چکیده: خدا به نفس سرزنشگر سوگند یاد می‌کند. هر کس دنیا را بخواهد به او می‌دهیم سپس سرزنش شده و مطرود در جهنّم وارد می‌شود. با خدا معبود دیگری قرار نده که سرزنش‌شده در جهنّم افکنده می‌شوی. شیطان، روز قیامت به پیروان خود می‌گوید: مرا سرزنش نکنید. خود را سرزنش کنید.

سوگند یاد می‌کنم به نفس سرزنشگر (قیامت/۲). هر کس دنیای زودگذر را بخواهد، به‌زودی به هر کس بخواهیم نصیبی از آن می‌دهیم سپس جهنّم را برای او مقرّر می‌کنیم تا نکوهیده و رانده‌شده در آن وارد شود (اسراء/۱۸). با خدا معبود دیگری قرار نده که نکوهیده و خوار [بر جای] بنشینی (اسراء/۲۲). با خدا معبودی دیگر قرار نده که سرزنش‌شده و رانده‌شده در جهنّم، افکنده می‌شوی (اسراء/۳۹). نه دستت را به گردن خود ببند و نه یکباره بگشای که سرزنش‌شده و حسرت‌زده بنشینی (اسراء/۲۹). [مومنان و نمازگزاران] کسانی هستند که شرمگاه خود را حفظ می‌کنند مگر در مورد همسرانشان و کسانی که مالک آنها شده‌اند. بر آنان سرزنشی نیست پس کسانی که غیر از این را بجویند، آنها همان متجاوزان هستند (مومنون/۵-۷؛ معارج/۲۹-۳۱). ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هر کس از شما از دینش برگردد، خدا به‌زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان دارد و آنها نیز دوستش دارند. با مومنان فروتن و بر کافران سرسخت هستند. در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ سرزنشگری نمی‌ترسند. این فضل خداست که به هر کس بخواهد، می‌دهد (مائده/۵۴).

شیطان هنگامی که کار از کار گذشت، می‌گوید: در حقیقت خدا به شما وعده راست داد و من هم به شما وعده دادم و با شما خلاف کردم و مرا بر شما هیچ تسلّطی نبود جز این که شما را فرا خواندم و شما پذیرفتید پس مرا سرزنش نکنید و خود را سرزنش کنید. نه من فریادرس شما هستم و نه شما فریادرس من هستید. بی‌گمان من به آن‌چه پیش از این، مرا شریک می‌کردید، کافر می‌شوم. بی‌تردید ستمکاران عذابی دردناک خواهند داشت (ابراهیم/۲۲).

[خدا به ابلیس] فرمود: سرزنش‌شده و رانده‌شده از آنجا (بهشت) بیرون شو که هر کس از آنان (مردم) از تو پیروی کند، بی‌تردید جهنّم را از همه شما پر خواهم کرد (اعراف/۱۸).

[همسر عزیز] گفت: این (یوسف)، همان است که درباره او سرزنشم می‌کردید (یوسف/۳۲). [یوسف به برادران خود] گفت: امروز سرزنشی بر شما نیست. خدا شما را می‌بخشد. او مهربانترین مهربانان است (یوسف/۹۲).

او (فرعون) و سپاهش را گرفتیم و آنها را در دریا افکندیم در حالی‌که او سرزنش‌کننده [خود] بود (ذاریات/۴۰).

ماهی او (یونس) را بلعید در حالی‌که او سرزنش‌کننده [خود] بود (صافّات/۱۴۲). اگر او نعمتی از پروردگارش را درنمی‌یافت در حالی‌که نکوهش‌شده بود، در بیابان افکنده می‌شد (قلم/۴۹).

صاحبان باغ را آزمودیم آن‌گاه که سوگند خوردند که [میوه‌های] آن را صبحگاهان بچینند و استثناء نکردند (نگفتند جز این‌که خدا بخواهد یا حق فقرا را کنار نگذاشتند) پس در حالی‌که آنان خواب بودند، بلایى از جانب پروردگارت بر آن به گردش درآمد. آن باغ مانند شب، سیاه شد. پس صبحگاهان یکدیگر را صدا زدند که اگر میوه مى ‏چینید، صبح زود به سوى کشتزار ‏خود بروید پس به راه افتادند و آهسته به هم مى ‏گفتند: امروز در باغ، فقیری بر شما وارد نشود. صبحگاهان در حالی‌که خود را بر منع [فقیران] توانا مى‏ دیدند، رفتند و چون آن (باغ) را دیدند، گفتند: بی‌تردید ما راه گم کرده ‏ایم. بلکه ما محروم هستیم. خردمندترین آنها گفت: آیا به شما نگفتم، چرا تسبیح نمی‌کنید؟ گفتند: پروردگار ما منزّه است. به‌راستی ما ستمکار بودیم پس بعضى‏ از آنها رو به بعضى دیگر کردند و همدیگر را سرزنش نمودند و گفتند: اى واى بر ما، ما سرکش بوده ‏ایم (قلم/۱۷-۳۱).

