تسخیر، رام کردن، این مفهوم از مادّۀ «س خ ر» ۲۶ بار و «ذ ل ل» ۳ بار و با آیه‌ای که این مفهوم را دارد، آمده است.
چکیده: خدا زمین و هر چه در آسمان و زمین است را برای انسان‌ها مسخّر گردانید تا از آن بهره ببرند و خدا را سپاس گزارند.
خدا خورشید و ماه را مسخّر گردانید (رعد/۲؛ لقمان/۲۹؛ فاطر/۱۳؛ زمر/۵). او خورشید و ماه را که پیوسته در کارند برای شما مسخّر گردانید (ابراهیم/۳۳؛ نحل/۱۲). هر یک تا زمانی معیّن روان هستند (رعد/۲؛ لقمان/۲۹؛ فاطر/۱۳؛ زمر/۵). خداوند زمین را برای شما مسخّر گردانید پس به اطراف آن رهسپار شوید و از روزی [او] بخورید (ملک/۱۵). خدا آن‌چه را در آسمان‌ها (لقمان/۲۰؛ جاثیه/۱۳) و در زمین است برای شما مسخّر کرد (حج/۶۵؛ لقمان/۲۰؛ جاثیه/۱۳). قطعاً در این [امور] برای کسانی که می‌اندیشند، نشانه‌هاست (جاثیه/۱۳). مسخّر کردن خورشید و ماه از دلایل حقانیّت خداوند است (لقمان/۳۰).
خداوند شب و روز را برای شما مسخّر کرد (ابراهیم/۳۳؛ نحل/۱۲). ستارگان به فرمان او مسخّر شده‌اند. مسلماً در آن برای کسانی که می‌اندیشند، نشانه‌هاست (نحل/۱۲). پروردگار شما خدایی است که خورشید، ماه و ستارگان را که به فرمان او مسخّر شده‌اند [آفرید] (اعراف/۵۴). آیا به پرندگان که در فضای آسمان مسخّر شده‌اند، نظر نیفکنده‌اند؟ جز خدا کسی آنها را نگاه نمی‌دارد. به راستی در این برای مردمی که ایمان می‌آورند، نشانۀ‌هایی است (نحل/۷۹). در وزش بادها و ابرِ مسخّر شده در میان آسمان و زمین برای کسانی که می‌اندیشند، نشانه‌هایی است (بقره/۱۶۴). خداوند آن‌چه را در آسمان و زمین به رنگهای گوناگون آفرید [مسخّر شما ساخت]. بدون تردید در این برای گروهی که متذّکر می‌شوند نشانه‌هاست (نحل/۱۳).
خدا نهرها را برای شما مسخّر گردانید (ابراهیم/۳۲). اوست که دریا را مسخّر کرد تا از آن گوشتی تازه بخورید و از آن زیوری بیرون آورید که آن را می‌پوشید (نحل/۱۴). او دریا را برای شما مسخّر کرد تا کشتی‌ها در آن به فرمان او حرکت کنند و تا از فضل او طلب کنید. باشد که شکر گزارید (جاثیه/۱۲). آیا ندیده‌ای که خدا کشتی‌ها را که در دریا به فرمان او روان هستند برای شما مسخّر گردانید (حج/۶۵)؟ خداست که کشتی‌ها را برای شما مسخّر کرد تا به فرمان او در دریا روان گردند (ابراهیم/۳۲). همان کسی که برای شما از کشتی‌ها و چهارپایان چیزی پدید آورد که سوار می شوید تا بر پشت آنها قرار گیرید. پس چون بر آن[ها] نشستید نعمت پروردگار خود را یاد کنید و بگویید، منزّه است کسی که این را برای ما مسخّر گردانید و ما را توان آن نبود (زخرف/۱۲-۱۳). او می‌فرماید: آیا ندیده‌اند ما چهارپایانی را مسخّر آنان گردانیدیم؟ از برخی سواری می‌گیرند و از بعضی می‌خورند و از آنها سودها و نوشیدنی‌ها دارند؟ پس چرا شکرگزار نیستند (یس/۷۲-۷۳)؟
نام خدا را [هنگام ذبح] بر شترها در حالی که ایستاده‌اند ببرید و چون پهلوهاشان به خاک رسید [جان دادند] از گوشت آنها بخورید و به مستمند خواهنده و خویشتن‌دار بدهید. این گونه آنها را برای شما رام کرده‌ایم. شاید سپاس گزارید. هرگز گوشت و خون آنها به خدا نمی‌رسد امّا پرهیزکاری شما [در قربانی کردن آنها] به او می‌رسد. به این گونه آنها را برای شما رام کرد تا خدا را برای آن که راهنماییتان کرد بزرگ دارید (حج/۳۶-۳۷).
اگر از آنان [مشرکان] بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده و خورشید و ماه را مسخّر کرده است؟ خواهند گفت: خدا. پس چگونه منحرف می‌شوند (عنکبوت/۶۱)؟
خدا می‌فرماید: بعضی از انسان‌ها را بر بعضی دیگر برتری داده‌ایم تا برخی از آنان برخی دیگر را به خدمت گیرند (زخرف/۳۲).
تسخیر- اقوام، خدا در بیان نشانه‌های گاو به بنی‌اسرائیل می‌فرماید: مادّه گاوی است که رام نیست تا زمین را شخم زند (بقره/۷۱). خدا پرندگان (انبیاء/۷۹) و کوه‌ها را مسخّر کرد که با داوود شامگاهان و بامدادان تسبیح می‌گفتند (ص/۱۸). خدا کنندۀ [این کار] بود (انبیاء/۷۹). خدا باد را برای سلیمان مسخّّر ساخت (ص/۳۶؛ انبیاء/۸۱) که به فرمان سلیمان به سوی سرزمینی که خدا در آن برکت داده بود، جریان می‌یافت (انبیاء/۸۱). به فرمان او هر جا که می‌خواست به نرمی روان می‌شد و نیز شیاطینی از جنّیان را که بنّا و غوّاص بودند و برخی دیگر را که با زنجیرها به هم بسته بودند [مسخّر او گردانید]. این بخشش خداوند است (ص/۳۶-۳۹).