تورات، کتاب موسی، این مفهوم با واژۀ تورات ۱۸ بار، صُحُف موسی۲ بار و الواح ۳ بار و آیاتی که این معنا را دارد، آمده است.
چکیده: تورات کتابی است که خدا آن را نازل کرد و به موسی داد. در آن رهنمود و روشنایی در امور مختلف بوده است. در آن اختلاف شد. قرآن و پیامبر اسلام، عیسی و انجیل، تورات را تصدیق می‌کند.
خداوند تورات را که در آن رهنمود و روشنایی بود، نازل کرد (مائده/۴۴). تورات و انجیل بعد از ابراهیم نازل شده است (آل‌عمران/۶۵). خدا تورات و انجیل را پیش از قرآن برای راهنمایی مردم فرو فرستاد (آل‌عمران/۴،۳).کتاب موسی پیش از قران پیشوا و رحمت بود (احقاف/۱۲؛ هود/۱۷).
به موسی کتاب و فرقان دادیم شاید که هدایت یابید (بقره/۵۳). به راستی پس از آنکه نسل‌های نخستین را هلاک کردیم (قصص/۴۳) به موسی کتاب دادیم (بقره/۸۷؛ انعام/۸۴،۸۹؛ مومنون/۴۹؛ فرقان/۳۵؛ قصص/۴۳) که [در بر دارندۀ] روشنگری‌ها و رهنمود و رحمتی برای مردم بود (قصص/۴۳). شاید که آنان پند گیرند (قصص/۴۳) و هدایت یابند (مومنون/۴۹). به موسی و هارون کتابِ روشن دادیم (صافات/۱۱۷). به آن‌ها فرقان دادیم که برای متّقین روشنایی و اندرزی است (انبیاء/۴۸). به موسی کتاب دادیم برای اتمام نعمت بر کسی که نیکی کرده است و توضیحی برای هر چیز و هدایت و رحمتی باشد. امید که به لقای پروردگارشان ایمان بیاورند (انعام/۱۵۴). به موسی کتاب دادیم پس به دیدار او با خدا تردید نکن و آن را برای بنی‌اسرائیل هدایت قرار دادیم (سجده/۲۳). کتاب را به موسی دادیم و آن را برای بنی‌اسرائیل رهنمودی قرار دادیم تا غیر از من را کارسازی نگیرید (اسراء/۲). در الواح [تورات] برای موسی در هر چیزی پندی و تفصیلی نگاشتیم. پس [فرمودیم:] آن را به جد و جهد بگیر و قوم خود را فرمان بده که بهترین آن را به کار گیرند (اعراف/۱۴۵). موسی خشمناک و اندوهگین به سوی قوم خود آمد … الواح را انداخت … (اعراف/۱۵۰). چون خشم او فرونشست الواح را برگرفت و در نوشته‌های آن برای کسانی که از پروردگار خود بیمناک بودند، هدایت و رحمتی بود (اعراف/۱۵۴). خداوند به عیسی کتاب، حکمت، تورات و انجیل آموخت (آل‌عمران/۴۸؛ مائده/۱۱۰). به دنبال آن‌ها [پیامبران پیشین]، عیسی را فرستادیم که تورات پیش از خود را تصدیق می‌کرد و به او انجیل دادیم که در آن رهنمود و روشنایی بود و تورات پیش از خود را تصدیق می‌کرد (مائده/۴۶). عیسی [می‌گوید:] تورات را که پیش از من نازل شده است تصدیق می‌کنم (ال‌عمران/۵۰؛ صف/۶) و [آمده‌ام] تا برخی چیزها را که بر شما حرام شده است حلال کنم (آل‌عمران/۵۰).
