چکیده: هر چه استطاعت دارید، از خدا پروا کنید، بشنوید، اطاعت کنید و انفاق کنید. آن‌چه استطاعت دارید، در برابر کافران از نیرو و اسب‌های آماده فراهم کنید. هر کس استطاعت داشته باشد، حج خانه به جا آورد. آن‌چه به جای خدا پرستیده می‌شود، استطاعت ندارند که نه خود را یاری کنند و نه شما را یاری دهند. جن و انس استطاعت ندارند از مرزهای آسمان و زمین بگذرند مگر با داشتن تسلّطی. شیطان استطاعت دارد بندگان را بلغزاند مگر بندگان خاص خدا را. روز قیامت کافران و مشرکان استطاعت ندارند که عذاب را از خود دور کنند.

هر چه استطاعت دارید، از خدا پروا کنید، بشنوید، اطاعت کنید و خیری برای خودتان انفاق کنید (تغابن/۱۶). هر ‌چه استطاعت دارید، در برابر آنان (کافران)، از نیرو و اسب‌های بسته، آماده کنید تا با آن دشمن خدا، دشمن خودتان و دیگرانی جز آنان که شما آنان را نمی‌شناسید و خدا می‌شناسد، با آن بترسانید. هر چه در راه خدا انفاق کنید، به تمامی به شما بازگردانده می‌شود و به شما ستم نمی‌شود (انفال/۶۰). برای خدا، حج آن خانه بر مردم است. هر کس استطاعت داشته باشد، به سوی آن راهی [یابد] و هر کس کفر ورزد، به‌یقین خدا از جهانیان بی‌نیاز است (آل‌عمران/۹۷). [صدقات] برای فقیرانی است که در راه خدا محصور شده‌اند و استطاعت ندارند در زمین سفر کنند. نادان آنان را به سبب خویشتن‌داری، توانگر می‌پندارد. آنان را به سیمایشان می‌شناسی. از مردم به اصرار چیزی نمی‌خواهند. هر چه از خیر انفاق کنید، پس به‌راستی خدا به آن دانا است (بقره/۲۷۳).

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که به یکدیگر برای مدّتی معیّن، دَینی پیدا کردید، آن را بنویسید … اگر کسی که حق بر عهده او است، سفیه یا ضعیف باشد یا استطاعت نداشته باشد که خود املاء کند، ولیّ او به عدالت، املاء کند (بقره/۲۸۲). هرگز استطاعت ندارید میان زنان عدالت کنید، هر چند حریص باشید پس یکسره [به یکی] تمایل نورزید که آن دیگری را بلاتکلیف رها کنید. اگر صلح کنید و تقوا پیشه کنید، به‌راستی خدا آمرزنده مهربان است (نساء/۱۲۹). هر کس از شما استطاعت مالی ندارد که با زنان آزاد مومن ازدواج کند، از کنیزان جوان باایمان که مالک آنان شده‌اید، [به همسری بگیرد]. خدا به ایمان شما داناتر است. همه از یکدیگر هستید … این (ازدواج با کنیزان) برای کسی از شما است که از مشقت بترسد. اگر صبر کنید، برای شما بهتر است. خدا آمرزنده مهربان است (نساء/۲۵). کسانی که زنان خود را ظهار می‌کنند سپس از آن‌چه گفته‌اند، بازمی‌گردند، باید پیش از آن که آمیزش کنند، برده‌ای آزاد کنند. این است که به آن پند داده می‌شوید. خدا به آن‌چه انجام می‌دهید، آگاه است. هر کس [برده‌ای] نیافت، باید پیش از آمیزش، دو ماه پی‌درپی روزه بگیرد. هر کس استطاعت نداشت پس شصت نیازمند را اطعام کند. این برای آن است که به خدا و فرستاده او ایمان بیاورید. این‌ها حدود خدا است و کافران عذابی دردناک دارند (مجادله/۳-۴).

کسانی که فرشتگان جان آنان را در حالی می‌گیرند که به خود ستم کرده‌اند، [به آنان] می‌گویند: در چه (موقعیتی) بودید؟ می‌گویند: ما در این سرزمین مستضعف بودیم. می‌گویند: آیا زمین خدا وسیع نبود تا در آن هجرت کنید؟ اینان هستند که جایگاهشان جهنّم است و بد بازگشتگاهی است، مگر آن مردان، زنان و کودکان مستضعفی که استطاعت ندارند، تدبیری کنند و به راهی هدایت نیابند (نساء/۹۷-۹۸).

