چکیده: خدا شب و روز  را قرار داد و خورشید را روشن  و ماه را تابان کرد و برای آنها منازلی معیّن کرد تا شماره سال‌ها و حساب را بدانید. پایانِ دوران شیرخوارگی، دو سال است. وقتی انسان به رشد کامل خود و به چهل سالگی برسد، برای خود، پدر و مادر و فرزندانش دعا می‌کند. فرشتگان و روح در روزی که مقدار آن پنجاه هزار سال است، به سوی او بالا می‌روند. روز قیامت  به اندازه هزار سال است.

شب و روز  را دو نشانه قرار دادیم. پس نشانه شب را محو کردیم و نشانه روز را روشن  قرار دادیم تا فضلی از پروردگارتان بجویید و تا شماره سال‌ها و حساب را بدانید و هر چیزی را به روشنی بیان کردیم (اسراء/۱۲). اوست کسی که خورشید را درخشان  و ماه را تابان قرار داد و برای آن‌ منازلی، معیّن کرد تا شماره سال‌ها و حساب را بدانید. خدا اینها را جز به حق نیافریده است. نشانه‌ها را برای گروهی که می‌دانند، بیان می‌کند (یونس/۵). در حقیقت شماره ماه‌ها در نزد خدا از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است در کتاب خدا، دوازده ماه است. از آن، چهار ماه، حرام است. این آیین استوار است (توبه/۳۶).

به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم. مادرش او را حمل کرد، سستی بر روی سستی و از شیرگرفتنش، در دو سال است. [به او سفارش کردیم] که شکرگزار من و پدر و مادرت باش که بازگشت به سوى من است (لقمان/۱۴). انسان را به نیکی درباره پدر و مادرش سفارش کردیم. مادرش با تحمل رنج او را حمل کرد و با تحمل رنج او را به دنیا آورد. بارداری و از شیرگرفتن او سى ماه است تا آن‌گاه که انسان به رشد کامل خود و به چهل سالگی برسد، می‌گوید: پروردگارا، بر دلم افکن تا نعمتی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشته‌ای، سپاس گویم و کار شایسته‌ای که تو آن را می‌پسندی، انجام دهم و فرزندانم را برای من شایسته گردان. در حقیقت من به سوی تو، توبه آوردم و از تسلیم‌شدگان هستم. اینان هستند که بهترین آن‌چه انجام داده‌اند، از آنها خواهیم پذیرفت و از بدی‌های آنها درمی‌گذریم و در میان بهشتیان هستند. وعده راستی که وعده داده می‌شوند (احقاف/۱۵-۱۶). آیا نمی‌بینند که آنان در  هر سال یک یا دو بار آزموده می‌شوند؟ باز هم توبه نمی‌کنند و متذکّر نمی‌شوند (توبه/۱۲۶)؟

[آن روز خدا] می‌فرماید: به عدد سال‌ها چه مدّت در زمین ماندید؟ می‌گویند: یک روز یا پاره‌ای از یک روز مانده‌ایم. از شمارگران بپرس. می‌فرماید: جز اندکی درنگ نکردید. اگر شما می‌دانستید (مومنون/۱۱۲-۱۱۴). فرشتگان و روح در روزی که مقدار آن پنجاه هزار سال است، به سوی او بالا می‌روند (معارج/۴). [خدا] امر را از آسمان به سوی زمین تدبیر می‌کند سپس در روزی که مقدار آن از آن‌چه می‌شمارید، هزار سال است، به سوی او بالا می‌رود (سجده/۵). در حقیقت یک روز [قیامت] نزد پروردگارت مانند هزار سال است، از آن‌چه می‌شمرید (حج/۴۷).

اقوام- سال، به یقین نوح را به سوی قومش فرستادیم پس در میان آنها، هزار سال جز پنجاه سال، درنگ کرد (عنکبوت/۱۴).

[یوسف] به آن کس از آن دو [زندانی] که می‌دانست نجات می‌یابد، گفت: مرا نزد ارباب خود به یاد آور پس شیطان یادآوری به پروردگارش را از یاد او برد پس [یوسف] چند سالی در زندان ماند (یوسف/۴۲). [یوسف] گفت: هفت سال پی‌در‌پی می‌کارید پس آن‌چه را درو کردید، جز اندکی از آن را که می‌خورید، در خوشه‌اش نگاه‌ دارید. آن‌گاه پس از آن، هفت [سالِ] سخت می‌آید که آن‌چه را برای آن سال‌ها از پیش نهاده‌اید جز اندکی را که نگاه می‌دارید، همه را خواهند خورد. آن‌گاه پس از آن، سالی می‌آید که به مردم در آن (سال) باران می‌رسد و در آن آب‌میوه می‌گیرید (یوسف/۴۷-۴۹).

