دست، یکی از اعضای بدن، این مفهوم از مادّۀ « ی د ی» ۳۷ بار، و با واژة یَمین ۵ بار، کَفّ ۲ بار و تَصدیه ۱ بار آمده است.

چکیده: هنگام وضو صورت و دست‌های خود را بشویید. هنگام تیمّم آنها را مسح کنید. دستِ سارق و کسانی را که با خدا می‌جنگند و در زمین به فساد می‌کنند را به سزای عمل آنان قطع کنید. در قیامت دست‌ها و پاهای گناهکاران بر ضدّ آنان به سخن در می‌آیند و شهادت می‌دهند .

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون به نماز برخیزید، صورت و دست‌هایتان را تا آرنج بشویید و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین مسح کنید. اگر جُنُب هستید خود را پاک کنید (مائده/۶) و اگر بیمار یا در سفر بودید یا یکی از شما از قضای حاجت آمد یا با زنان مباشرت کرده‌اید و آبی نیافتید پس با خاکِ پاک تیمّم کنید و از آن بر صورت و دست‌های خود بکشید (مائده/۶؛ نساء/۴۳). سزای کسانی که با خدا و پیامبر او می‌جنگند و در زمین به فساد می‌کوشند، جز این نیست که کشته شوند یا بر دار آویخته شوند یا دست و پاهای آنها بر خلاف یکدیگر بریده شود یا از آن سرزمین تبعید شوند. این رسوایی آنان در دنیاست و در آخرت عذابی عظیم خواهند داشت (مائده/۳۳). دستِ مرد و زن دزد را به سزای آن‌چه کرده‌اند به عنوان یک مجازات الهی قطع کنید (مائده/۳۸).

کاش ستمکاران را در گرداب‌های مرگ می‌دیدی که فرشتگان دست‌هایشان را گشوده‌اند [و نهیب می‌زنند] که جانهای خود را بیرون دهید. امروز به آن‌چه به ناحق بر خدا دروغ می‌بستید و در برابر آیات او تکبّر می‌کردید به عذاب خوار کننده کیفر می‌یابید (انعام/۹۳). [آن روز] روزی است که ستمکار [از پشیمانی] دست‌های خود را می‌گزد (فرقان/۲۷). امروز بر دهان‌های آنها (کافران) مُهر می‌نهیم و دست‌های آنها با ما سخن می‌گویند و پاهای آنها به آنچه فراهم می‌ساختند، گواهی می‌دهند (یس/۶۵). روزی که زبان‌ها، دست‌ها و پاهای آنها [که به زنان پاکدامن نسبت زنا می‌دهند] بر ضدّ آنها به آن‌چه انجام می‌دادند، شهادت می‌دهند. آن روز خدا جزای حقیقی آنها را به طور کامل می‌دهد و خواهند دانست خدا همان حقّ آشکار است (نور/۲۴).

فرستادگان آنها (اقوام پیشین) دلایل آشکار برای آنها آوردند ولی آنها دست‌های خود را بر دهانهایشان گذاشتند و گفتند: آن‌چه را شما برای آن فرستاده شده‌اید، انکار می‌کنیم و از آنچه ما را به آن می‌خوانید سخت در شک هستیم (ابراهیم/۹).

دست- اقوام، [ابراهیم] مخفیانه با دست راست ضربتی بر سر آنها (بتان] کوبید (صافّات/۹۳). چون ابراهیم دید دست‌های آنها (مهمانان) به غذا دراز نمی‌شود، این را از آنها ناپسند شمرد و از آنان احساس ترس کرد (هود/۷۰).

[به ایّوب گفتیم:] دسته‌ای چوب باریک به دست بگیر و [همسرت را] با آن بزن و سوگند نشکن (ص/۴۴).

چون [زنان] یوسف را دیدند، او را بزرگش یافتند و [از شدّت هیجان] دست‌های خود را بریدند (یوسف/۳۱). [یوسف به فرستاده] گفت: نزد آقای خود برگرد و از او بپرس ماجرای آن زنانی که دست‌های خود را بریدند،چه بود (یوسف/۵۰)؟

خدا فرمود: ای موسی، در دست راست تو چیست؟ گفت: این عصای من است (طه/۱۸،۱۷). دست خود را به گریبانت فرو ببر تا سپید بی‌گزند بیرون آید و دست و بازویت را به خود بچسبان تا ترس تو فرونشیند. این دو [نشانه]، دو برهان از جانب پروردگار تو است که [باید] به سوی فرعون و سران او [ببری] (قصص/۳۲). دستت را در گریبانت کن تا سپید بی‌عیب بیرون آید. از نشانه‌های نُه گانه‌ای است که آن را به سوی فرعون و قوم او ببری (نمل/۱۲). دست خود را به پهلویت ببر تا سپید بی‌عیب بیرون آید. [این] معجزه‌ای دیگر است (طه/۲۲). دست خود را از [گریبان] بیرون کشید، ناگهان برای تماشاگران سپید بود (اعراف/۱۰۸؛ شعراء/۳۳). فرعون به سران پیرامون خود گفت: واقعاً این ساحری داناست (شعراء/۳۴). سران قوم فرعون گفتند: بی شک این ساحری داناست (اعراف/۱۰۹). [خدا فرمود:] آن‌چه را در دست راست داری بینداز تا هر چه [ساحران] ساخته‌اند، ببلعد (طه/۶۹). [فرعون به ساحران] گفت: دست و پاهای شما را بر خلاف یکدیگر قطع می‌کنم (اعراف/۱۲۴؛ طه/۷۱؛ شعراء/۴۹).

