جن، یکی از موجودات نامریی و مختار، این مفهوم با مادّۀ «ج ن ن» ۳۲ بار آمده است.
چکیده: جن، قبل از انسان آفریده شد. خداوند آنان را آفرید تا او را عبادت کنند. جنیان فرقههای گوناگون هستند. گروهی از آنان پس از شنیدن قرآن به آن ایمان آوردند. برای انس و جن در برابرآنچه انجام دادهاند درجاتی است تا خدا [پاداش] اعمال آنان را بدهد و به آنان ستم نشود.
خداوند جنّ را از تشعشی از آتش خلق کرد (الرّحمن/۱۵). جنّ را پیش از انسان از آتشی سوزان نافذ خلق کرد (حجر/۲۶-۲۷). جنّ و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند. از آنان روزی نمیخواهم و نمیخواهم که مرا خوراک دهند (ذاریات/۵۶-۵۷).
هنگامی که به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید پس همه سجده کردند جز ابلیس که از جنّ بود و از فرمان پروردگار خود سر برتافت. آیا با این حال او و ذریّهاش را به جای من سرپرست خود میگیرید حال آنکه دشمن شما هستند؟ چه بد جایگزینی برای ستمکارانند. آنها را در آفرینش آسمانها و زمین و در آفرینش خودشان گواه نگرفتم. من آن نیستم که گمراهکنندگان را مددکار خود گیرم (کهف/۵۰-۵۱).
گروهی از جنّ را به سوی تو [پیامبر] فرستادیم تا قرآن را بشنوند پس چون حاضر شدند، گفتند: گوش فرا دهید. چون به پایان رسید به سوی قوم خود بازگشتند تا قوم خود را هشدار دهند. گفتند: ای قوم، ما [آیات] کتابی را شنیدیم که پس از موسی نازل شده. آنچه را که پیش از آن بوده است تصدیق میکند و به سوی راه مستقیم راهبری میکند. ای قوم، دعوتکنندۀ خدا را اجابت کنید و به او ایمان آورید تا برخی از گناهان شما را بر شما ببخشاید و از عذابی پردرد پناهتان دهد. هر کس دعوتکنندۀ خدا را اجابت نکند در زمین درمانده کنندۀ خدا نیست و جز خدا یاورانی ندارد. آنان در گمراهی آشکاری هستند (احقاف/۲۹-۳۲). بگو، به من وحی شده است که تنی چند از جنّیان گوش فرا داده و گفتند: بیگمان ما قرآنی شگفتآور شنیدیم. به راه راست هدایت میکند پس به آن ایمان آوردیم. هرگز کسی را شریک پروردگارمان قرار نخواهیم داد. پروردگارمان بلندمرتبه است. همسر و فرزندی اختیار نکرده است. کمخردِ ما دربارۀ خدا سخنانی یاوه میگفت و ما گمان میکردیم جنّ و انس هرگز به خدا دروغ نمیبندند. مردانی از آدمیان به مردانی از جنّ پناه میبردند و بر سرکشی آنها میافزودند. آنها همانگونه که شما پنداشتهاید، گمان کردند که خدا هرگز کسی را بر نخواهد انگیخت. ما بر آسمان دست یافتیم و آن را پر از نگهبانان توانا و شهابها یافتیم. ما در [آسمان] برای شنیدن به کمین مینشستیم. امّا اکنون هر که بخواهد استماع کند، شهابی را در کمین خود مییابد. ما نمیدانیم آیا برای کسانی که در زمین هستند شرّی اراده شده است یا پروردگارشان برای آنها خیری خواسته است؟ برخی از ما شایستهاند و برخی غیر از آنند. ما فرقههایی گوناگون هستیم. ما میدانیم هرگز نمیتوانیم در زمین خدا را عاجز کنیم و هرگز او را با گریز [خود] درمانده نتوانیم کرد. ما وقتی آن رهنمود را شنیدیم به آن ایمان آوردیم پس هر کس به پروردگار خود ایمان آورد، از کاستی و ستم بیم ندارد. برخی از ما فرمانبردار و برخی از ما ستمکار هستند پس هر کس تسلیم خدا گردد، آنها در جستوجوی راه درست هستند. امّا ستمکاران، هیزم جهنّم خواهند بود. [بگو]، اگر آنها [جنّ و انس] بر راه حق پایداری کنند، آنان را از آبی [و رفاهی] فراوان سیراب میکنیم تا در این باره آنها را بیازماییم. هر کس از یاد پروردگار خود روی بگرداند او را به عذابی سخت درمیآوریم (جن/۱-۱۷).
