شایعه، خبر مشکوک انتشاریافته، این مفهوم با واژه «شیع» ۱ بار، «أذاعوا» ۱ بار و «مُرجفون» ۱ بار و آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.
چکیده: هنگامی که شایعهای به شما رسید، نباید آن را انتشار دهید. باید آن را بررسی کنید و به اهل آن ارجاع دهید مبادا نادانسته به گروهی آسیب برسانید. شایعهافکنان اگر دست برندارند، از لعنتشدگان هستند. چون خبری از ایمنی یا وحشت به آنان برسد، آن را انتشار میدهند در حالی که اگر آن را به پیامبر و اولیای امر خود ارجاع میدادند، بیتردید کسانی از آنان که اهل استنباط هستند، آن را در مییافتند. اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود، جز اندکی از شیطان پیروی میکردید (نساء/۸۳). ای کسانی که ایمان آوردهاید، اگر فاسقی برای شما خبری آورد پس بررسی کنید مبادا به نادانی گروهی را آسیب برسانید سپس از آنچه کردهاید، پشیمان شوید (حجرات/۶). اگر منافقان و کسانی که در دلهای آنان مرضی است و شایعهافکنان در مدینه [ازکار خود] بازنایستند، تو را سخت بر آنان مسلّط میکنیم سپس جز اندکی در مجاورت تو نخواهند بود. از لعنتشدگان هستند. هر جا یافته شوند، گرفته و سخت کشته شوند. سنّت خدا است درباره کسانی که پیش از این گذشتند. در سنّت خدا تبدیلی نخواهی یافت (احزاب/۶۰-۶۲). در حقیقت کسانى که آن بهتان (داستان افک) را آوردند، دسته اى از شما بودند. آن را شرّى، براى خود گمان نکنید. بلکه آن براى شما خیر است. براى هر فردی از آنان، همان گناهى است که به دست آورده است. آن کس از ایشان که قسمت عمده آن را به عهده داشته است، عذابى بزرگ خواهد داشت. چرا هنگامى که آن را شنیدید، مردان و زنان مومن، گمان خیر به خود نبردند و نگفتند: این بهتانى آشکار است؟ چرا چهار گواه بر آن نیاوردند؟ پس چون گواهان را نیاورده اند، اینان هستند که نزد خدا دروغگویان هستند. اگر فضل خدا و رحمت او در دنیا و آخرت بر شما نبود، بیتردید به سبب آنچه در آن وارد شدید، عذابى بزرگ به شما مى رسید. آنگاه که آن را از زبان یکدیگر مى گرفتید و با زبانهاى خود چیزى را که بدان علم نداشتید، مى گفتید و آن را سهل و ساده مى پنداشتید با اینکه آن، نزد خدا بزرگ بود. چرا وقتى آن را شنیدید، نگفتید: براى ما سزاوار نیست که در این باره سخن بگوییم؟ [خدایا] تو منزّهى، این بهتانى بزرگ است؟ خدا شما را اندرز مى دهد که هیچ گاه تا ابد مثل آن را اگر مومن هستید، تکرار نکنید. خدا براى شما آیات را بیان مى کند. خدا داناى حکیم است. کسانى که دوست دارند زشتکارى در میان آنان که ایمان آورده اند شایع شود، براى آنان در دنیا و آخرت عذابى دردناک است. خدا مى داند و شما نمى دانید. اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود و اینکه خدا رئوفِ مهربان است، [مجازات سختى در انتظارتان بود]. اى کسانى که ایمان آورده اید از گامهاى شیطان پیروی نکنید. هر کس از گامهاى شیطان پیروی کند پس بیتردید او به فحشا و منکر فرمان میدهد. اگر فضل خدا و رحمت او بر شما نبود، هرگز هیچ کس از شما تا ابد پاک نمى شد ولى خدا است که هر کس را بخواهد پاک مى کند. خدا شنواى دانا است (نور/ ۱۱-۲۱). کسانی که پس از آنکه زخم برداشته بودند، خدا و پیامبر او را اجابت کردند، برای کسانی از آنان که نیکی کرده و تقوا پیشه کردند، اجری بزرگ است. همان کسانی که مردم به آنان گفتند: مردم برای [جنگ با] شما گرد آمدهاند پس از آنان بترسید. این بر ایمان آنها افزود و گفتند: خدا ما را بس است و نیکو کارسازی است پس به نعمت و فضلی از خدا [از جنگ] بازگشتند در حالیکه آسیبی به آنان نرسیده بود. خشنودی خدا را پیروی کردند. خدا دارای فضل بزرگ است (آلعمران/۱۷۲-۱۷۴). |
الشایعه
إِذَا جَاءهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِهِ وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَ لَوْلاَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلاَّ قَلِيلًا (نساء/۸۳)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ (حجرات/۶) لَئِن لَّمْ يَنتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَ الْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا* مَلْعُونِينَ أَيْنَمَا ثُقِفُوا أُخِذُوا وَ قُتِّلُوا تَقْتِيلًا* سُنَّةَ اللَّهِ فِي الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلُ وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا (احزاب/۶۰-۶۲) إِنَّ الَّذِينَ جَاؤُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِّنكُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَّكُم بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُم مَّا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَالَّذِي تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ* لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِنَاتُ بِأَنفُسِهِمْ خَيْرًا وَ قَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُّبِينٌ* لَوْلَا جَاؤُوا عَلَيْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاء فَإِذْ لَمْ يَأْتُوا بِالشُّهَدَاء فَأُوْلَئِكَ عِندَ اللَّهِ هُمُ الْكَاذِبُونَ* وَ لَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ لَمَسَّكُمْ فِي مَا أَفَضْتُمْ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ* إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِكُمْ وَ تَقُولُونَ بِأَفْوَاهِكُم مَّا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَ تَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَ هُوَ عِندَ اللَّهِ عَظِيمٌ* وَ لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُم مَّا يَكُونُ لَنَا أَن نَّتَكَلَّمَ بِهَذَا سُبْحَانَكَ هَذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ* يَعِظُكُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ* وَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ* إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ* وَ لَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ وَ أَنَّ اللَّه رَؤُوفٌ رَحِيمٌ* يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَ مَن يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَ الْمُنكَرِ وَ لَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُ مَا زَكَا مِنكُم مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَ لَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَن يَشَاءُ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (نور/۱۱-۲۱)
الَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِلّهِ وَ الرَّسُولِ مِن بَعْدِ مَآ أَصَابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذِينَ أَحْسَنُواْ مِنْهُمْ وَ اتَّقَواْ أَجْرٌ عَظِيمٌ* الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِيمَانًا وَ قَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ* فَانقَلَبُواْ بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللّهِ وَ فَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اتَّبَعُواْ رِضْوَانَ اللّهِ وَ اللّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ (آلعمران/۱۷۲-۱۷۴). |