او از جانب خود نعمتى عطا کند، آن‌چه را از قبل به سوی او دعا مى‏ کرد، فراموش مى‏ کند و براى خدا همتایانى قرار مى ‏دهد تا از راه او گمراه کند. بگو، به کفرت اندکى برخوردار شو که تو از اهل آتش هستى. [آیا چنین کسى بهتر است] یا آن کسى که او در طول شب، در سجده و قیام، با فروتنی اطاعت مى ‏کند و از آخرت مى‏ ترسد و به رحمت پروردگار خود امید دارد؟ بگو، آیا کسانى که مى‏ دانند و کسانى که نمى‏ دانند، یکسان هستند؟ تنها خردمندان هستند که متذکّر می‌شوند (زمر/۸-۹).

سحر

التهجّد

 

 

 

 

 

 

 

إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ* تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ (سجده/۱۵-۱۶)

 

[عبادالرحمن] الَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَ قِيَامًا* … أُوْلَئِكَ يُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَ يُلَقَّوْنَ فِيهَا تَحِيَّةً وَ سَلَامًا* خَالِدِينَ فِيهَا حَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَ مُقَامًا (فرقان/۶۴-۷۶).

 

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ* … كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ* وَ بِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ (ذاریّات/۱۵-۱۸).

مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَآئِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللّهِ آنَاء اللَّيْلِ وَ هُمْ يَسْجُدُونَ (آل‌عمران/۱۱۳).

 

يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ* قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا* نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا* أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا* إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا* إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْأً وَ أَقْوَمُ قِيلًا* إِنَّ لَكَ فِي اَلنَّهَارِ سَبْحًا طَوِيلًا* وَ اذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا (مزّمّل/۱-۸) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا* وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِيرًا (اسراء/۷۹-۸۰) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَ سَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا (انسان/۲۶) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ أَدْبَارَ السُّجُودِ (ق/۴۰) وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبَارَ النُّجُومِ (طور/۴۹) مِنْ آنَاء اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّكَ تَرْضَى (طه/۱۳۰) إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَن سَيَكُونُ مِنكُم مَّرْضَى وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ آتُوا الزَّكَاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا وَ مَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِكُم مِّنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَ أَعْظَمَ أَجْرًا وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (مزّمّل/۲۰).

 

 

 

 

 

 

وَ إِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ* أَمَّنْ هُوَ قَانِتٌ آنَاء اللَّيْلِ سَاجِدًا وَ قَائِمًا يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ (زمر/۸-۹).