[شعیب به موسی] گفت: من می‌خواهم یکی از این دو دختر خود را به ازدواج تو درآورم به این [شرط] که هشت سال برای من کار کنی. اگر ده سال را تمام کنی، اختیار با توست. نمی‌خواهم بر تو سخت بگیرم. اگر خدا بخواهد، مرا از صالحان خواهی یافت. [موسی] گفت: این (قرارداد) بین من و تو باشد که هر یک از دو مدّت را به انجام رسانیدم، بر من تعدّی نباشد. خدا بر آن‌چه می‌گوییم، وکیل است. چون موسی آن مدّت را به پایان رسانید و خانواده‌اش را برد، آتشی را در کنار طور دید (قصص/۲۷-۲۹). [ای موسی،] چند سال در میان اهل مدین ماندی پس در زمان مقدّر آمدی (طه/۴۰).

در حقیقت ما فرعونیان را به خشکسالى و کمبود محصولات دچار کردیم، باشد که عبرت گیرند (اعراف/۱۳۰). [فرعون به موسی] گفت: آیا تو را از کودکی در میان خود نپروردیم و سالیانی چند از عمرت را نزد ما نماندی (شعراء/۱۸)؟ [موسی گفت:] ای قوم من، به سرزمین مقدّسی که خدا برای شما مقرّر کرده، وارد شوید و به عقب باز نگردید که زیانکار خواهید شد. گفتند: ای موسی، در آنجا قومی زورمند هستند تا آنان از آنجا بیرون نروند ما هرگز وارد آن نمی‌شویم پس اگر از آنجا بیرون روند، ما وارد خواهیم شد … [خدا به موسی] فرمود: این سرزمین، چهل سال برای انها حرام شد. در زمین سرگردان خواهند بود پس تو بر گروه فاسقان اندوه نخور (مائده/۲۱-۲۶).

آن کس که به شهرى که بر بام‌هایش فرو ریخته بود عبور کرد، گفت‏: چگونه خدا، این [شهر] را پس از مرگش زنده مى ‏کند؟ پس خدا او را صد سال میراند. آن‌گاه او را برانگیخت‏، فرمود‏: چقدر درنگ کردى‏؟ گفت‏: یک روز یا پاره ‏اى از روز را درنگ کردم‏. فرمود‏: بلکه صد سال درنگ کردى. به خوراک و نوشیدنى خود بنگر تغییر نکرده است‏ و به درازگوش خود نگاه کن [که چگونه متلاشى شده است] (بقره/۲۵۹).

[اصحاب کهف] سیصد سال در غارشان درنگ کردند و نُه سال [بر آن] افزودند. بگو، خدا به آن‌چه درنگ کردند، داناتر است (کهف/۲۵-۲۶). در آن غار سالیانی چند بر گوش‌هایشان [پرده] زدیم آن‌گاه آنها را بیدار کردیم تا بدانیم کدام‌ یک از آن دو دسته، مدّت درنگشان را بهتر حساب می‌کنند (کهف/۱۱-۱۲).

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، جز این نیست که مشرکان نجس هستند پس از امسال نباید به مسجدالحرام نزدیک شوند (توبه/۲۸). جز این نیست که جابه‌جا کردن [ماه‌های حرام] فزونی در کفر است که کافران با آن گمراه می‌شوند. یک سال آن را حلال و یک سال آن را حرام می‌کنند تا با شماره ماه‌هایی که خدا حرام کرده، مطابق کنند پس آن‌چه را خدا حرام کرده، حلال می‌گردانند (توبه/۳۷). آیا عذاب ما را به شتاب می‌خواهند؟ آیا نمی‌دانی که اگر آنها را سال‌ها، برخوردار کنیم و آن‌گاه آن‌چه به آن وعده داده می‌شود، به آنها برسد، آن‌چه از آن برخوردار می‌شدند، به کارشان نمی‌آید (شعراء/۲۰۴-۲۰۷)؟

رومیان در نزدیکترین سرزمین شکست خوردند. آنها بعد از شکستشان به زودی در ظرف چند سال، پیروز خواهند شد (روم/۲-۴).

بی‌گمان آنان (یهودیان) را حریص‌ترین مردم به زندگی از کسانی که شرک ورزیدند، خواهی یافت. هر یک از آنها آرزو دارد، هزار سال عمر کند در حالی‌که [عمر دراز] او را از عذاب دور نمی‌کند (بقره/۹۶).

ماه

وَ جَعَلْنَا اللَّيْلَ وَ النَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنَا آيَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُواْ فَضْلًا مِّن رَّبِّكُمْ وَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسَابَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلًا (اسراء/۱۲) هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاء وَ الْقَمَرَ نُورًا وَ قَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِينَ وَ الْحِسَابَ مَا خَلَقَ اللّهُ ذَلِكَ إِلاَّ بِالْحَقِّ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (یونس/۵) إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَ الأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ (توبه/۳۶)

وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَ فِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ (لقمان/۱۴) وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَ وَضَعَتْهُ كُرْهًا وَ حَمْلُهُ وَ فِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَلَى وَالِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَ أَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَ إِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ* أُوْلَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَ نَتَجاوَزُ عَن سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ (احقاف/۱۵-۱۶) أَوَلاَ يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عَامٍ مَّرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لاَ يَتُوبُونَ وَ لاَ هُمْ يَذَّكَّرُونَ (توبه/۱۲۶)

