چکیده: خدا ابراهیم را به پسری بردبار بشارت داد. در پیری اسماعیل را به او داد. ابراهیم او را نزد خانه محترم سکونت داد. ابراهیم و یعقوب به فرزندان خود سفارش کردند که جز مسلمان نمیرند. ابراهیم و اسماعیل پایه‏ هاى خانه خدا را بالا ‏بردند. خدا با ابراهیم و اسماعیل پیمان بست که خانه را براى طواف ‏کنندگان، معتکفان، رکوع و سجودکنندگان پاکیزه کنند. وقتى اسماعیل در تلاش به پای ابراهیم رسید، ابراهیم گفت: در خواب می‌بینم که تو را سر می‌برم. اسماعیل گفت: اى پدر من، آن‌چه را فرمان یافته‌ای انجام بده. این آزمایش آشکار بود و او را به ازای قربانی بزرگی رهانیدیم. اسماعیل راست‏ وعده و فرستاده ‏اى پیامبر بود و خاندان خود را به نماز و زکات فرمان مى‏ داد و همواره نزد پروردگارش پسندیده بود. اسماعیل از شکیبایان، شایستگان و برگزیدگان بود. خدا به اسماعیل وحى کرد و او را بر جهانیان برتری داد.

[ابراهیم گفت:] اى پروردگار من، به من [فرزندى] از شایستگان بخش پس او را به پسرى بردبار مژده دادیم (صافّات/۱۰۰-۱۰۱) سپاس خداى را که با وجود پیرى اسماعیل و اسحاق را به من بخشید. به‌‌راستى پروردگار من شنونده دعاست (ابراهیم/۳۹). پروردگارا، برخی از فرزندانم را در درّه ‏اى بی‌کشت، نزد خانه محترم تو سکونت دادم. پروردگارا، تا نماز را بر پا دارند پس دل‌هاى برخى از مردم را به سوى آنان گرایش ده و آنان را از محصولات، روزى ده، باشد که سپاسگزارى کنند (ابراهیم/۳۷).

هنگامى که پروردگارش به ابراهیم فرمود: تسلیم شو. گفت: به پروردگار جهانیان تسلیم شدم. ابراهیم و یعقوب فرزندان خود را به همین سفارش کردند که اى فرزندان من، خدا براى شما این دین را برگزید پس البته نباید جز مسلمان بمیرید (بقره/۱۳۱-۱۳۲).

با ابراهیم و اسماعیل پیمان بستیم که خانه مرا براى طواف‏ کنندگان، معتکفان، رکوع و سجودکنندگان پاکیزه کنید. … هنگامى که ابراهیم و اسماعیل پایه‏ هاى خانه را بالا مى‏ بردند، [مى ‏گفتند:] اى پروردگار ما، از ما بپذیر. در حقیقت تو شنواى دانا هستی. پروردگارا، ما را تسلیم خود قرار ده. از نسل ما امّتى فرمانبردار خود [پدید آور] و آداب دینى ما را به ما نشان ده. بر ما ببخشاى. تو توبه‏ پذیر مهربان هستی. پروردگارا، در میان آنان فرستاده‏ اى از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر آنان بخواند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و پاکیزه ‏شان کند. به‌درستی تو خود شکست ‏ناپذیر حکیم هستى (بقره/۱۲۵-۱۲۹).

چون [اسماعیل] در تلاش به پای او (ابراهیم) رسید، [ابراهیم] گفت: اى پسرک من، من در خواب مى‏ بینم که تو را سر مى‏ برم پس ببین چه به نظرت مى ‏آید؟ گفت: اى پدر من، آن‌چه را دستور یافته‌ای، انجام بده. اگر خدا بخواهد مرا از شکیبایان خواهى یافت پس وقتى هر دو تسلیم شدند و [پسر] را به پیشانى بر خاک افکند، او را ندا دادیم که اى ابراهیم، رؤیا را حقیقت بخشیدى. ما نیکوکاران را چنین پاداش مى‏ دهیم. به‌راستى، این همان آزمایش آشکار بود و او را به ازاى قربانى بزرگى رهانیدیم (صافّات/۱۰۲-۱۰۷).

در این کتاب از اسماعیل یاد کن بی‌گمان او راست ‏وعده و فرستاده ‏اى پیامبر بود و خاندان خود را به نماز و زکات فرمان مى ‏داد و همواره نزد پروردگارش پسندیده بود (مریم/۵۴-۵۵). اسماعیل و ادریس و ذوالکفل همه از شکیبایان بودند. آنان را در رحمت ‏خود داخل کردیم. بی‌گمان آنها از شایستگان بودند (انبیاء/۸۵-۸۶). اسماعیل، یَسَع و ذوالکِفل را به یاد آور. همه از برگزیدگان بودند (ص/۴۸).

ما ‌چنان‌که به نوح و پیامبران بعد از او وحى کردیم به تو [نیز] وحى کردیم و به ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، اسباط، عیسى، ایوب، یونس، هارون و سلیمان [نیز] وحى کردیم (نساء/۱۶۳).

