چکیده: ابراهیم پدر خود، آزر را از پرستش بت‌ها و شیطان نهی می‌کرد و به پرستش خدا دعوت می‌کرد. پدرش نپذیرفت. ابراهیم برای پدرش آمرزش خواست ولی هنگامی که برای او روشن شد که او دشمن خداست، از او بیزاری جست.

ابراهیم به پدر خود آزر گفت: آیا بتان را خدایان [خود] می‌گیری؟ به‌راستی من، تو و قومت را در گمراهی آشکاری می‌بینم (انعام/۷۴). به پدر خود گفت: پدرجان، چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و از تو چیزی را دور نمی‌کند، می‌پرستی؟ پدرجان، به راستی علمی به من رسیده که به تو نرسیده است پس از من پیروی کن تا تو را به راهی راست هدایت کنم. پدرجان شیطان را نپرست که شیطان، رحمان را عصیانگر است. پدرجان، من می‌ترسم از جانب رحمان عذابی به تو رسد و تو یار شیطان باشی. گفت: ای ابراهیم، آیا تو از خدایان من متنفّری؟ اگر باز نایستی، تو را سنگسار خواهم کرد. برای مدّتی طولانی از من دور شو. گفت: درود بر تو باد، به زودی از پروردگارم برای تو آمرزش می‌خواهم زیرا او همواره نسبت به من مهربان بوده است (مریم/۴۲-۴۷). بر آنان خبر ابراهیم را بخوان. آن‌گاه که به پدر و قوم خود گفت: چه می‌پرستید؟ گفتند: بتانی را می‌پرستیم و همواره مشغول عبادت آن هستیم (شعراء/۶۹-۷۱). چه می‌پرستید؟ آیا غیر از خدا به دروغ خدایانی می‌خواهید؟ پس گمان شما به پروردگار جهانیان چیست (صافّات/۸۵-۸۷)؟ به پدر و قوم خود گفت: این مجسّمه‌هایی که به عبادت آنها مشغول شده‌اید، چیستند (انبیاء/۵۲)؟ گفت: آیا وقتی دعا می‌کنید، از شما می‌شنوند؟ یا به شما سود و زیان می‌رسانند؟ گفتند: [نه] بلکه پدران خود را یافتیم که چنین می‌کردند (شعراء/۷۲-۷۴). گفتند: پدران خود را پرستندگان آنها یافتیم. گفت: قطعاً شما و پدرانتان در گمراهی آشکاری بودید (انبیاء/۵۳-۵۴). آیا در آن‌چه شما و پدران شما می‌پرستیده‌اید، تأمل کرده‌اید؟ قطعاً همه آنها دشمن من هستند جز پروردگار جهانیان. آن کس که مرا آفریده، پس او راهنمایی‌ام می‌کند. آن کس که او به من خوراک می‌دهد و سیرابم می‌کند. چون بیمار شوم او مرا شفا می‌دهد. آن کس که مرا می‌میراند سپس زنده‌ام می‌گرداند. آن کس که امید دارم که روز جزا، گناهم را بر من ببخشاید (شعراء/۷۵-۸۲). گفتند: آیا حق را برای ما آورده‌ای یا از بازیگرانی؟ گفت: [نه]، بلکه پروردگارتان، پروردگار آسمان‌ها و زمین است. همان کسی که آنها را پدید آورده است. من بر این [واقعیت] از گواهان هستم. به خدا سوگند پس از آن‌که شما پشت کردید و رفتید، درباره بت‌هایتان تدبیری خواهم کرد (انبیاء/۵۵-۵۷). ابراهیم به پدر و قوم خود گفت: من واقعاً از آن‌چه می‌پرستید، بیزارم مگر آن کس که مرا آفرید و البته او مرا راهنمایی خواهد کرد و آن‌ را در پی خود، سخنی جاودان کرد، باشد که آنان بازگردند (زخرف/۲۶-۲۸). از شما و آن‌چه غیر از خدا می‌خوانید، کناره می‌گیرم و پروردگارم را می‌خوانم، امیدوارم که در خواندن پروردگارم بدبخت نباشم. چون [ابراهیم] از آنها و آن‌چه به جاى خدا مى‏پرستیدند کناره گرفت، اسحاق و یعقوب را به او عطا کردیم و همه را پیامبر گردانیدیم (مریم/۴۸-۴۹).

[ابراهیم گفت: پروردگارا،] بر پدرم ببخشای که او از گمراهان بود (شعراء/۸۶). پروردگارا، روزی که حساب برپا می‌شود بر من، پدر و مادرم و بر مومنان ببخشای (ابراهیم/۴۱). طلب آمرزش ابراهیم برای پدرش جز برای وعده‌ای که به او داده بود، نبود ولی هنگامی که برای او روشن شد که وی دشمن خداست، از او بیزاری جست. به‌راستی ابراهیم دلسوزی بردبار بود (توبه/۱۱۴). قطعاً برای شما در ابراهیم و کسانی که با او هستند، سرمشقی نیکوست آن‌گاه که به قوم خود گفتند: ما از شما و از آن‌چه به جای خدا می‌پرستید، بیزار هستیم. به شما کفر می‌ورزیم. میان ما و شما دشمنی و کینه همیشگی پدیدار شده است تا وقتی که فقط به خدا، ایمان بیاورید جز سخن ابراهیم که به پدر خود گفت: حتماً برای تو آمرزش می‌خواهم با آن‌که در برابر خدا اختیار چیزی را برای تو ندارم (ممتحنه/۴).