ای گروه جن و انس، اگر استطاعت گذر از مرزهای آسمان و زمین را دارید، پس بگذرید [ولی] نمی‌گذرید جز با داشتن تسلّطی پس کدام‌ یک از نعمت‌های پروردگار خود را تکذیب می‌کنید (رحمن/۳۳-۳۴)؟

[خدا به ابلیس فرمود:] هر کس از آنان را استطاعت داری با صدای خود بلغزان و با سواران و پیادگانت بر آنان بتاز. با آنان در اموال و اولاد شریک شو و به آنان وعده بده ولی شیطان جز فریب به آنان وعده نمی‌دهد. به‌یقین تو بر بندگان (خاص) من، تسلّطی نداری و همین کافی است که پروردگارت کارساز باشد (اسراء/۶۴-۶۵).

استطاعت- اقوام، [قوم ثمود] از فرمان پروردگار خود سر برتافتند پس در حالی‌که می‌نگریستند صاعقه آنان را گرفت که نه استطاعت داشتند برخیزند و نه طلب یاری کنند (ذاریات/۴۴-۴۵).

[شعیب به قوم خود گفت:] من نمی‌خواهم در آن‌چه شما را از آن باز می‌دارم، خود خلاف کنم. من تا آنجا که استطاعت داشته باشم جز اصلاح نمی‌خواهم و توفیق من جز به [یارى] خدا نیست. بر او توکل کرده ‏ام و به سوى او باز مى‏ گردم (هود/۸۸).

موسی به او (بنده ما که به او رحمت و علمی داده بودیم) گفت: آیا تو را پیروی کنم تا از آن‌چه به تو آموخته شده، به من بیاموزی که مایه رشد من باشد؟ گفت: تو هرگز استطاعت نداری همراه من صبر کنی (کهف/۶۶-۶۷). به راه افتادند تا وقتی که سوار کشتی شدند، [بنده ما] آن را سوراخ کرد. [موسی] گفت: آیا آن را سوراخ کردی تا اهل آن را غرق کنی؟ بی‌گمان کار زشتی کردی. گفت: آیا نگفتم که تو هرگز استطاعت نداری با من صبر کنی (کهف/۷۱-۷۲). [موسی و بنده ما] به راه افتادند تا هنگامی که به پسر بچه‌ای برخورد کردند، [بنده ما] او را کشت. [موسی] گفت: آیا نفس پاکی را بدون آن‌که کسی را کشته باشد، کشتی؟ به‌راستی تو کاری ناپسند کردی. گفت: آیا به تو نگفتم که تو هرگز استطاعت نداری با من صبر کنی؟ پس رفتند تا به اهل قریه‏ اى رسیدند، از مردم آنجا خوراک خواستند. [آنها] از مهمان نمودن آن دو خوددارى کردند. در آنجا دیواری یافتند که می‌خواست فرو بریزد. [بنده ما]، آن را برپا کرد. موسی گفت: اگر می‌خواستی برای این کار مزدی می‌گرفتی. [بنده ما] گفت: اینک جدایی میان من و تو است. به‌زودی تو را از تأویل آن‌چه استطاعت نداشتی بر آن صبر کنی، آگاه می‌کنم. امّا کشتى از آنِ تهیدستانی بود که در دریا کار مى ‏کردند. خواستم آن را معیوب کنم زیرا پشت سر آنان، پادشاهى بود که هر کشتى را به زور مى ‏گرفت. امّا آن نوجوان، پدر و مادرش مومن بودند پس ترسیدیم آن دو را به طغیان و کفر بکشد پس خواستیم که پروردگارشان آن دو را به پاکتر و مهربانتر از او عوض دهد. امّا آن دیوار، برای دو پسربچه یتیم در آن شهر بود و زیر آن گنجی بود که برای آن دو بود و پدرشان شایسته بود پس پروردگار تو خواست که آن دو به رشد برسند و گنج خود را بیرون آورند. این رحمتی از پروردگار تو بود و من آن را از پیش خود انجام ندادم. این بود تأویل آن‌چه استطاعت نداشتی بر آن صبر کنی (کهف/۷۴-۸۲).

[یأجوج و مأجوج] استطاعت نداشتند از سدّ [ذوالقرنین] بالا بروند و استطاعت نداشتند، آن را سوراخ کنند (کهف/۹۷).