چون طالوت با سپاهیان به راه افتاد، گفت: خدا شما را به نهر آبی امتحان می‌کند پس هر کس از آن بنوشد از من نیست و هر کس از آن نخورد از من است مگر کسی که به اندازۀ کف دستی بیاشامد (بقره/۲۴۹).

[سرانجام] میوه‌های [مرد صاحب باغ] را آفت زد. آن‌گاه برای آن‌چه در باغ هزینه کرده بود دست حسرت بر دست می‌سایید. در حالی که همۀ داربستها و در و دیوار آن فروریخته بود و می‌گفت: ای کاش، کسی را شریک پروردگار خود نساخته بودم (کهف/۴۲).

تو پیش از آن (قرآن) هیچ کتابی را نمی‌خواندی و با دست‌ خود آن را نمی‌نوشتی، در آن صورت باطل‌اندیشان به شک می‌افتادند (عنکبوت/۴۸). اگر او (پیامبر) حتّی یک کلمه بر ما دروغ می‌بست ما دست راست او را می‌گرفتیم سپس رگ قلب او را قطع می‌کردیم. آن‌گاه احدی از شما مدافع او نبود (حاقّه/۴۴-۴۷). این آیات پندی است تا هر کس خواهد از آن پند گیرد. در صحیفه‌هایی ارجمند. والا و پاک شده. به دست فرشتگانی ارجمند و نیکوکار (عبس/۱۱-۱۶). در حقیقت کسانی که با تو بیعت می‌کنند جز این نیست که با خدا بیعت می‌کنند. دست خدا بالای دست‌های آنها است (فتح/۱۰). چرا با گروهی که سوگندهای خود را شکستند و بر آن شدند که فرستادۀ خدا را بیرون کنند و آنها بودند که نخستین بار [جنگ را] با شما آغاز کردند، نمی‌جنگید؟ … با آنها بجنگید تا خدا آنها را به دست شما عذاب و رسوایشان کند (توبه/۱۳-۱۴).

آیا آنها (کسانی که به جای خدا می‌خوانید) پاهایی دارند که با آن راه بروند یا دست‌هایی دارند که با آن کاری انجام دهند یا چشم‌هایی دارند که با آن بنگرند یا گوش‌هایی دارند که با آن بشنوند (اعراف/۱۹۵)؟ کسانی که به جای خدا می‌خوانند، هیچ پاسخی به آنها نمی‌دهند مگر مانند کسی که دو دست خود را به سوی آب باز کرده تا به دهانش برسد در حالی که به او نخواهد رسید (رعد/۱۴).

اگر مکتوبی نوشته بر کاغذ بر تو نازل می‌کردیم و آنان (کافران) آن را با دست‌های خود لمس می‌کردند، قطعاً کافران می‌گفتند: این جز سحری آشکار نیست (انعام/۷). نماز آنها در کنار خانۀ خدا جز سوت کشیدن و دست زدن نبود پس به سزای انکارتان عذاب را بچشید (انفال/۳۵). [کارهای کافران] مانند تاریکی‌هایی است که در دریای ژرفی است که موجی آن را می‌پوشاند و روی آن موجی دیگر است و بالای آن ابری است. تاریکی‌هایی که بعضی روی بعضی قرار گرفته است. هر گاه دست خود را بیرون آورد ممکن نیست آن را ببیند … (نور/۴۰). [به کافران] بگو، آیا برای ما جز یکی از این دو نیکی (پیروزی یا شهادت) را انتظار می‌برید؟ در حالی که ما انتظار می‌کشیم که خدا از سوی خود یا به دست ما عذابی به شما برساند پس انتظار بکشید که ما هم با شما در انتظار هستیم (توبه/۵۲).

خدا از آنجایی که تصوّر نمی‌کردند بر آنها (کافران اهل‌کتاب) درآمد و در دل‌های آنها وحشت انداخت. چندان که به دست خود و به دست مومنان خانه‌های خود را ویران می‌کردند پس ای صاحبان بصیرت عبرت گیرید (حشر/۲). وای بر آنها که کتاب را با دست‌های خود می‌نویسند، سپس می‌گویند: این از جانب خداست تا آن را به بهای ناچیزی بفروشند. وای بر آنها از دست‌نوشته‌های آنها و وای بر آنها از آنچه کسب می‌کنند (بقره/۷۹). با کسانی از اهل‌کتاب که به خدا و روز بازپسین ایمان نمی‌آورند و آنچه را خدا و فرستادة‌ او حرام کرده است، حرام نمی‌دارند و به دین حق نمی‌گرایند، بجنگید تا با خواری به دست خود جزیه دهند (توبه/۲۹). یهود گفتند: دست خدا بسته است. دست‌های خودشان بسته باد. به آن‌چه گفتند از رحمت خدا دور شوند بلکه هر دو دست او گشاده است. هرگونه بخواهد می‌بخشد (مائده/۶۴).

بریده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد (مسد/۱).

اصحاب یمین، اصحاب شمال