خورشید، ستاره‌ای پرنور، این مفهوم با مادّۀ «ش م س» ۳۳ بار و واژۀ سِراج ۲ بار آمده است.
چکیده: خدا خورشید را به حق آفرید و آن را درخشان کرد. برای آن منزل‌هایی معیّن کرد. آن را وسیلۀ محاسبه قرار داد و مسخّر گردانید. در قیامت خورشید به هم پیچیده خواهد شد.
خداست که شب، روز، خورشید و ماه را آفرید. هر یک در مداری معیّن شناور هستند (انبیاء/۳۳). بر فراز شما هفت [آسمان] بنا کردیم و چراغی فروزان نهادیم (نبأ/۱۲-۱۳). اوست کسی که خورشید را درخشان و ماه را تابان کرد و برای آن منزل‌هایی معیّن کرد تا شمارۀ سال‌ها و حساب را بدانید. خدا این‌ها را جز به حق نیافریده است. نشانه‌ها را برای گروهی که می‌دانند به روشنی بیان می‌کند (یونس/۵). پربرکت است آن که در آسمان برج‌هایی قرار داد. در آن چراغ و ماه تابان قرار داد (فرقان/۶۱). خورشید و ماه را وسیلۀ حساب کردن قرار داده است. این تقدیر آن شکست‌ناپذیر داناست (انعام/۹۶). خورشید و ماه بر حسابی [روان هستند] (الرّحمن/۵). خورشید به [سوی] قرارگاه خود روان است. این تقدیر آن شکست‌ناپذیر داناست (یس/۳۸). نه خورشید را سزد که به ماه پیشی گیرد و نه شب پیشی گیرنده بر روز است. هر کدام در مداری معیّن شناور هستند (یس/۴۰). از نشانه‌های خدا، شب، روز، خورشید و ماه است (فصّلت/۳۷).
خدا شب، روز، خورشید و ماه را برای شما مسخّر گردانید. … مسلماً در این برای مردمی که تعقّل می‌کنند، نشانه‌هایی است (نحل/۱۲). خداست که خورشید و ماه را که پیوسته روان هستند، برای شما مسخّر گردانید (ابراهیم/۳۳). خدا … خورشید و ماه را مسخّر کرد. هر یک تا مدّتی معیّن روان هستند (رعد/۲؛ فاطر/۱۳؛ زمر/۵). در حقیقت پروردگار شما آن خدایی است که … خورشید، ماه و ستارگان را [آفرید] که مسخّر فرمان او هستند (اعراف/۵۴). آیا ندیدی که خدا … خورشید و ماه را مسخّر کرد؟ هر یک تا مدّتی معیّن روان هستند. این به آن سبب است که خدا حق است و ان‌چه به جای او می‌خوانند، باطل است. خداست که بلندمرتبۀ بزرگ است (لقمان/۲۹). آیا ندیدی که پروردگار تو چگونه سایه را گسترانیده است؟ اگر می‌خواست آن را ساکن قرار می‌داد. آنگاه خورشید را بر آن دلیل گردانیدیم. آنگاه آن را به تدریج به سوی خود بر می‌گیریم (فرقان/۴۵-۴۶). آیا ندیدی هر کس در آسمان‌ها و هر کس در زمین است و خورشید و … برای خدا سجده می‌کنند (حج/۱۸)؟
سوگند به خورشید و روشنایی آن و به ماه چون از پی آن آید (شمس/۱-۲).
[نوح به قوم خود گفت:] آیا ندیده‌اید چگونه خدا … خورشید را چراغی قرار داد (نوح/۱۵-۱۶)؟
یوسف به پدر خود گفت: من [در خواب] یازده ستاره را با خورشید و ماه دیدم. دیدم برای من سجده می‌کنند (یوسف/۴).
خورشید را می‌بینی وقتی طلوع می‌کند، از غار اصحاب کهف به سمت راست برمی‌گردد و چون غروب می‌کند، از سمت چپ آنها می‌گذرد. در حالی که آنها در جایی فراخ از آن هستند. این از نشانه‌های خداست (کهف/۱۷).
ذوالقرنین وقتی به محلّ غروب خورشید رسید، دریافت خورشید در چشمه‌ای گل‌آلود و سیاه غروب می‌کند و در نزدیکی آن، قومی را یافت (کهف/۸۶). چون به محلّ طلوع خورشید رسید، آن را چنان دید که بر قومی طلوع می‌کند که برای آنها در برابر آن، پوششی قرار نداده بودیم. این‌گونه بود و ما به آن‌چه نزد او بود، احاطه داشتیم (کهف/۹۰-۹۱).
نماز را از زوال خورشید تا تاریکی شب، برپادار و [نیز] نماز صبح را. زیرا نماز صبح مشهود [فرشتگان] است (اسراء/۷۸). بر آن‌چه می‌گویند، صبور باش و پیش از طلوع خورشید و قبل از غروب آن با ستایش، پروردگار خود را تسبیح بگوی (طه/۱۳۰؛ ق/۳۹).
آیا ندیدی آن کس را که چون خدا به او پادشاهی داده بود، با ابراهیم دربارۀ پروردگار او مجادله می‌کرد؟ آنگاه که ابراهیم گفت: … خدا خورشید را از مشرق بیرون می‌آورد تو آن را از مغرب برآور. پس آن کس که کفر ورزیده بود، مبهوت ماند (بقره/۲۵۸).
اگر از آنها [کافران] بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفرید و خورشید و ماه را مسخّر کرد، حتماً خواهند گفت: خدا. پس به کجا بازگردانده می‌شوند (عنکبوت/۶۱)؟
آنگاه که خورشید درهم پیچیده شود و … هر نفسی بداند چه حاضر کرده است (تکویر/۱-۱۴). آنگاه که … و خورشید و ماه یکجا جمع شوند، آن روز انسان می‌گوید: راه گریز کجاست (قیامت/۷-۱۰)؟
نیکان در آن (بهشت) بر تخت‌ها تکیه زنند. در آنجا نه [گرمای] خورشید بینند و نه سرمایی (انسان/۱۳).
خورشید پرستی