[یومئذ] قَالَ [الله] كَمْ لَبِثْتُمْ فِي الْأَرْضِ عَدَدَ سِنِينَ* قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ فَاسْأَلْ الْعَادِّينَ* قَالَ إِن لَّبِثْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا لَّوْ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَعْلَمُونَ (مومنون/۱۱۲-۱۱۴) تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ (معارج/۴) يُدَبِّرُ الْأَمْرَ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ ثُمَّ يَعْرُجُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ (سجده/۵) إِنَّ يَوْمًا عِندَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ (حج/۴۷)

الاقوام- السّنة، وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَ هُمْ ظَالِمُونَ (عنکبوت/۱۴)

وَ قَالَ [یوسف] لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُ نَاجٍ مِّنْهُمَا اذْكُرْنِي عِندَ رَبِّكَ فَأَنسَاهُ الشَّيْطَانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ (یوسف/۴۲) قَالَ [یوسف] تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِينَ دَأَبًا فَمَا حَصَدتُّمْ فَذَرُوهُ فِي سُنبُلِهِ إِلاَّ قَلِيلًا مِّمَّا تَأْكُلُونَ* ثُمَّ يَأْتِي مِن بَعْدِ ذَلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ يَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلاَّ قَلِيلًا مِّمَّا تُحْصِنُونَ* ثُمَّ يَأْتِي مِن بَعْدِ ذَلِكَ عَامٌ فِيهِ يُغَاثُ النَّاسُ وَ فِيهِ يَعْصِرُونَ (یوسف/۴۷-۴۹)

قَالَ [شعیب لموسی] إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ عَلَى أَن تَأْجُرَنِي ثَمَانِيَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِندِكَ وَ مَا أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ* قَالَ ذَلِكَ بَيْنِي وَ بَيْنَكَ أَيَّمَا الْأَجَلَيْنِ قَضَيْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَيَّ وَ اللَّهُ عَلَى مَا نَقُولُ وَكِيلٌ* فَلَمَّا قَضَى مُوسَی الْأَجَلَ وَ سَارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِن جَانِبِ الطُّورِ نَارًا (قصص/۲۷-۲۹) [یا موسی] فَلَبِثْتَ سِنِينَ فِي أَهْلِ مَدْيَنَ ثُمَّ جِئْتَ عَلَى قَدَرٍ يَا مُوسَى  (طه/۴۰)

وَ لَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ وَ نَقْصٍ مِّن الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ (اعراف/۱۳۰) قَالَ [فرعون لموسی] أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيدًا وَ لَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ  (شعراء/۱۸) [قال موسی] يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللّهُ لَكُمْ وَ لاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِينَ* قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّ فِيهَا قَوْمًا جَبَّارِينَ وَ إِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ … قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ  (مائده/۲۱-۲۶)

كَالَّذِي مَرَّ عَلَى قَرْيَةٍ وَ هِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىَ يُحْيِي هََذِهِ اللّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللّهُ مِئَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قَالَ بَل لَّبِثْتَ مِئَةَ عَامٍ فَانظُرْ إِلَى طَعَامِكَ وَ شَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ وَ انظُرْ إِلَى حِمَارِكَ (بقره/۲۵۹)

وَ لَبِثُوا (اصحاب‌الکهف) فِي كَهْفِهِمْ ثَلَاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَ ازْدَادُوا تِسْعًا* قُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا (کهف/۲۵-۲۶) فَضَرَبْنَا عَلَى آذَانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَدًا* ثُمَّ بَعَثْنَاهُمْ لِنَعْلَمَ أَيُّ الْحِزْبَيْنِ أَحْصَى لِمَا لَبِثُوا أَمَدًا (کهف/۱۱-۱۲)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلاَ يَقْرَبُواْ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا (توبه/۲۸) إِنَّمَا النَّسِيءُ زِيَادَةٌ فِي الْكُفْرِ يُضَلُّ بِهِ الَّذِينَ كَفَرُواْ يُحِلِّونَهُ عَامًا وَ يُحَرِّمُونَهُ عَامًا لِّيُوَاطِؤُواْ عِدَّةَ مَا حَرَّمَ اللّهُ فَيُحِلُّواْ مَا حَرَّمَ اللّهُ (توبه/۳۷) أَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ* أَفَرَأَيْتَ إِن مَّتَّعْنَاهُمْ سِنِينَ* ثُمَّ جَاءهُم مَّا كَانُوا يُوعَدُونَ* مَا أَغْنَى عَنْهُم مَّا كَانُوا يُمَتَّعُونَ (شعراء/۲۰۴-۲۰۷)

غُلِبَتِ الرُّومُ* فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ* فِي بِضْعِ سِنِينَ (روم/۲-۴)

وَ لَتَجِدَنَّهُمْ (الیهود) أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَى حَيَاةٍ وَ مِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُواْ يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَ مَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَن يُعَمَّرَ (بقره/۹۶)