هنگامی که حواریون گفتند: ای عیسی، پسر مریم، آیا پروردگار تو استطاعت دارد برای ما مائده‌ای از آسمان نازل کند؟ … خدا فرمود: من آن را برای شما نازل می‌کنم پس هر کس از شما بعد از آن کفر ورزد، او را عذاب می‌کنم، عذابی که هیچ یک از جهانیان را [آن چنان] عذاب نکرده باشم (مائده/۱۱۲-۱۱۵).

همنشین او (مرد باغدار) در حالی که با او گفتگو می‌کرد، گفت: آیا به کسی کافر شده‌ای که تو را از خاک سپس از نطفه‌ای آفرید، آن‌گاه تو را به صورت مردی سامان داد؟ اما من [معتقدم] او است ‏خدا، پروردگار من و هیچ کس را با پروردگارم شریک نمی‌گیرم. هنگامی که داخل باغ خود ‏شدى، چرا نگفتى: هر چه خدا بخواهد، نیرویى جز به [قدرت] خدا نیست. اگر مرا از نظر مال و فرزند کمتر از خود مى ‏بینى، امید است که پروردگارم بهتر از باغ تو به من بدهد و بر آن (باغ تو) آفتی از آسمان بفرستد تا زمینی هموار و بی‌گیاه گردد یا آب آن به زمین فرو رود تا هرگز استطاعت نداشته باشی آن را طلب کنی (کهف/۳۷-۴۱).

این (قرآن) را شیاطین نازل نکرده‌اند. نه آنان را سزد و نه استطاعت دارند. بی‌تردید آنان از شنیدن آن، برکنار هستند (شعراء/۲۱۰-۲۱۲). آیا می‌گویند: آن (قرآن) را بافته است؟ بگو، اگر راست می‌گویید، ده سوره بافته‌شده، همانند آن بیاورید و هر کس را غیر از خدا استطاعت دارید، فرا خوانید (هود/۱۳). آیا می‌گویند: آن را بافته است؟ بگو، اگر راست می‌گویید، سوره‌ای همانند آن بیاورید و هر کس را غیر از خدا استطاعت دارید، فرا خوانید (یونس/۳۸). اگر روی‌گرداندن آنان (کافران) بر تو گران است، اگر استطاعت داری، سوراخی در زمین یا نردبانی در آسمان بجوی تا نشانه‌ای برای آنان بیاوری. اگر خدا می‌خواست، آنان را بر هدایت، گرد می‌آورد پس از نادانان نباش (انعام/۳۵). [کسانی که کفر ورزیدند] گفتند: این چه پیامبری است که غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود؟ چرا فرشته‌ای به سوی او نازل نشده تا با او بیم‌دهنده‌ای باشد یا گنجى به سوی او افکنده نشده یا باغى ندارد که از آن بخورد؟ ستمکاران گفتند: جز مردى افسون‏ شده را دنبال نمى‏ کنید، بنگر چگونه برای تو مَثَل‌ها زدند پس گمراه شدند پس استطاعت راهیابی ندارند (فرقان/۷-۹). بنگر چگونه برای تو مَثَل‌ها زدند و گمراه شدند پس استطاعت راهیابی ندارند و گفتند: آیا وقتى استخوان و خاک شدیم، به آفرینشى جدید برانگیخته مى‏ شویم (اسراء/۴۸-۴۹)؟

اگر غنایمی نزدیک و سفری کوتاه بود، بی‌گمان به دنبال تو می‌آمدند ولی راه پرمشقّت برای آنان، دور آمد. به‌زودی به خدا قسم می‌خورند که اگر استطاعت داشتیم با شما بیرون می‌آمدیم. خود را هلاک می‌کنند. خدا می‌داند که آنان دروغگو هستند (توبه/۴۲). آنان (مشرکان) پیوسته با شما می‌جنگند تا اگر استطاعت پیدا کنند شما را از دینتان بازگردانند (بقره/۲۱۷).

