دائرة المعارف قرآن
دائرة المعارف فارسی قرآن کریم
دائرة المعارف فارسی قرآن کریم
قرآن کریم، کلام جاودان خداوند، خطاب به همۀ کسانی است که دل در گرو حقیقت دارند و گوش دل به کلام پروردگار خویش بستهاند. «محتوای» خطابات الهی برای کسانی که با فرهنگ جدید آشنا هستند و به «شکل» و نظم بشری عادت دارند و آن را مایۀ تسهیل دستیابی خود به خواستههای ایمانی خود میدانند از جهاتی با دشواری روبرو است. برخی از این دشواریها که اغلب «شکلی» است عبارتند از:
۱- بیگانگی با فرهنگ زمان نزول قرآن: قرآن کریم به تدریج و بر اساس شأن و شرائط خاص عصر پیامبر اسلام [ص] نازل شد، به همین جهت، بسیاری از ظواهر معانی قرآن تاریخی است و با زمان و مکان خاص نزول خود پیوند نزدیک دارد. فاصلۀ زمانی فرهنگ نزول با فرهنگ امروزین، نوعی بیگانگی از فرهنگ قرآنی را باعث شده است. این در حالی است که نزول تدریجی قرآن در قالب فرهنگ اعراب عصر نبوت حکایت از حضور مستمر خداوند در حیات فردی و اجتماعی مسلمانان آن عصر داشت و این امر فهم قرآن را برای آنان آسانتر می کرد. تجربه حقیقت زنده و ناب «وحی» و احساس اتصال به آسمان به دلیل فاصله زمانی انقطاع وحی، امروزه به ندرت به دست آمدنی است.
۲- بیگانگی با ادبیات عرب: ادبیات هر کلام، نقش تعیین کنندهای در فهم معانی و لطائف سخن دارد و تأکید قرآن کریم بر اینکه انبیا به لسان قوم خود سخن میگویند نیز میتواند به همین دلیل باشد. هماهنگ نبودن زبان مادری ما با زبان قرآن، استفاده مؤثر و بهینه از آیات الهی را برای ما فارسی زبانان دشوار ساخته است. قابل ذکر این که حتی مردم عرب زبان امروز که با اصطلاحات تخصصی و فنون قواعد زبان عربی قدیم آشنایی ندارند نیز به راحتی نمیتوانند با فرهنگ ادبی قرآن ارتباط لازم را برقرار کنند.
۳- بیگانگی با نظم قرآن: نظم قرآن بر اساس طول سوره هاست. قرآن کریم از نظم موضوعی، آن گونه که بشر امروز با آن آشناست و به آن عادت کرده است، فاصله بسیار دارد. حتی هر یک از سورههای قرآن نیز نظم موضوعی خاصِ سبک بشری را ندارد. بنابراین استفاده از مفاهیم و موضوعات قرآن کریم آنگونه که شاید و باید برای همگان به ویژه برای این نسل و این عصر به راحتی قابل حصول نیست.
رفع هر یک از این موانع، در کنار حفظ ترکیب اصلی قرآن کریم و کشانیدن کلام باری به صحنه عینی زندگی بشر هدفی است که «دائرۀالمعارف فارسی قرآن کریم» تعقیب میکند. امروزه دائرۀالمعارفها به عنوان مجموعه مرجعی مورد استفاده قرار میگیرند که برای کسب اطلاعات کم و بیش اجمالی، از موضوع معین به صورت الفبایی و به راحتی قابل استفاده باشد. «دائرۀالمعارف فارسی قرآن کریم» مرجعی است که عموم علاقمندان به کلام خداوند میتوانند از طریق آن، به راحتی کلام باری را با نظمی امروزی در اختیار داشته باشند و با خطابات الهی به سهولت ارتباط برقرار کنند. این مجموعه سعی دارد که حتی المقدور شامل همه موضوعات قرآنی باشد و هر کس مطابق نیاز خود از آن بهره ببرد و به آسانی موضوع مورد احتیاج خویش را در آن بیابند و در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر قرآنی راهنمایی شود.
با توجه به اینکه در کارهای مشابه انجام شده در این خصوص یا عناوین و مدخلها محدود است، یا عناوین مطرح شده مفصل و تخصصی و به زبان عربی است و از حوصله و تخصص عموم خارج است، یا پیدا کردن موضوعات جزئی قرآنی در آن دشوار است، یا علوم و فنون مختلف در یک مجموعه داخل شده است و معمولاً توضیح موضوع هم از خارج حوزه قرآن انجام گرفته است؛ جای یک مجموعه جامع معارف قرآنی که خالی از حشو و زواید و توضیحات غیر قرآنی باشد و مختصر و مفید، پیام الهی را در مورد یک موضوع در اختیار علاقمندان قرار دهد خالی به نظر رسید. ما بر آن شدیم که به این مهم دست بزنیم. این دائرۀالمعارف شامل معارف محتوائی و درونی قرآن است و حتی الامکان تلاش بر این دارد که از آوردن مطالب و موضوعات بیرون قرآنی از قبیل مباحث کلامی، فلسفی، عرفانی، اقتصادی، سیاسی، حدیث و تفسیرهای گوناگون اجتناب نماید و با حفظ زبان قرآن از به کارگیری زبان علوم و استدلال و موعظه یا تحکم خودداری نماید.
حال که بعد از هفت سال کار مداوم، نوشتن این دائره المعارف به حرف سین رسیده است، از حرف الف تا سین را به تدریج و به صورت آزمایشی بر روی این سایت قرار میدهیم و مدخلهای بعدی را نیز به تدریج اضافه خواهیم کرد تا مورد استفاده علاقمندان قرار گیرد. امیدواریم که خداوند متعال توفیق اتمام این کار را عنایت فرماید تا انشا الله بخش عربی آن را نیز انجام گیرد.
در پایان لازم به ذکر است که هزینه تحقیقات این دائره المعارف را حاج رضا نصر اصفهانی از خیریه موحدین اصفهان بر عهده گرفتهاند. این طرح زیر نظر محمد نصر اصفهانی انجام میگیرد. گروه محققین که در این طرح همکاری میکنند، عبارتند از خانمها: زهرا صلواتی، مریم خلیلیان، فخری نصر اصفهانی، مرجان مستإجران، آسیه نصر اصفهانی، فاطمه سلیمانی و لیلا نصر اصفهانی. ویرایش متن نیز توسط دکتر سید محسن دوازده امامی انجام میگیرد.