در صحیفه‌های گذشته؛ در کتاب‌های ابراهیم و موسی؛ آمده است: همانا کسی رستگار است که خود را پاک کند. نام پروردگار خود را یاد کند و نماز گزارد. شما زندگی دنیا را برمی‌گزینید و حال آنکه آخرت بهتر و پایدارتر است (اعلی/۱۴-۱۹). آیا آن کس که روی گرداند را دیدی؟ اندکی بخشید و باز ایستاد؟ آیا علم غیب نزد اوست که می‌بیند؟ یا از آنچه در صحیفه‌های موسی و ابراهیم است با خبر نشده است؟ که هیچ باربردارنده‌ای بار گناه دیگری را برنمی‌دارد. برای انسان جز حاصل تلاش او نیست و کوشش او به زودی دیده خواهد شد. سپس هر چه تمامتر او را پاداش دهند. پایان [کار] به سوی پروردگار تو است. اوست که می‌خنداند و می‌گریاند. اوست که می‌میراند و زنده می‌کند. اوست که دو نوع نر و ماده را از نطفه‌ای چون فرو ریخته شود، می‌آفریند. پدید آوردن جهان دیگر بر [عهدۀ] اوست. خداست که شما را بی‌نیاز کرد و سرمایه بخشید. اوست پروردگار ستاره شِعری. اوست که عادیان نخستین و پیش از آن قوم نوح را که ظالم‌تر و سرکش‌تر بودند هلاک کرد و نیز ثمودیان را باقی نگذاشت. او شهرهای زیر و رو شدۀ [قوم لوط را] فرو افکند. پس آن‌ها را چنان که باید [با عذاب] پوشانید (نجم/۳۳-۵۴). بر بنی‌اسرائیل مقرر داشتیم هر کس شخصی را جز به قصاصِ قتل یا [به کیفر] فسادی در زمین بکشد، چنان است که گویی همۀ مردم را کشته باشد و هر کس شخصی را زنده بدارد، چنان است که گویی تمام مردم را زنده داشته است (مائده/۳۲). بر آنان [در تورات] مقرر داشتیم که جان در مقابل جان، چشم در مقابل چشم، بینی در مقابل بینی، گوش در مقابل گوش، دندان در مقابل دندان و زخم‌ها قصاص دارند. هر کس از قصاص درگذرد پس برای او کفّاره‌ای خواهد بود. کسانی که به موجب آنچه خدا نازل کرده است داوری نکرده‌اند، قطعا ستمگر هستند (مائده/۴۵). در کتاب [آسمانی شان] به بنی‌اسرائیل خبر دادیم که قطعاً دو بار در زمین فساد خواهید کرد. قطعاً گردن‌کشی بزرگی می‌کنید. پس آنگاه که وعدۀ نخستین فرا رسد، بندگانی از خود را که سخت نیرومند هستند، بر شما می‌گماریم تا میان خانه‌ها به جستجو درآیند. این تهدید تحقق یافتنی است. سپس دوباره شما را بر آنان چیره می‌کنیم و شما را با اموال و پسران یاری می‌دهیم و نفرات شما را بیشتر می‌کنیم. اگر نیکی کنید به خود نیکی کرده‌اید و اگر بدی کنید به خود [بد کرده‌اید] و چون تهدید آخر فرا رسد شما را اندوهگین کنند و در مسجد داخل می‌شوند چنان‌که بار نخست داخل شدند. بر هر چه دست یابند، یکسره آن را نابود کنند. امید است پروردگارتان شما را رحمت کند و اگر [به گناه] بازگردید [ما نیز به کیفر شما] باز می‌گردیم و دوزخ را برای کافران، زندان قرار دادیم (اسراء/۴-۸). کسانی که پرهیزگاری می‌کنند، زکات می‌دهند و آنان که به آیات ما ایمان می‌آورند، از این فرستاده، پیامبر درس نخوانده که نام او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته می‌یابند، پیروی می‌کنند، [در آن می‌یابند که] آن‌ها را به کار پسندیده فرمان می‌دهد و از کار ناپسند باز می‌دارد و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای ناپاک را حرام می‌کند. از آن‌ها قید و بندهایی را که برایشان بوده است، برمی‌دارد (اعراف/۱۵۶،۱۵۷). مَثَل محمّد و کسانی که با او هستند در تورات چنین است که بر کافران سختگیر و با یکدیگر مهربانند. آنان را در رکوع و سجود می‌بینی. فضل و خشنودی خداوند را می‌جویند. علامت آنان بر اثر سجود بر چهرۀ آنان است. (فتح/۲۹). در حقیقت خدا از مومنان جان و مالشان را به اینکه بهشت برای آنان باشد، خریده است. آن‌ها در راه خدا میجنگند. می‌کشند و کشته می‌شوند. این وعدۀ حقی بر خدا در تورات، انجیل و قرآن است (توبه/۱۱۱).
پیامبرانی که تسلیم فرمان خدا بودند با تورات برای یهود داوری می‌کردند و [نیز] الهیّون و دانشمندان بنابر آنچه از کتاب خدا به آنان سپرده شده بود و بر آن گواه بودند داوری می‌کردند. پس از مردم نترسید و از من بترسید و آیات مرا به بهای ناچیز نفروشید. کسانی که به موجب آنچه خدا نازل کرده است، داوری نکنند، قطعاً کافر هستند (مائده/۴۴).
در حقیقت ما به موسی کتاب دادیم پس در آن اختلاف شد. اگر نبود سخنی که قبلاً از پروردگارت صادر شده است [که تا قیامت به بندگان مهلت می‌دهد]، میان آنان داوری شده بود. در حقیقت آنان دربارۀ آن در شکی سخت هستند (هود/۱۱۰؛ فصّلت/۴۵) و قطعاً پروردگارت [جزای] اعمال هر یک را تمام به آنان خواهد داد. قطعاً او به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است (هود/۱۱۱).