آنان (ستمکاران) در زمین عاجزکننده نیستند و غیر از خدا، اولیایی ندارند. عذاب برای آنان دوچندان است. نه استطاعت شنیدن داشتند و نه می‌دیدند (هود/۲۰). [مشرکان] به جای خدا چیزهایی را می‌پرستند که در آسمان‌ها و زمین، اختیار هیچ رزقی را برای آنان ندارند و استطاعت ندارند (نحل/۷۳). جز خدا معبودانی را گرفته‌اند شاید آنان یاری شوند، در حالی‌که استطاعت ندارند که آنان را یاری کنند.  آنان برایشان سپاهی احضارشده [در دوزخ] است (یس/۷۴-۷۵). آیا معبودانی دارند که آنان را  [از عذاب] ما باز می‌دارند؟ آنها نه استطاعت دارند که خودشان را یاری کنند و نه از سوی ما حمایت می‌شوند (انبیاء/۴۳). کسانی که غیر از او (خدا) می‌خوانید، نه استطاعت دارند شما را یاری کنند و نه خود را یاری کنند (اعراف/۱۹۷). نه استطاعت دارند آنان را یاری کنند و نه خودشان را یاری کنند (اعراف/۱۹۲).

اگر می‌خواستیم بی‌گمان آنان (کافران) را در جای خود مسخ می‌کردیم که نه استطاعت داشته باشند پیش بروند و نه برگردند (یس/۶۷). اگر کسانی که کافر شدند، می‌دانستند آن هنگام که نمی‌توانند آتش را از چهره‌ها و پشت‌های خود باز دارند و نه یاری شوند، [به شتاب خواهان عذاب نمی‌شدند] بلکه [عذاب] ناگهان به سراغشان می‌آید و آنان را مبهوت می‌کند که نه استطاعت دارند، آن را برگردانند و نه آنان مهلت می‌یابند (انبیاء/۳۹-۴۰). اینان جز یک صیحه را انتظار نمی‌برند که آنان را می‌گیرد در حالی‌که ستیزه می‌کنند پس نه استطاعت دارند که وصیّتی کنند و نه به نزد کسان خود بازگردند (یس/۴۹-۵۰). در آن روز جهنّم را چنان‌که باید بر کافران عرضه می‌کنیم. همان کسانی که چشمانشان از یاد من در پرده بود و استطاعت نداشتند که بشنوند (کهف/۱۰۰-۱۰۱). روزی که کار سخت می‌گردد و [کافران] به سجده خوانده می‌شوند، پس استطاعت ندارند [که سجده کنند] در حالی‌که دیدگانشان فرو افتاده، ذلّتی آنان را فرا می‌گیرد، چرا که به سجده خوانده می‌شدند و سالم بودند (قلم/۴۲-۴۳). [آن روز به مشرکان می‌گویند: معبودانتان] آن‌چه می‌گویید، تکذیب کردند پس استطاعت ندارید [عذاب را از خود] دور کنید و [نه خود را] یاری دهید. هر کس از شما ستم کند، عذابی بزرگ به او می‌چشانیم (فرقان/۱۹).

قدرت، تمکن

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا وَ أَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ (تغابن/۱۶) وَ أَعِدُّواْ لَهُم (الکافرین) مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَ مِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ مَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ (انفال/۶۰) وَ لِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَ مَن كَفَرَ فَإِنَّ الله غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ (آل‌عمران/۹۷) [الصدقات] لِلْفُقَرَاء الَّذِينَ أُحصِرُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاء مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسِيمَاهُمْ لاَ يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا وَ مَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ (بقره/۲۷۳)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَاكْتُبُوهُ … فَإن كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لاَ يَسْتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ (بقره/۲۸۲) وَ لَن تَسْتَطِيعُواْ أَن تَعْدِلُواْ بَيْنَ النِّسَاء وَ لَوْ حَرَصْتُمْ فَلاَ تَمِيلُواْ كُلَّ الْمَيْلِ فَتَذَرُوهَا كَالْمُعَلَّقَةِ وَ إِن تُصْلِحُواْ وَ تَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ غَفُورًا رَّحِيمًا (نساء/۱۲۹) وَ مَن لَّمْ يَسْتَطِعْ مِنكُمْ طَوْلًا أَن يَنكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِن مِّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُم مِّن فَتَيَاتِكُمُ الْمُؤْمِنَاتِ وَ اللّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِكُمْ بَعْضُكُم مِّن بَعْضٍ … ذَلِكَ لِمَنْ خَشِيَ الْعَنَتَ مِنْكُمْ وَ أَن تَصْبِرُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ وَ اللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ (نساء/۲۵) وَ الَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِن نِّسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِّن قَبْلِ أَن يَتَمَاسَّا ذَلِكُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ* فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِن قَبْلِ أَن يَتَمَاسَّا فَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا ذَلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَ لِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ (مجادله/۳-۴)

إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمْ قَالُواْ كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأَرْضِ قَالْوَاْ أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَا فَأُوْلَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَ سَاءتْ مَصِيرًا* إِلاَّ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاء وَ الْوِلْدَانِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَ لاَ يَهْتَدُونَ سَبِيلًا (نساء/۹۷-۹۸)

يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ فَانفُذُوا لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ* فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (رحمن/۳۳-۳۴)

[قال الله لابلیس] وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِم بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شَارِكْهُمْ فِي الأَمْوَالِ وَ الأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ مَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا* إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ وَ كَفَى بِرَبِّكَ وَكِيلًا  (اسراء/۶۴-۶۵)

الاستطاعة- الاقوام، فَعَتَوْا (الثمود) عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَ هُمْ يَنظُرُونَ* فَمَا اسْتَطَاعُوا مِن قِيَامٍ وَ مَا كَانُوا مُنتَصِرِينَ (ذاريات/۴۴-۴۵)

[قال شعیب لقومه] مَا أُرِيدُ أَنْ أُخَالِفَكُمْ إِلَى مَا أَنْهَاكُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِيدُ إِلاَّ الإِصْلاَحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَ مَا تَوْفِيقِي إِلاَّ بِاللّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ  (هود/۸۸)

قَالَ لَهُ (عبدنا اتیناه علما و رحمة) مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا* قَالَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا  (کهف/۶۶-۶۷) فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا* قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا (کهف/۷۱-۷۲) فَانطَلَقَا (موسی و عبدنا) حَتَّى إِذَا لَقِيَا غُلَامًا فَقَتَلَهُ قَالَ أَقَتَلْتَ نَفْسًا زَكِيَّةً بِغَيْرِ نَفْسٍ لَّقَدْ جِئْتَ شَيْئًا نُّكْرًا* قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكَ إِنَّكَ لَن تَسْتَطِيعَ مَعِي صَبْرًا* فَانطَلَقَا حَتَّى إِذَا أَتَيَا أَهْلَ قَرْيَةٍ اسْتَطْعَمَا أَهْلَهَا فَأَبَوْا أَن يُضَيِّفُوهُمَا فَوَجَدَا فِيهَا جِدَارًا يُرِيدُ أَنْ يَنقَضَّ فَأَقَامَهُ قَالَ لَوْ شِئْتَ لَاتَّخَذْتَ عَلَيْهِ أَجْرًا* قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَ بَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا* أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَ كَانَ وَرَاءهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا* وَ أَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ فَخَشِينَا أَن يُرْهِقَهُمَا طُغْيَانًا وَ كُفْرًا* فَأَرَدْنَا أَن يُبْدِلَهُمَا رَبُّهُمَا خَيْرًا مِّنْهُ زَكَاةً وَ أَقْرَبَ رُحْمًا* وَ أَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَ كَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَ كَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَ يَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ وَ مَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذَلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا (کهف/۷۴-۸۲)

فَمَا اسْطَاعُوا (یأجوج ومأجوج) أَن يَظْهَرُوهُ (سدّ) وَ مَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا (كهف/۹۷)

إِذْ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَن يُنَزِّلَ عَلَيْنَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاءِ … قَالَ اللّهُ إِنِّي مُنَزِّلُهَا عَلَيْكُمْ فَمَن يَكْفُرْ بَعْدُ مِنكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لاَّ أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِّنَ الْعَالَمِينَ (مائده/۱۱۲-۱۱۵)

قَالَ لَهُ (رجل له الجنة) صَاحِبُهُ وَ هُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلًا* لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَ لَا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَدًا* وَ لَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ مَا شَاء اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ إِن تُرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنكَ مَالًا وَ وَلَدًا* فَعَسَى رَبِّي أَن يُؤْتِيَنِ خَيْرًا مِّن جَنَّتِكَ وَ يُرْسِلَ عَلَيْهَا حُسْبَانًا مِّنَ السَّمَاءِ فَتُصْبِحَ صَعِيدًا زَلَقًا* أَوْ يُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَن تَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَبًا (کهف/۳۷-۴۱)