ابراهیم

وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّي أَرَاكَ وَ قَوْمَكَ فِي ضَلاَلٍ مُّبِينٍ (انعام/۷۴) إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا يَسْمَعُ وَ لَا يُبْصِرُ وَ لَا يُغْنِي عَنكَ شَيْئًا* يَا أَبَتِ إِنِّي قَدْ جَاءنِي مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِي أَهْدِكَ صِرَاطًا سَوِيًّا* يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا* يَا أَبَتِ إِنِّي أَخَافُ أَن يَمَسَّكَ عَذَابٌ مِّنَ الرَّحْمَن فَتَكُونَ لِلشَّيْطَانِ وَلِيًّا* قَالَ أَرَاغِبٌ أَنتَ عَنْ آلِهَتِي يَا إِبْراهِيمُ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ لَأَرْجُمَنَّكَ وَ اهْجُرْنِي مَلِيًّا* قَالَ سَلَامٌ عَلَيْكَ سَأَسْتَغْفِرُ لَكَ رَبِّي إِنَّهُ كَانَ بِي حَفِيًّا (مریم/۴۲-۴۷) وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْرَاهِيمَ* إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ مَا تَعْبُدُونَ* قَالُوا نَعْبُدُ أَصْنَامًا فَنَظَلُّ لَهَا عَاكِفِينَ (شعراء/۶۹-۷۱) إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ مَاذَا تَعْبُدُونَ* أَئِفْكًا آلِهَةً دُونَ اللَّهِ تُرِيدُونَ* فَمَا ظَنُّكُم بِرَبِّ الْعَالَمِينَ (صافّات/۸۵-۸۷) إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ مَا هَذِهِ التَّمَاثِيلُ الَّتِي أَنتُمْ لَهَا عَاكِفُونَ (انبیاء/۵۲) قَالَ هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ* أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ* قَالُوا بَلْ وَجَدْنَا آبَاءنَا كَذَلِكَ يَفْعَلُونَ (شعراء/۷۲-۷۴) قَالُوا وَجَدْنَا آبَاءنَا لَهَا عَابِدِينَ* قَالَ لَقَدْ كُنتُمْ أَنتُمْ وَ آبَاؤُكُمْ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ (انبیاء/۵۳-۵۴) قَالَ أَفَرَأَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ* أَنتُمْ وَ آبَاؤُكُمُ الْأَقْدَمُونَ* فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِّي إِلَّا رَبَّ الْعَالَمِينَ* الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ* وَ الَّذِي هُوَ يُطْعِمُنِي وَ يَسْقِينِ* وَ إِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ* وَ الَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحْيِينِ* وَ الَّذِي أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ (شعراء/۷۵-۸۲) قَالُوا أَجِئْتَنَا بِالْحَقِّ أَمْ أَنتَ مِنَ اللَّاعِبِينَ* قَالَ بَل رَّبُّكُمْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ الَّذِي فَطَرَهُنَّ وَ أَنَا عَلَى ذَلِكُم مِّنَ الشَّاهِدِينَ* وَ تَاللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصْنَامَكُم بَعْدَ أَن تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ (انبیاء/۵۵-۵۷) وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ إِنَّنِي بَرَاء مِّمَّا تَعْبُدُونَ* إِلَّا الَّذِي فَطَرَنِي فَإِنَّهُ سَيَهْدِينِ* وَ جَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ (زخرف/۲۶-۲۸) وَ أَعْتَزِلُكُمْ وَ مَا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَ أَدْعُو رَبِّي عَسَى أَلَّا أَكُونَ بِدُعَاء رَبِّي شَقِيًّا* فَلَمَّا اعْتَزَلَهُمْ وَ مَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ كُلًّا جَعَلْنَا نَبِيًّا (مریم/۴۸-۴۹)

[قال ابراهیم ربّ] وَ اغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ (شعراء/۸۶) رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَ لِوَالِدَيَّ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ (ابراهیم/۴۱) وَ مَا كَانَ اسْتِغْفَارُ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ إِلاَّ عَن مَّوْعِدَةٍ وَعَدَهَا إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لأوَّاهٌ حَلِيمٌ (توبه/۱۱۴) قَدْ كَانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرَاهِيمَ وَ الَّذِينَ مَعَهُ إِذْ قَالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَءاؤا مِنكُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ كَفَرْنَا بِكُمْ وَ بَدَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَ الْبَغْضَاء أَبَدًا حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَهُ إِلَّا قَوْلَ إِبْرَاهِيمَ لِأَبِيهِ لَأَسْتَغْفِرَنَّ لَكَ وَ مَا أَمْلِكُ لَكَ مِنَ اللَّهِ مِن شَيْء (ممتحنه/۴)