اخلاص، خالص کردن کار برای خدا، این مفهوم از مادّه «خ ل ص» ۲۴ بار و با واژه «یمَحِّصَ» ۲ بار آمده است.
چکیده: دینِ خالص از آن خداست. خدا را در حالیکه دین را برای او خالص گردانیدهاید، بخوانید و عبادت کنید. برخی از مردم هنگام گرفتاری خدا را خالصانه میخوانند ولی پس از آن شرک میورزند. شیطان نمیتواند بندگان خالص شده را گمراه کند. همه پیشینیان هلاک شدند مگر بندگان خالص شده خدا. همه مطابق آنچه عمل میکنند، جزا مییابند جز بندگان خالص شده خدا. بندگان خالصشده خدا، خدا را آنگونه که شایسته است، وصف میکنند. الیاس، یوسف و موسی از بندگان خالصشده بودند. بندگان خالصشده خدا در آن روز عذابی نخواهند چشید. آگاه باشید دین خالص از آن خداست و کسانى که به جاى او دوستانى براى خود گرفته اند [میگویند:] ما آنها را جز براى اینکه ما را هر چه بیشتر به خدا نزدیک گردانند، نمى پرستیم. به یقین خدا میان آنان درباره آنچه اختلاف میکنند، داورى خواهد کرد. در حقیقت خدا آن کسى را که دروغ پرداز کفرپیشه است، هدایت نمى کند (زمر/۳). اوست زندهای که خدایی جز او نیست. پس او را در حالیکه دین را برای او خالص کردهاید، بخوانید. ستایش از آنِ خدا، پروردگار جهانیان، است. بگو، من نهى شده ام از اینکه جز خدا کسانى را که مى خوانید، عبادت کنم، هنگامى که از جانب پروردگارم برای من دلایل روشن رسیده باشد و فرمان یافتهام که تسلیم پروردگار جهانیان باشم (غافر/۶۵-۶۶). اوست کسی که نشانههای خود را به شما نشان میدهد و برای شما از آسمان روزی میفرستد و جز آن کس که توبهکار است، پند نمیگیرد پس خدا را، در حالیکه دین را برای او خالص کردهاید، بخوانید هر چند کافران را خوش نیاید (غافر/۱۳-۱۴). ما کتاب را به حق به سوی تو فرود آوردیم پس خدا را، در حالیکه دین را برای او خالص کردهای، عبادت کن (زمر/۲). بگو، پروردگارم به قسط فرمان داده است. در هر عبادتی روی خود را [به سوی او] کنید و او را، در حالیکه دین را برای او خالص کردهاید، بخوانید. همانگونه که شما را پدید آورد، بازمیگردید (اعراف/۲۹). بگو، من فرمان یافتهام که خدا را در حالیکه دین را برای او خالص کردهام، عبادت کنم و فرمان یافتهام که نخستین مسلمانان باشم (زمر/۱۱-۱۲) بگو، خدا را در حالیکه دینم را برای او خالص کردهام، عبادت میکنم (زمر/۱۴). بگو، در حقیقت نماز من، عبادات من و زندگی و مرگ من برای خدا، پروردگار جهانیان است. برای او شریکی نیست و بر این [کار] فرمان یافتهام. من نخستین مسلمانان هستم (انعام/۱۶۲-۱۶۳). هنگامی که بر کشتی سوار میشوند، خدا را در حالیکه دین را برای او خالص کردهاند، میخوانند پس چون آنها را به سوی خشکی، نجات داد، به ناگاه شرک میورزند (عنکبوت/۶۵). او کسی است که شما را در خشکی و دریا میگرداند تا وقتی که در کشتی باشید و با بادی خوش، آنان را به حرکت درآورند و آنها به آن شاد شوند، [به ناگاه] بادی سخت بر آنها بوزد و موج از هر طرف بر آنها بتازد و یقین کنند که در محاصره افتادهاند. در آن حال خدا را در حالیکه دین را برای او خالص کردهاند، میخوانند که اگر ما را از این برهانی، بیتردید از سپاسگزاران خواهیم شد پس چون آنها را نجات دادیم ناگهان در زمین به ناحق سرکشی میکنند (یونس/۲۲-۲۳). چون موجی کوهآسا، آنان را فرا گیرد، خدا را در حالیکه دین را برای او خالص کردهاند، میخوانند پس چون به سوی خشکی نجاتشان دادیم، برخی از آنها میانهرو هستند و نشانه هاى ما را جز هر خائن کفرپیشه انکار نمى کند (لقمان/۳۲). ما این روزهای [شکست و پیروزی] را میان مردم، به نوبت میگردانیم تا خدا کسانی را که ایمان آوردهاند، معلوم کند و از میان شما گواهانی بگیرد. خدا ستمکاران را دوست نمیدارد و تا خدا کسانی را که ایمان آوردهاند، پاک و ناب گرداند و کافران را نابود سازد (آلعمران/۱۴۰-۱۴۱). [ابلیس] گفت: پروردگارا، به سبب آنکه مرا گمراه کردی، در زمین [بدیها را] برای آنها میآرایم و همه را گمراه میکنم جز بندگان خالص شده تو (حجر/۳۹-۴۰). سوگند به عزّت تو که بیگمان همگی را، مگر بندگان خالص شده تو از میان آنها را گمراه میکنم (ص/۸۲-۸۳). ما آنها [ابراهیم، اسحاق و یعقوب] را با موهبت ویژهای که یادآوری آن سرای بود، خالص کردیم (ص/۴۶). الیاس را تکذیب کردند. بیتردید