چکیده: نه خورشید را سزد که به ماه رسد و نه شب بر روز سبقت گیرد. شما بر ما نتوانید سبقت بگیرید. چون سرآمد هر امتی فرارسد، نه ساعتی آن را بازپس اندازند و نه پیشی گیرند. میعاد شما روزی است که نه ساعتی از آن باز پس مانید و نه پیشی توانید گرفت. فرشتگان در سخن، بر خدا سبقت نمی‌گیرند. ای مومنان، از خدا و پیامبر او پیشی نگیرید. براى رسیدن به آمرزشى از پروردگارتان و بهشت بر یکدیگر سبقت گیرید. در کارهای خیر سبقت گیرید. آنان که از ترس پروردگار خود هراسان هستند، آنان که به آیات پرودگار خود ایمان دارند، آنان که به پروردگار خود شرک نمی‌ورزند و آنان که آن‌چه می‌دهند، در حالی می‌دهند که دل‌هایشان از این‌که به سوی پروردگار خود بازمی‌گردند، هراسان است، چنین کسانی در خیرات می‌شتابند. سبقت‌گیرندگان، مقرّبان هستند. آنان در بهشت‌ و نعمت‌های آن هستند. کافران بر ما سبقت نمی‌توانند بگیرند. آنان در راه [کج] بر هم سبقت می‌گیرند.

نه خورشید را سزد که به ماه رسد و نه شب بر روز سبقت گیرد. هر کدام در سپهری شناور هستند (یس/۴۰).

ما در میان شما مرگ را مقرّر کردیم و بر ما نتوانید سبقت گرفت (واقعه/۶۰). برای هر امّتی اجلی است آن‌گاه که اجل آنها فرارسد پس نه ساعتی باز پس مانند و نه پیشی گیرند (اعراف/۳۴)

هیچ امّتی از اجل خود نه سبقت می‌گیرد و نه باز پس می‌ماند (حجر/۵؛ مومنون/۴۳). اگر خدا مردم را به سبب ستمشان مواخذه می‌کرد، هیچ جنبنده‌ای در زمین باقی نمی‌گذاشت لیکن آنها را تا سرآمدی معیّن به تأخیر می‌اندازد و چون سرآمدشان فرارسد، نه ساعتی آن را بازپس مانند و نه پیشی گیرند (نحل/۶۱). بگو، میعاد شما روزی است که نه ساعتی از آن باز پس مانید و نه پیشی توانید گرفت (سبأ/۳۰).

[فرشتگان] در سخن بر او (رحمان) سبقت نمی‌گیرند و خود به امر او کار می‌کنند (انبیاء/۲۷).

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از خدا و پیامبر او پیشی نگیرید. تقوای الهی پیشه کنید. خدا شنوای داناست (حجرات/۱).

سوگند به آن شناوران که شناور هستند (به سرعت روانند) و آن سبقت‌گیرندگان که سبقت‌گیرنده‌اند و امور را تدبیر می‌کنند (نازعات/۳-۵). به سوی آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى که عرض آن چون عرض آسمان و زمین است و براى کسانى آماده شده که به خدا و پیامبران او ایمان آورده‏ اند، بر یکدیگر سبقت گیرید. این فضل خداست که به هر کس بخواهد آن را مى ‏دهد و خدا دارای فضل بزرگ است (حدید/۲۱). برای هر یک از شما شریعت و راه روشنی قرار داده‌ایم. اگر خدا می‌خواست شما را یک امّت قرار می‌داد ولی خواست تا شما را در آن‌چه به شما داده است، بیازماید پس در خیرات سبقت گیرید (مائده/۴۸). برای هر کسی جهتی است که روی خود را به آن می‌گرداند پس در خیرات سبقت گیرید (بقره/۱۴۸).