اسماعیل، یسَع، یونس و لوط، همگی را بر جهانیان برترى دادیم. از پدران و فرزندان و برادرانشان برخى را [بر جهانیان برترى دادیم]. آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم. این، هدایت ‏خداست که هر کس از بندگانش را بخواهد به آن هدایت مى‏ کند. اگر آنان شرک ورزیده بودند، قطعاً آن‌چه انجام مى ‏دادند، نابود مى‏ شد. آنان کسانى بودند که کتاب، داورى و نبوّت به آنها دادیم … اینان کسانى هستند که خدا هدایتشان کرده است پس به هدایت آنان اقتدا کن. (انعام/۸۶-۹۰).

بگو، به خدا و آن‌چه بر ما نازل شده و آن‌چه بر ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و اسباط نازل گردیده و آن‌چه به موسى و عیسى و انبیاى [دیگر] از جانب پروردگارشان داده شده، ایمان آوردیم و میان هیچ یک از آنان فرق نمى ‏گذاریم. ما تسلیم او هستیم (آل‌عمران/۸۴). بگویید: ما به خدا و به آن‌چه بر ما نازل شده و به آن‌چه بر ابراهیم، اسحاق، یعقوب و اسباط نازل شده و به آن‌چه به موسى و عیسى داده شده و به آن‌چه به همه پیامبران از سوى پروردگارشان داده شده، ایمان آورده ‏ایم. میان هیچ یک از ایشان فرق نمى‏ گذاریم و تسلیم او هستیم (بقره/۱۳۶).

[ای اهل کتاب،] آیا مى ‏گویید: ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط، یهودى یا نصرانى بوده ‏اند؟ بگو، آیا شما بهتر مى ‏دانید یا خدا؟ کیست ‏ستمکارتر از آن کس که شهادتى از خدا را در نزد خویش پوشیده دارد؟ خدا از آن‌چه مى‏ کنید، غافل نیست (بقره/۱۴۰). آیا وقتى مرگ یعقوب فرا رسید، حاضر بودید؟ هنگامى که به فرزندان خود گفت: پس از من چه را خواهید پرستید؟ گفتند: معبود تو و معبود پدرانت، ابراهیم، اسماعیل و اسحاق. معبودى یگانه را مى ‏پرستیم و تسلیم او هستیم (بقره/۱۳۳).

[قال ابراهیم] رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ* فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ (صافّات/۱۰۰-۱۰۱) الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاء (ابراهیم/۳۹) رَّبَّنَا إِنِّي أَسْكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِّنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُم مِّنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ (ابراهیم/۳۷)

إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ* وَ وَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَ يَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلاَ تَمُوتُنَّ إَلاَّ وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ (بقره/۱۳۱-۱۳۲)

وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْعَاكِفِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ … وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ* رَبَّنَا وَ اجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِن ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُّسْلِمَةً لَّكَ وَ أَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَ تُبْ عَلَيْنَآ إِنَّكَ أَنتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ* رَبَّنَا وَ ابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ إِنَّكَ أَنتَ العَزِيزُ الحَكِيمُ (بقره/۱۲۵-۱۲۹)

فَلَمَّا بَلَغَ [اسماعیل] مَعَهُ  (ابراهیم) السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ* فَلَمَّا أَسْلَمَا وَ تَلَّهُ لِلْجَبِينِ* وَ نَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ* قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ* إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ* َفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ (صافّات/۱۰۲-۱۰۷)

وَ اذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَ كَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا* وَ كَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ كَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا (مریم/۵۴-۵۵) وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِدْرِيسَ وَ ذَاالْكِفْلِ كُلٌّ مِّنَ الصَّابِرِينَ  وَ أَدْخَلْنَاهُمْ فِي رَحْمَتِنَا إِنَّهُم مِّنَ الصَّالِحِينَ (انبیاء/۸۵-۸۶) وَ اذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَاالْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِّنْ الْأَخْيَارِ (ص/۴۸)

إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَ النَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَ أَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأَسْبَاطِ وَ عِيسَى وَ أَيُّوبَ وَ يُونُسَ وَ هَارُونَ وَ سُلَيْمَانَ (نساء/۱۶۳)

وَ إِسْمَاعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ يُونُسَ وَ لُوطًا وَ كُلاًّ فضّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ* وَ مِنْ آبَائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوَانِهِمْ وَ اجْتَبَيْنَاهُمْ وَ هَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ* ذَلِكَ هُدَى اللّهِ يَهْدِي بِهِ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ لَوْ أَشْرَكُواْ لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَعْمَلُونَ* أُوْلَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ … أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ (انعام/۸۶-۹۰)

قُلْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتِيَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (آل‌عمران/۸۴) قُولُواْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأسْبَاطِ وَ مَا أُوتِيَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن  رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (بقره/۱۳۶)

[یا اهل الکتاب] أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأسْبَاطَ كَانُواْ هُودًا أَوْ نَصَارَى قُلْ أَأَنتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللّهُ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَادَةً عِندَهُ مِنَ اللّهِ وَ مَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ (بقره/۱۴۰) أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعْبُدُونَ مِن بَعْدِي قَالُواْ نَعْبُدُ إِلَهَكَ وَ إِلَهَ آبَائِكَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (بقره/۱۳۳)