آنها در [آتش] احضار خواهند شد مگر بندگان خالص شده خدا (صافّات/۱۲۷-۱۲۸). در حقیقت [آن زن] آهنگ او (یوسف) کرد [او نیز] اگر برهان پروردگارش را ندیده بود، آهنگ او میکرد. چنین [کردیم] تا بدی و زشتکاری را از او بازگردانیم زیرا او از بندگان خالص شده ما بود (یوسف/۲۴). در این کتاب از موسی یاد کن زیرا او از بندگان خالصشده و فرستادهای پیامبر بود (مریم/۵۱). [خدا] بعد از آن اندوه [در جنگ احد]، آرامشى به صورت خواب سبکى بر شما فرو فرستاد که گروهى از شما را فرا گرفت و گروهى در فکر جان خود بودند و درباره خدا، گمانهاى ناروا [مانند] گمانهاى جاهلیت مى بردند. مى گفتند: آیا ما را در این کار اختیارى هست؟ بگو، کارها یکسر به دست خداست. آنان چیزى را در دلهایشان پوشیده مى داشتند که براى تو آشکار نمى کردند. مى گفتند: اگر ما در این کار اختیارى داشتیم، در اینجا کشته نمى شدیم. بگو، اگر شما در خانه هاى خود هم بودید کسانى که کشته شدن بر آنان نوشته شده بیگمان به سوى قتلگاههاى خود مى رفتند. [اینها] براى این است که خدا آنچه را در دلهاى شماست، بیازماید و آنچه را در قلبهاى شماست، پاک و ناب گرداند. خدا به راز سینه ها آگاه است (آلعمران/۱۵۴). [مشرکان] بهیقین میگفتند: اگر پندنامهای از پیشینیان نزد ما بود، بیتردید ما از بندگان خالص شده خدا میشدیم ولی به آن (قرآن) کافر شدند بهزودی خواهند دانست (صافّات/۱۶۷-۱۷۰). از آنها (مشرکان) جویا شو، آیا برای پروردگارت دختران و پسران برای آنان است؟ … میان خدا و جنّیان پیوندی قرار دادند حال آنکه جنّیان خوب دانستهاند که [برای حسابرسی] خودشان احضار خواهند شد. خدا منزّه است از آنچه وصف میکنند به جز بندگان خالص شده خدا (صافّات/۱۴۹، ۱۵۸-۱۶۰). بیتردید منافقان در پستترین طبقه از آتش هستند. هرگز برای آنها یاوری نخواهی یافت مگر کسانی که توبه کردند و اصلاح کردند و به خدا تمسّک جستند و دین خود را برای خدا خالص کردند. آنان با مومنان خواهند بود پس به زودی خدا به مومنان پاداشی بزرگ خواهد داد (نساء/۱۴۵-۱۴۶). [اهل کتاب] فرمان نیافته بودند جز اینکه خدا را در حالیکه دین را برای او خالص کنند، حقگرایانه، بپرستند و نماز برپا دارند و زکات دهند. این دین پایدار است (بینه/۵). بگو، آیا درباره خدا با ما بحث و گفتگو میکنید؟ با آنکه او پروردگار ما و پروردگار شماست. کردارهای ما از آنِ ما و کردارهای شما از آنِ شماست. ما برای او اخلاص میورزیم (بقره/۱۳۹). ببین سرانجام هشدار داده شدگان چگونه بود. [همه هلاک شدند] جز بندگان خالص شده خدا (صافّات/۷۳-۷۴). بهدرستی شما عذاب پردرد را خواهید چشید و جزا نمى یابید، جز آنچه مىکردید، مگر بندگان خالص شده خدا. آنان روزىِ معین خواهند داشت، [انواع] میوه ها. آنان مورد احترام خواهند بود. در باغهاى پرنعمت بر تختها روبروی یکدیگر. جامى از شراب ناب بر آنان میگردانند که سپید است و برای نوشندگان لذّتبخش است. نه در آن بیخردی است و نه از آن مست مى شوند. نزدشان [حورانی] فروهشته نگاه و فراخچشم هستند. گویى آنان تخم پرندگان هستند که در پوششی نهادهاند پس برخى شان به برخى روى نموده و از همدیگر پرسوجو مى کنند. گوینده اى از آنان مى گوید: به راستى من [در دنیا] همنشینى داشتم که مى گفت: آیا و بیگمان تو از تصدیقکنندگان هستی؟ آیا وقتى مردیم و خاک و استخوان شدیم، آیا بهراستی جزا مى یابیم؟ [مؤمن] مى پرسد آیا شما اطّلاع دارید [کجاست]؟ پس اطّلاع مى یابد و او را در میان آتش مى بیند. مى گوید: به خدا سوگند، چیزى نمانده بود که تو مرا به هلاکت اندازى. اگر رحمت پروردگارم نبود، بیگمان من از احضار شدگان بودم. [آنگاه شادیکنان میگوید:] آیا ما دیگر هرگز نخواهیم مُرد جز همان مرگ نخستین خود و ما هرگز عذاب نخواهیم شد؟ بهراستى این همان رستگاری بزرگ است پس براى چنین [پاداشى] باید عملکنندگان، عمل کنند. آیا از نظر پذیرایى این بهتر است یا درخت زقّوم (صافّات/۳۸-۶۲)؟ حنیف |
الاخلاص
أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاء مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ (زمر/۳) هُوَ الْحَيُّ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ* قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَمَّا جَاءنِيَ الْبَيِّنَاتُ مِن رَّبِّي وَ أُمِرْتُ أَنْ أُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ (غافر/۶۵-۶۶) هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ وَ يُنَزِّلُ لَكُم مِّنَ السَّمَاءِ رِزْقًا وَ مَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا مَن يُنِيبُ* فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ (غافر/۱۳-۱۴)
إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ الدِّينَ (زمر/۲) قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ وَ أَقِيمُواْ وُجُوهَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَ ادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ كَمَا بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ (اعراف/۲۹) قُلْ إِنِّي أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ مُخْلِصًا لَّهُ الدِّينَ* وَ أُمِرْتُ لِأَنْ أَكُونَ أَوَّلَ الْمُسْلِمِينَ (زمر/۱۱-۱۲) قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصًا لَّهُ دِينِي (زمر/۱۴) قُلْ إِنَّ صَلاَتِي وَ نُسُكِي وَ مَحْيَايَ وَ مَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ* لاَ شَرِيكَ لَهُ وَ بِذَلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَاْ أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ (انعام/۱۶۲-۱۶۳)
فَإِذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ إِذَا هُمْ يُشْرِكُونَ (عنکبوت/۶۵) هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ حَتَّى إِذَا كُنتُمْ فِي الْفُلْكِ وَ جَرَيْنَ بِهِم بِرِيحٍ طَيِّبَةٍ وَ فَرِحُواْ بِهَا جَاءتْهَا رِيحٌ عَاصِفٌ وَ جَاءهُمُ الْمَوْجُ مِن كُلِّ مَكَانٍ وَ ظَنُّواْ أَنَّهُمْ أُحِيطَ بِهِمْ دَعَوُاْ اللّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنجَيْتَنَا مِنْ هَذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ* فَلَمَّا أَنجَاهُمْ إِذَا هُمْ يَبْغُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ (یونس/۲۲-۲۳) وَ إِذَا غَشِيَهُم مَّوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَ مَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ (لقمان/۳۲) وَ تِلْكَ الأيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ يَتَّخِذَ مِنكُمْ شُهَدَاء وَ اللّهُ لاَ يُحِبُّ الظَّالِمِينَ* وَ لِيُمَحِّصَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ وَ يَمْحَقَ الْكَافِرِينَ (آلعمران/۱۴۰-۱۴۱)
قَالَ [ابلیس] رَبِّ بِمَآ أَغْوَيْتَنِي لأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الأَرْضِ وَ لأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ* إِلاَّ عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ (حجر/۳۹-۴۰) قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ* إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ (ص/۸۲-۸۳)
إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم (إبْرَاهِيمَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ) بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ (ص/۴۶) فَكَذَّبُوهُ (الیاس) فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ* إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (صافّات/۱۲۷-۱۲۸) وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ (تلک امراة) وَ هَمَّ (یوسف) بِهَا لَوْلا أَن رَّأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَ الْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ (یوسف/۲۴) وَ اذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَ كَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا (مریم/۵۱)