وعدۀ قطعی پروردگارت [چنین] است [که] قطعاً جهنّم را از جنّ و انس یکسره پر خواهم کرد (هود/۱۱۹). در حقیقت بسیاری از جنّیان و آدمیان را برای جهنّم آفریدهایم [زیرا] دلهایی دارند که با آن نمیفهمند و چشمهایی دارند که با آن نمیبینند و گوشهایی دارند که با آن نمیشنوند. آنها چون چارپایان بلکه گمراهتر هستند. اینان غافلانند (اعراف/۱۷۹). اگر میخواستیم به هر کس هدایت او را میدادیم لیکن این سخن از جانب پروردگارت مقرر گردیده که قطعاً جهنّم را از همۀ جنّیان و آدمیان پر خواهم کرد پس به سزای آنکه دیدار این روزتان را از یاد بردید، بچشید. ما [نیز] فراموشتان کردیم و به سزای آنچه انجام میدادید عذاب جاودان را بچشید (سجده/۱۳-۱۴).
ای گروه جنّ و انس، اگر میتوانید از کرانههای آسمان و زمین نفوذ کنید، نفوذ کنید [ولی] نمیتوانید مگر با قدرتی (الرحمن/۳۳). پس ای گروه جنّ و انس کدام یک از نعمتهای پروردگارتان را انکار میکنید … (الرّحمن/۱-۷۷)؟ بگو، اگر همۀ جنّ و انس گرد آیند تا همانند این قرآن را بیاورند، نمیتوانند مانند آن را بیاورند. هر چند آنها پشتیبان یکدیگر باشند (اسراء/۸۸).
برای هر پیامبری دشمنی از شیاطین جنّ و انس قرار دادیم. بعضی از آنها به بعضی، برای فریب، سخنان آراسته القا میکنند. اگر پروردگارت میخواست چنین نمیکردند پس آنان را با دروغی که میبافند، واگذار تا دلهای کسانی که به آخرت ایمان ندارند به آن [سخنان] بگراید و آن را بپسندد و تا اینکه آنچه را باید به دست آورند، به دست آورند (انعام/۱۱۲-۱۱۳). بگو، پناه میبرم به پروردگار مردم، پادشاه مردم، معبود مردم، از شر وسوسهگر نهانی آن کس که در سینههای مردم وسوسه میکند. از جنّ باشد یا از انس (ناس/۱-۶).
برای خدا شریکهایی از جنّ تراشیدند در حالی که [خدا] آنان را آفریده است و برای او از روی نادانی پسران و دخترانی انگاشتند. خدا منزّه است از آنچه وصف میکنند (انعام/۱۰۰). میان خدا و جنّیان پیوندی پنداشتند و حال آنکه جنّیان قطعاً میدانند که [برای حسابرسی] حاضر خواهند شد. منزّه است خدا از آنچه وصف میکنند (صافّات/۱۵۸-۱۵۹). روزی که [خدا] همۀ آنان را گرد میآورد [میفرماید:] ای گروه جنّیان به یقین از انسانها [پیروان] فراوان یافتید. دوستان آنها از انسانها میگویند: پروردگارا، برخی از ما از برخی دیگر بهرهمند شدیم و به پایانی که برای ما مقرّر کردی، رسیدیم. میفرماید: جایگاه شما آتش است. در آن جاودانید جز آنچه خدا بخواهد. پروردگار تو حکیم داناست. اینگونه برخی از ستمکاران را به برخی دیگر به سبب آنچه انجام میدادند، سرپرستی میدهیم. ای گروه جنّ و انس، آیا پیامبرانی از خودتان نزد شما نیامدند که آیات مرا برای شما میخواندند و شما را به دیدار این روز هشدار میدادند؟ میگویند: ما علیه خود گواهی میدهیم. زندگی این جهان آنها را فریفته بود و علیه خود گواهی دادند که کافر بودهاند. این از آن روست که پروردگار تو هیچ گاه شهرها را به ستم نابود نکرده، در حالی که مردم آن غافل باشند. برای هر یک به آنچه انجام دادهاند، درجاتی است و پروردگارت از آنچه انجام میدهند، غافل نیست (انعام/۱۲۸-۱۳۲). روزی که همه را محشور میکند، به فرشتگان میفرماید: آیا اینها بودند که شما را میپرستیدند؟ میگویند: تو منزّهی. سرپرست ما تویی نه آنها. آنان جنیان را میپرستیدند. بیشترشان به آنها ایمان داشتند. اکنون برای یکدیگر سود و زیانی ندارید. به کسانی که ستم کردهاند، میگوییم: بچشید عذاب آتشی را که آن را دروغ میشمردید (سبأ/۴۰-۴۲).