در حقیقت آنان که از ترس پروردگار خود هراسان هستند، آنان که به آیات پرودگار خود ایمان دارند، آنان که به پروردگار خود شرک نمی‌ورزند و آنان که آن‌چه می‌دهند، در حالی می‌دهند که دل‌هایشان از این‌که به سوی پروردگار خود بازمی‌گردند، هراسان است، چنین کسانی در خیرات می‌شتابند و آنها بر آن سبقت می‌گیرند (مومنون/۵۷-۶۱). این کتاب (قرآن) را به آن بندگان خود که برگزیده بودیم به میراث دادیم پس برخى از آنان بر خود ستمکارند و برخى از ایشان میانه ‏رو و برخى از آنان در خیرات به اذن خدا سبقت‌گیرنده هستند. این خود فضل بزرگ است. بهشت‌هاى همیشگى که به آنها داخل می‌شوند. در آنجا با دست‌بندهایى از طلا و مروارید، زیور یابند. در آنجا لبا‌سشان حریر است. مى ‏گویند: سپاس خدایى را که اندوه را از ما زدود. به‌راستى پروردگار ما آمرزنده حق‏شناس است. همان که ما را به فضل خود در سراى ابدى جاى داد. در اینجا رنجى به ما نمى ‏رسد و در اینجا درماندگى به ما دست نمى ‏دهد (فاطر/۳۲-۳۵). سبقت‌گیرندگان، سبقت‌گیرنده هستند. آنان مقرّبان هستند. در باغ‌های پرنعمت. گروهی از پیشینیان و اندکی از پسینیان هستند. بر تخت‌هایی گوهرنشان روبه‌روی هم تکیه زده‌اند. پسرانی همواره جوان بر گرد آنان می‌گردند. با جام‌ها و کوزه‌ها و پیمانه‌هایی از شراب ناب که از آن نه سردرد می‌گیرند و نه بی‌خرد می‌شوند. میوه هر چه اختیار کنند. گوشت پرندگان هر چه بخواهند و حوریان فراخ‌چشم همچون مروارید نهفته در صدف. به سبب آن‌چه انجام می‌دادند. در آنجا سخن بیهوده و گناه‌آلودی نمی‌شنوند. سخنی جز سلام و درود نیست (واقعه/۱۰-۲۶).

به پروردگار مغرب‌ها و مشرق‌ها سوگند یاد می‌کنم که ما توانا هستیم که به جای آنان (کافران) بهتر از آنها را بیاوریم و بر ما سبقت نتوانند گرفت (معارج/۴۰-۴۱). کسانی که کافر شده‌اند، گمان نکنند که سبقت‌گرفته‌اند. آنان نمی‌توانند [ما را] درمانده کنند (انفال/۵۹). آیا کسانی که کارهای بد می‌کنند، پنداشته‌اند که می‌توانند بر ما سبقت گیرند؟ چه بد داوری می‌کنند (عنکبوت/۴). اگر بخواهیم بی‌تردید، دیدگان آنها (کافران) را محو می‌کنیم تا در راه [کج] بر هم سبقت گیرند ولی [راه راست را] از کجا می‌توانند ببینند (یس/۶۶)؟ کسانی که کفر ورزیدند درباره آنان که ایمان آورده‌اند، گفتند: اگر [این دین] خوب بود اینها در پذیرفتن آن بر ما سبقت نمی‌گرفتند (احقاف/۱۱).

سبقت- اقوام، لوط را [فرستادیم]. هنگامى که به قوم خود گفت آیا آن کار زشت را مرتکب مى ‏شوید که هیچ کس از جهانیان در آن بر شما سبقت نگرفته است (اعراف/۸۰)؟ ‏شما کار زشتی مرتکب می‌شوید که هیچ یک از مردم زمین در آن، بر شما سبقت نگرفته است (عنکبوت/۲۸).

[برادران یوسف] گفتند: ای پدر، ما رفتیم مسابقه دهیم و یوسف را پیش کالایمان گذاشتیم پس گرگ او را خورد ولی تو ما را هر چند راستگو باشیم، باور نداری (یوسف/۱۷). آن دو (یوسف و همسر عزیز) به سوی در، بر یکدیگر سبقت گرفتند (یوسف/۲۵).

قارون، فرعون و هامان را [عذاب کردیم]. به‌راستی موسی برای آنان دلایل آشکار آورد پس در زمین استکبار ورزیدند و سبقت‌گیرنده نبودند (عنکبوت/۳۹).

بگو، براى خود زیان و سودى در اختیار ندارم مگر آن‌چه را که خدا بخواهد. هر امتى را سرآمدی است آن‌گاه که سرآمدشان به سر رسد پس نه ساعتى [از آن] تاخیر کنند و نه پیشى گیرند (یونس/۴۹). سبقت‌گیرندگان نخستین از مهاجران و انصار و کسانى که به نیکى از آنان پیروى کردند، خدا از آنها راضی و آنان نیز از او راضی هستند. براى آنان باغ‌هایى آماده کرده که از زیر آن نهرها جاری است. همیشه در آن جاودانه خواهند ماند. آن کامیابى بزرگ است (توبه/۱۰۰). کسانی که بعد از آنان (مهاجران و انصار) آمده‌اند، می‌گویند: پروردگارا، بر ما و آن برادرانمان که در ایمان آوردن بر ما سبقت گرفتند، ببخشای و در دل‌های ما نسبت به آنان کینه‌ای نگذار (حشر/۱۰).

