جنبنده، جاندار، این مفهوم با واژۀ دابَّۀ ۱۸ بار آمده است.
چکیده: خدا جنبندگان را گوناگون آفرید و در زمین منتشر کرد. روزیِ آنها بر خداست. جنبندگان برای خدا سجده میکنند.
خدا هر جنبندهای را از آبی آفرید. پس برخی از آنها بر روی شکم خود راه میروند و برخی از آنها روی دو پا و برخی از آنها بر روی چهار پا راه میروند. خدا هر چه بخواهد میآفریند (نور/۴۵). از مردم، جنبندگان و چهارپایان که رنگهای آنها گوناگون است، [پدید آورد] (فاطر/۲۸). [خدا] در زمین از هرگونه جنبندهای منتشر کرد (لقمان/۱۰). خدا از آسمان آبی فرو فرستاد پس زمین مرده را با آن زنده نمود و هر گونه جنبندهای در آن منتشر کرد … بیگمان در اینها برای قومی که میاندیشند، نشانههایی است (بقره/۱۶۴). از نشانههای اوست، آفرینش آسمانها، زمین و آنچه از جنبندگان در میان آن دو پراکنده کرده است. او هر گاه بخواهد بر گرد آوردن آنها تواناست (شوری/۲۹). در آفرینش شما و آنچه از جنبنده، پراکنده میگرداند برای قومی که یقین دارند، نشانههایی است (جاثیه/۴).
هود به قوم خود گفت: هیچ جنبندهای نیست مگر اینکه زمام هستی او به دست خداست (هود/۵۶).
هیچ جنبندهای در زمین نیست جز آنکه روزی آن بر خداست و قرارگاه اصلی و جایگاه موقّت آن را میداند و همه در کتابی روشن موجود است (هود/۶). چه بسیار جنبندگانی که نمیتوانند روزی خود را بر عهده بگیرند. خداست که آنها و شما را روزی میدهد (عنکبوت/۶۰). هیچ جنبندهای در زمین نیست و نه هیچ پرندهای که با دو بال خود پرواز میکند مگر اینکه آنها نیز گروههایی مانند شما هستند. ما در کتاب هیچ چیزی را فروگذار نکردهایم سپس به سوی پروردگار خود محشور میشوند (انعام/۳۸).
هر چه در آسمانها و هر چه در زمین از جنبندگان و فرشتگان است، همگی خدا را سجده میکنند و تکبّر نمیورزند (نحل/۴۹). آیا ندیدی که خداست که هر کس در آسمانها و هر کس در زمین است … و جنبندگان و بسیاری، از مردم برای خدا سجده میکنند و بسیاری عذاب دربارۀ آنها حتمی است (حج/۱۸)؟
چون مرگ را بر سلیمان مقرّر کردیم جز جنبندۀ زمینی که عصای او را میخورد، آنها را از مرگ او آگاه نگردانید (سبأ/۱۴).
به راستی بدترین جنبندگان نزد خدا کسانی هستند که کفر ورزیدند پس آنها ایمان نمیآورند (انفال/۵۵). در حقیقت بدترین جنبندگان نزد خدا کران و گنگانی هستند که تعقّل نمیکنند (انفال/۲۲). اگر خدا مردم را به آنچه انجام دادهاند، مؤاخذه میکرد، هیچ جنبندهای را روی زمین باقی نمیگذاشت. ولی تا مدّتی معین آنها را مهلت میدهد و چون اجل آنها فرا رسد، خدا به بندگان خود بیناست (فاطر/۴۵). اگر خدا مردم را به خاطر ظلم آنها مؤاخذه میکرد، جنبندهای بر روی زمین باقی نمیگذاشت. ولی [کیفر] آنها را تا زمانی معیّن به تأخیر میاندازد و چون اجل آنها فرارسید نه ساعتی از آن تأخیر کنند و نه پیش افتند (نحل/۶۱).
چون وعدۀ عذاب بر آنان (کافران) واقع شود، جنبندهای را از زمین برای آنها بیرون میآوریم که با آنها سخن میگوید. مردم به آیات ما یقین نمیآوردند (نمل/۸۲).
اطلاعات بیشتر: حیوان