دادخواهی، طلب عدل و داد کردن، این مفهوم با آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.
چکیده: کسانی که به آنها ستم شود، میتوانند دادخواهی کنند.
خدا علنی کردن سخن، دربارۀ بدی [دیگران] را دوست ندارد مگر کسی که بر او ستم شده باشد (نساء/۱۴۸).هر کس پس از ستم [دیدن] یاری جوید، چنین کسانی را هیچ راه [سرزنشی] نیست. راه [سرزنش] تنها بر کسانی است که بر مردم ستم میکنند و در زمین به ناحق سر بر میدارند. آنها عذابی دردناک دارند. هر کس صبر کند و درگذرد، مسلماً این از ارادة قوی در کارها است (شوری/۴۱-۴۳).
ای کسانی که ایمان آوردهاید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر را اطاعت کنید و اولیای امر که از خودتان هستند. هرگاه در امری اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به خدا و پیامبر عرضه کنید. این بهتر و سرانجام آن نیکوتر است (نساء/۵۹).
آن دو (یوسف و زلیخا) به سوی در، بر یکدیگر سبقت گرفتند و [آن زن] پیراهن او را از پشت پاره کرد. در آستانة در، آقای آن زن را یافتند. زن گفت: کیفر کسی که قصد بد به خانوادة تو داشته، چیست؟ جز اینکه زندانی یا دچار عذابی دردناک شود. [یوسف به آقای آن زن] گفت: او از من کام خواست (یوسف/۲۵-۲۶). پادشاه گفت: او (یوسف) را نزد من آورید. هنگامی که آن فرستاده نزد او (یوسف) آمد، گفت: نزد آقای خود برگرد و از او بپرس حال آن زنانی که دستهای خود را بریدند، چگونه بود؟ به راستی پروردگار من به نیرنگ آنان دانا است. پادشاه گفت: وقتی از یوسف کام خواستید، چه منظور داشتید؟ زنان گفتند: خدا منزّه است. ما گناهی بر او نمیدانیم. همسر عزیز گفت: اکنون حقیقت آشکار شد. من از او کام خواستم. بیشک او از راستگویان است. [یوسف گفت]: این برای آن بود تا [عزیز مصر] بداند من در نهان به او خیانت نکردم. خدا نیرنگ خائنان را به جایی نمیرساند (یوسف/۵۰-۵۳).
آیا خبر دادخواهان، چون از نمازخانة [داوود] بالا رفتند، به تو رسید وقتی بر داوود درآمدند و او از آنها به هراس افتاد؟ گفتند: نترس. ما دو مدّعی هستیم. یکی از ما بر دیگری ستم کرده است پس میان ما به حق داوری کن و از حق دور نشو. ما را به راه راست، هدایت کن. این برادر من است. او نود و نه میش دارد و من یک میش. میگوید: آن را به من بسپار. در سخنوری بر من غالب آمده است. داوود گفت: قطعاً او در مطالبة میش تو بر میشهای خود، بر تو ستم کرده است. در حقیقت بسیاری از شریکان به همدیگر ستم روا میدارند به جز کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند و اینها اندک هستند. داوود دانست که ما او را آزمایش کردهایم پس از پروردگار خود آمرزش خواست و خاکسارانه به رو درافتاد و توبه کرد (ص/۲۱-۲۴).
[یهودیان] گوشسپارندگان به دروغ هستند و بسیار مال حرام میخورند پس اگر نزد تو آمدند، میان آنان داوری کن یا از آنها روی برتاب. اگر از آنها روی برتابی، هرگز زیانی به تو نخواهند رسانید. اگر داوری میکنی، به عدالت میان آنها حکم کن. خدا دادگران را دوست دارد. چگونه تو را داور قرار میدهند با آن که تورات نزد آنان است و در آن حکمِ [خدا] آمده است سپس آنان بعد از این پشت میکنند. آنان واقعاً مومن نیستند (مائده/۴۲-۴۳).آیا ندیدهای کسانی را که میپنداری به آنچه به سوی تو نازل شده و آنچه پیش از تو نازل شده، ایمان آوردهاند [با این همه] میخواهند داوریِ میان خود را به سوی طاغوت ببرند با آن که قطعاً فرمان یافتهاند به آن کفر ورزند؟ شیطان میخواهد آنان را به گمراهی دوری دراندازد (نساء/۶۰). گمراهان از شاعران پیروی میکنند. آیا ندیدهای که آنان در هر وادی سرگردان هستند؟ آنان چیزهایی میگویند که انجام نمیدهند مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته میکنند و خدا را بسیار به یاد آورده و پس از ستم دیدن، یاری خواستند (شعراء/۲۲۴-۲۲۷).
حکم، قضاوت