از آنها (کافران) روی بگردان که تو سرزنش‌شده نخواهی بود (ذاریات/۵۲-۵۴).

وَ لَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ  (قیامت/۲) مَّن كَانَ يُرِيدُ الْعَاجِلَةَ عَجَّلْنَا لَهُ فِيهَا مَا نَشَاء لِمَن نُّرِيدُ ثُمَّ جَعَلْنَا لَهُ جَهَنَّمَ يَصْلاهَا مَذْمُومًا مَّدْحُورًا (اسراء/۱۸) لاَّ تَجْعَل مَعَ اللّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَّخْذُولًا (اسراء/۲۲) وَ لاَ تَجْعَلْ مَعَ اللّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتُلْقَى فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَّدْحُورًا (اسراء/۳۹) وَ لاَ تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِكَ وَ لاَ تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا (اسراء/۲۹) [المومنون و المصلین] الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ* إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ* فَمَنِ ابْتَغَى وَرَاء ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْعَادُونَ (مومنون/۵-۷؛ معارج/۲۹-۳۱) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ لاَ يَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِمٍ ذَلِكَ فَضْلُ اللّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ (مائده/۵۴)

وَ قَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ مَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي فَلاَ تَلُومُونِي وَ لُومُواْ أَنفُسَكُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَ مَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِيَّ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (ابراهیم/۲۲)

قَالَ [الله لابلیس] اخْرُجْ مِنْهَا (الجنة) مَذْؤُومًا مَّدْحُورًا لَّمَن تَبِعَكَ مِنْهُمْ لأَمْلأنَّ جَهَنَّمَ مِنكُمْ أَجْمَعِينَ (اعراف/۱۸)

قَالَتْ [امرأة العزیز] فَذَلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ (یوسف/۳۲) قَالَ [یوسف لاخیه] لاَ تَثْرَيبَ عَلَيْكُمُ الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللّهُ لَكُمْ وَهُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ (یوسف/۹۲)

فَأَخَذْنَاهُ (فرعون) وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَ هُوَ مُلِيمٌ (ذاریات/۴۰)

فَالْتَقَمَهُ (یونس) الْحُوتُ وَ هُوَ مُلِيمٌ (صافّات/۱۴۲) لَوْلَا أَن تَدَارَكَهُ نِعْمَةٌ مِّن رَّبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَرَاء وَ هُوَ مَذْمُومٌ (قلم/۴۹)

إِنَّا بَلَوْنَاهُمْ كَمَا بَلَوْنَا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ إِذْ أَقْسَمُوا لَيَصْرِمُنَّهَا مُصْبِحِينَ* وَ لَا يَسْتَثْنُونَ* فَطَافَ عَلَيْهَا طَائِفٌ مِّن رَّبِّكَ وَ هُمْ نَائِمُونَ* فَأَصْبَحَتْ كَالصَّرِيمِ* فَتَنَادَوا مُصْبِحِينَ* أَنِ اغْدُوا عَلَى حَرْثِكُمْ إِن كُنتُمْ صَارِمِينَ* فَانطَلَقُوا وَهُمْ يَتَخَافَتُونَ* أَن لَّا يَدْخُلَنَّهَا الْيَوْمَ عَلَيْكُم مِّسْكِينٌ* وَغَدَوْا عَلَى حَرْدٍ قَادِرِينَ* فَلَمَّا رَأَوْهَا قَالُوا إِنَّا لَضَالُّونَ* بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ* قَالَ أَوْسَطُهُمْ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ لَوْلَا تُسَبِّحُونَ* قَالُوا سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا ظَالِمِينَ* فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَلَاوَمُونَ* قَالُوا يَا وَيْلَنَا إِنَّا كُنَّا طَاغِينَ (قلم/۱۷-۳۱)

فَتَوَلَّ عَنْهُمْ (الکافرین) فَمَا أَنتَ بِمَلُومٍ (ذاریات/۵۲-۵۴)