در آن روز هیچ جنّ و انسی از گناهش پرسیده نمیشود (الرّحمن/۳۹).
به کسانی که بر خدا دروغ میبندند و یا آیات خدا را تکذیب کنند، میفرماید: در میان امّتهایی از جنّ و انس که پیش از شما بودهاند، داخل آتش شوید. هر بار که امّتی درآید همکیشان خود را لعنت کند تا وقتی که همگی در آن به هم بپیوندند، پیروانشان دربارۀ پیشوایانشان گویند: پروردگارا، اینان ما را گمراه کردند پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده. میفرماید: برای هر کدام [عذاب] دوچندان است ولی شما نمیدانید. پیشوایان آنان به پیروان گویند: شما را بر ما امتیازی نیست پس به سزای آنچه به دست میآورید عذاب را بچشید (اعراف/۳۷، ۳۸-۳۹). فرمان [عذاب] برای کسانی که به رستاخیز ایمان ندارند (احقاف/۱۷) و دشمنان خدا (فصّلت/۱۹) به همراه امّتهایی از جن و انس که پیش از آنها گذشتند، تحقّق یافت. آنها زیانکاران هستند (فصّلت/۲۵؛ احقاف/۱۸). برای هر یک از دو گروه [جنّ و انس] در برابر اعمالی که انجام دادهاند درجاتی است تا [پاداش] اعمال آنها را تمام بدهد و آنها مورد ستم قرار نخواهد گرفت (احقاف/۱۹). کسانی که کافر شدند، گفتند: پروردگارا، آن دو [گروه] از جنّ و انس که ما را گمراه کردند به ما نشان ده تا آنها را زیر قدمهایمان بگذاریم تا از پستترینها شوند (فصّلت/۲۹).
در بهشتها حوریانی هستند که پیش از آنان دست هیچ جنّ و انسی به آنها نرسیده است (الرحمن/۷۴،۵۶).
جنّ- اقوام، برای سلیمان، سپاهیان او از جنّ و انس و پرندگان گردآوری شدند و دسته دسته گردیدند (نمل/۱۷).برخی از جنّیان به فرمان پروردگارشان نزد سلیمان کار میکردند و هر کس از آنها از دستور ما سربرمیتافت، از عذاب سوزان به او میچشاندیم. برای سلیمان هر چه میخواست از معبدها، مجسّمهها و ظروف بزرگ مانند حوضچهها و دیگهای ثابت میساختند (سبأ/۱۲-۱۳). سلیمان گفت: ای بزرگان، کدام یک از شما تخت او [ملکۀ سبا] را، پیش از آنکه به حال تسلیم نزد من آید، برای من میآورد؟ نیرومندی از جن گفت: من آن را پیش از آنکه از جای خود برخیزی نزد تو حاضر میکنم. من برای این کار توانا و امین هستم (نمل/۳۸-۳۹). هنگامی که مرگ را برای سلیمان مقرّر کردیم، آنها [جنّیان] را به مرگ او آگاه نکرد مگر موریانهای که عصای او را میخورد. پس چون [پیکر سلیمان] فرو افتاد، جنّیان دریافتند که اگر غیب میدانستند در آن رنج خفّتبار نمیماندند (سبأ/۱۴).
اطلاعات بیشتر: ابلیس