وَ مَا تَنَزَّلَتْ بِهِ (القرآن) الشَّيَاطِينُ* وَ مَا يَنبَغِي لَهُمْ وَ مَا يَسْتَطِيعُونَ* إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ (شعراء/۲۱۰-۲۱۲) أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَ ادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ (هود/۱۳) أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَ ادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ (يونس/۳۸) وَ إِن كَانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْرَاضُهُمْ (الکافرین) فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَن تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِي الأَرْضِ أَوْ سُلَّمًا فِي السَّمَاء فَتَأْتِيَهُم بِآيَةٍ وَ لَوْ شَاء اللّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَى فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْجَاهِلِينَ (انعام/۳۵) قَالُوا (الذین کفروا) مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَ يَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا* أَوْ يُلْقَى إِلَيْهِ كَنزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْهَا وَقَالَ الظَّالِمُونَ إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَّسْحُورًا* انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا (فرقان/۷-۹) انظُرْ كَيْفَ ضَرَبُواْ لَكَ الأَمْثَالَ فَضَلُّواْ فَلاَ يَسْتَطِيعْونَ سَبِيلًا* وَ قَالُواْ أَئِذَا كُنَّا عِظَامًا وَ رُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا  (اسراء/۴۸-۴۹)

لَوْ كَانَ عَرَضًا قَرِيبًا وَ سَفَرًا قَاصِدًا لاَّتَّبَعُوكَ وَلَكِن بَعُدَتْ عَلَيْهِمُ الشُّقَّةُ وَ سَيَحْلِفُونَ بِاللّهِ لَوِ اسْتَطَعْنَا لَخَرَجْنَا مَعَكُمْ يُهْلِكُونَ أَنفُسَهُمْ وَ اللّهُ يَعْلَمُ إِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ (توبه/۴۲) وَ لاَ يَزَالُونَ (المشرکون) يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىَ يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُواْ (بقره/۲۱۷)

أُولَئِكَ (الظالمون) لَمْ يَكُونُواْ مُعْجِزِينَ فِي الأَرْضِ وَ مَا كَانَ لَهُم مِّن دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِيَاء يُضَاعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ مَا كَانُواْ يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَ مَا كَانُواْ يُبْصِرُونَ (هود/۲۰) وَ يَعْبُدُونَ (المشرکون) مِن دُونِ اللّهِ مَا لاَ يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ شَيْئًا وَ لاَ يَسْتَطِيعُونَ (نحل/۷۳) وَ اتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لَعَلَّهُمْ يُنصَرُونَ* لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَ هُمْ لَهُمْ جُندٌ مُّحْضَرُونَ  (یس/۷۴-۷۵) أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُم مِّن دُونِنَا لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنفُسِهِمْ وَ لَا هُم مِّنَّا يُصْحَبُونَ (انبیاء/۴۳) الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَ لآ أَنفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (اعراف/۱۹۷) لاَ يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَ لاَ أَنفُسَهُمْ يَنصُرُونَ (اعراف/۱۹۲)

وَ لَوْ نَشَاء لَمَسَخْنَاهُمْ (الکافرین) عَلَى مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا وَ لَا يَرْجِعُونَ (يس/۶۷) لَوْ يَعْلَمُ الَّذِينَ كَفَرُوا حِينَ لَا يَكُفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَ لَا عَن ظُهُورِهِمْ وَ لَا هُمْ يُنصَرُونَ* بَلْ تَأْتِيهِم بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ رَدَّهَا وَ لَا هُمْ يُنظَرُونَ (انبیاء/۳۹-۴۰) مَا يَنظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً وَاحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ* فَلَا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لَا إِلَى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ (یس/۴۹-۵۰) وَ عَرَضْنَا جَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ لِّلْكَافِرِينَ عَرْضًا* الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاء عَن ذِكْرِي وَ كَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا (کهف/۱۰۰-۱۰۱) يَوْمَ يُكْشَفُ عَن سَاقٍ وَ يُدْعَوْنَ (الکافرین) إِلَى السُّجُودِ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ* خَاشِعَةً أَبْصَارُهُمْ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ وَ قَدْ كَانُوا يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ وَ هُمْ سَالِمُونَ (قلم/۴۲-۴۳) [قال یومئذ لمشرکین] فَقَدْ كَذَّبُوكُم [الهتکم] بِمَا تَقُولُونَ فَمَا تَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا وَ لَا نَصْرًا وَ مَن يَظْلِم مِّنكُمْ نُذِقْهُ عَذَابًا كَبِيرًا (فرقان/۱۹)