ثُمَّ أَنزَلَ [الله] عَلَيْكُم [فی احد] مِّن بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً نُّعَاسًا يَغْشَى طَآئِفَةً مِّنكُمْ وَ طَآئِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ يَظُنُّونَ بِاللّهِ غَيْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ يَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ الأَمْرِ مِن شَيْءٍ قُلْ إِنَّ الأَمْرَ كُلَّهُ لِلَّهِ يُخْفُونَ فِي أَنفُسِهِم مَّا لاَ يُبْدُونَ لَكَ يَقُولُونَ لَوْ كَانَ لَنَا مِنَ الأَمْرِ شَيْءٌ مَّا قُتِلْنَا هَاهُنَا قُل لَّوْ كُنتُمْ فِي بُيُوتِكُمْ لَبَرَزَ الَّذِينَ كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ وَ لِيَبْتَلِيَ اللّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَ لِيُمَحَّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ وَ اللّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ (آلعمران/۱۵۴)
وَ إِنْ كَانُوا لَيَقُولُونَ [مشرکون]* لَوْ أَنَّ عِندَنَا ذِكْرًا مِّنْ الْأَوَّلِينَ* لَكُنَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ* فَكَفَرُوا بِهِ (قرآن) فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (صافّات/۱۶۷-۱۷۰) فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَنَاتُ وَ لَهُمُ الْبَنُون … وَ جَعَلُوا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْجِنَّةِ نَسَبًا وَ لَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّةُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ* سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ* إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (صافّات/۱۴۹، ۱۵۸-۱۶۰)
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَ لَن تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا* إِلاَّ الَّذِينَ تَابُواْ وَ أَصْلَحُواْ وَ اعْتَصَمُواْ بِاللّهِ وَ أَخْلَصُواْ دِينَهُمْ لِلّهِ فَأُوْلَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ سَوْفَ يُؤْتِ اللّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا (نساء/۱۴۵-۱۴۶)
وَ مَا أُمِرُوا (اهل الکتاب) إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَ يُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَ يُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَ ذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ (بیّنه/۵) قُلْ أَتُحَآجُّونَنَا فِي اللّهِ وَ هُوَ رَبُّنَا وَ رَبُّكُمْ وَ لَنَا أَعْمَالُنَا وَ لَكُمْ أَعْمَالُكُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ (بقره/۱۳۹)
فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنذَرِينَ* إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (صافّات/۷۳-۷۴) إِنَّكُمْ لَذَائِقُو الْعَذَابِ الْأَلِيمِ* وَ مَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ* إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ* أُوْلَئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَّعْلُومٌ* فَوَاكِهُ وَ هُم مُّكْرَمُونَ* فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ* عَلَى سُرُرٍ مُّتَقَابِلِينَ* يُطَافُ عَلَيْهِم بِكَأْسٍ مِن مَّعِينٍ* بَيْضَاء لَذَّةٍ لِّلشَّارِبِينَ* لَا فِيهَا غَوْلٌ وَ لَا هُمْ عَنْهَا يُنزَفُونَ* وَ عِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ* كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَّكْنُونٌ* فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءلُونَ* قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٌ* يَقُولُ أَئِنَّكَ لَمِنْ الْمُصَدِّقِينَ* أَئِذَا مِتْنَا وَ كُنَّا تُرَابًا وَ عِظَامًا أَئِنَّا لَمَدِينُونَ* قَالَ هَلْ أَنتُم مُّطَّلِعُونَ* فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاء الْجَحِيمِ* قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدتَّ لَتُرْدِينِ* وَ لَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ* أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ* إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَى وَ مَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ* إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ* لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلْ الْعَامِلُونَ* أَذَلِكَ خَيْرٌ نُّزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ (صافّات/۳۸-۶۲)
|