سرعت

لَا الشَّمْسُ يَنبَغِي لَهَا أَن تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّيْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ (یس/۴۰)

نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَ مَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ (واقعه/۶۰) وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ (اعراف/۳۴)

مَّا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَ مَا يَسْتَأْخِرُونَ (حجر/۵؛ مومنون/۴۳) وَ لَوْ يُؤَاخِذُ اللّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِم مَّا تَرَكَ عَلَيْهَا مِن دَآبَّةٍ وَ لَكِن يُؤَخِّرُهُمْ إلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَ لاَ يَسْتَقْدِمُونَ (نحل/۶۱) قُل لَّكُم مِّيعَادُ يَوْمٍ لَّا تَسْتَأْخِرُونَ عَنْهُ سَاعَةً وَ لَا تَسْتَقْدِمُونَ (سبأ/۳۰)

[الملائکة] لَا يَسْبِقُونَهُ (الرّحمن) بِالْقَوْلِ وَ هُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ (انبیاء/۲۷)

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ  (حجرات/۱)

وَ السَّابِحَاتِ سَبْحًا* فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا* فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا (نازعات/۳-۵) سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاء وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذَلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ (حدید/۲۱) لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهَاجًا وَ لَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ لَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَآ آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ (مائده/۴۸) وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ (بقره/۱۴۸)

إِنَّ الَّذِينَ هُم مِّنْ خَشْيَةِ رَبِّهِم مُّشْفِقُونَ* وَ الَّذِينَ هُم بِآيَاتِ رَبِّهِمْ يُؤْمِنُونَ* وَ الَّذِينَ هُم بِرَبِّهِمْ لَا يُشْرِكُونَ* وَ الَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَى رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ* أُوْلَئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ (مومنون/۵۷-۶۱) ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ وَ مِنْهُم مُّقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ* جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤًا وَ لِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ* وَ قَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ* الَّذِي أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِن فَضْلِهِ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصَبٌ وَ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا لُغُوبٌ (فاطر/۳۲-۳۵) وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ* أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ* فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ* ثُلَّةٌ مِّنَ الْأَوَّلِينَ* وَ قَلِيلٌ مِّنَ الْآخِرِينَ* عَلَى سُرُرٍ مَّوْضُونَةٍ* مُتَّكِئِينَ عَلَيْهَا مُتَقَابِلِينَ* يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ* بِأَكْوَابٍ وَ أَبَارِيقَ وَ كَأْسٍ مِّن مَّعِينٍ* لَا يُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَ لَا يُنزِفُونَ* وَ فَاكِهَةٍ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ* وَ لَحْمِ طَيْرٍ مِّمَّا يَشْتَهُونَ* وَ حُورٌ عِينٌ* كَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ* جَزَاء بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ* لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَ لَا تَأْثِيمًا* إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا (واقعه/۱۰-۲۶)

فَلَا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشَارِقِ وَ الْمَغَارِبِ إِنَّا لَقَادِرُونَ* عَلَى أَن نُّبَدِّلَ خَيْرًا مِّنْهُمْ وَ مَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ (معارج/۴۰-۴۱) وَ لاَ يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُواْ سَبَقُواْ إِنَّهُمْ لاَ يُعْجِزُونَ (انفال/۵۹) أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا سَاء مَا يَحْكُمُونَ (عنکبوت/۴) وَ لَوْ نَشَاء لَطَمَسْنَا عَلَى أَعْيُنِهِمْ فَاسْتَبَقُوا الصِّرَاطَ فَأَنَّى يُبْصِرُونَ (یس/۶۶) وَ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كَانَ خَيْرًا مَّا سَبَقُونَا إِلَيْهِ (احقاف/۱۱)

السّبقة- الاقوام، وَ لُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّن الْعَالَمِينَ (اعراف/۸۰) إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَكُم بِهَا مِنْ أَحَدٍ مِّنَ الْعَالَمِينَ (عنکبوت/۲۸)

قَالُواْ (اخوة یوسف) يَا أَبَانَا إِنَّا ذَهَبْنَا نَسْتَبِقُ وَ تَرَكْنَا يُوسُفَ عِندَ مَتَاعِنَا فَأَكَلَهُ الذِّئْبُ وَ مَا أَنتَ بِمُؤْمِنٍ لِّنَا وَ لَوْ كُنَّا صَادِقِينَ (یوسف/۱۷) وَ اسُتَبَقَا الْبَابَ (یوسف/۲۵)

وَ قَارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ لَقَدْ جَاءهُم مُّوسَى بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَ  مَا كَانُوا سَابِقِينَ (عنکبوت/۳۹)

قُل لاَّ أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَلاَ نَفْعًا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ إِذَا جَاء أَجَلُهُمْ فَلاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ (یونس/۴۹) وَ السَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَ الأَنصَارِ وَ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُم بِإِحْسَانٍ رَّضِيَ اللّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُواْ عَنْهُ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (توبه/۱۰۰) وَ الَّذِينَ جَاؤُوا مِن بَعْدِهِمْ (المهاجرین و الانصار) يَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَ لِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَ لَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِّلَّذِينَ آمَنُوا (حشر/۱۰)