در حقیقت به بنی‌اسرائیل کتاب [تورات]، حکم و پیامبری دادیم و … (جاثیه/۱۶) تورات را به بنی‌اسرائیل میراث دادیم که رهنمود و یادکردی برای خردمندان بود (غافر/۵۳-۵۴). از آنان پیمان محکم گرفتیم. کوه طور را بر فراز آن‌ها برافراشتیم (بقره/۶۳،۹۳). [فرمودیم:] آنچه را به شما دادیم به جد و جهد بگیرید و به آن گوش فرا دهید (بقره/۹۳). آنچه را در آن است، به یاد داشته باشید. شاید به تقوا گرایید (بقره/۶۳ ؛ اعراف/۱۷۱). گفتند: شنیدیم و نافرمانی کردیم (بقره/۹۳). آیا به پاره‌ای از کتاب [تورات] ایمان می‌آورند و به پاره‌ای از آن کفر می‌ورزند؟ جزای هر که از شما چنین کند، جز خواری در زندگی دنیا چیزی نخواهد بود و روز رستاخیز به سخت‌ترین عذاب‌ها بازگردانده می‌شوند. خداوند از آنچه می‌کنید غافل نیست. اینان کسانی هستند که زندگی دنیا را به جهان دیگر خریدند. پس نه عذاب آنان سبک شود و نه یاری شوند (بقره/۸۵-۸۶).
آیا مردم را به نیکی فرا می‌خوانید و خود را از یاد می‌برید با آنکه کتاب خداوند را می‌خوانید؟ آیا نمی‌اندیشید (بقره/۴۴)؟
مَثَل کسانی که به تورات مکلف شدند آنگاه آن را به کار نبستند، همچون مَثَل دراز گوشی است که کتابهایی را بر پشت می‌کشد، چه زشت است وصف قومی که آیات خدا را به دروغ گرفتند و خدا مردم ستمگر را هدایت نمی‌کند (جمعه/۵).
یهودیان، خدا را چنان که شایستۀ منزلت اوست، نشناختند. هنگامی که گفتند: خدا بر هیچ بشری چیزی نازل نکرده است. بگو، چه کسی آن کتابی را که موسی آورده است نازل کرده است؟ که برای مردم روشنایی و رهنمود است. آن را به صورت طومارها درمی‌آورید. [آنچه را] از آن می‌خواهید آشکار و بسیاری را پنهان می‌کنید. در حالی که آنچه شما و پدرانتان نمی‌دانستید به شما آموخته شد (انعام/۹۱). از جانب خدا فرستاده‌ای (بقره/۱۰۱) و کتابی (بقره/۸۹) برای آن‌ها آمد که آنچه را با آنان بود تصدیق می‌کرد (بقره/۱۰۱،۸۹). خدا به بنی‌اسرائیل می‌فرماید: به آنچه نازل کرده‌ام؛ که تصدیق کنندۀ همان چیزی است که با شماست؛ ایمان آورید (بقره/۴۱). چون به آن‌ها گفته شود به آنچه خدا نازل کرده است ایمان آورید، می‌گویند: ما به آنچه بر [پیامبر] خودمان نازل شده است، ایمان می‌آوریم و غیر آن را؛ با آنکه حق و تصدیق کنندۀ همان چیزی است که با آنان است؛ انکار می‌کنند (بقره/۹۱). اگر اهل‌کتاب به تورات و انجیل و آنچه از جانب پروردگارشان به سوی آنان نازل شده است، عمل می‌کردند قطعاً از برکات آسمانی و زمینی برخوردار می‌شدند (مائده/۶۶). بگو، ای اهل کتاب، تا هنگامی که به تورات و انجیل و آنچه از پروردگارتان به سوی شما نازل شده است، عمل نکرده‌اید بر هیچ [آیین برحقی] نیستید (مائده/۶۸). همۀ خوراکیها بر فرزندان اسرائیل حلال بود جز آنچه پیش از نزول تورات اسرائیل بر خود حرام کرده بود. بگو، اگر راست می‌گویید تورات را بیاورید و آن را بخوانید. پس کسانی که بعد از این بر خدا دروغ بندند، ستمکار هستند (آل‌عمران/۹۳-۹۴). چگونه تو را داور قرار می‌دهند با آنکه تورات نزد آنان است که در آن حکم خدا آمده است (مائده/۴۳)؟
چون حق از جانب خدا برای مشرکان آمد، گفتند: چرا مانند آنچه به موسی داده شد به پیامبر داده نشده است؟ آیا به آنچه قبلاً به موسی داده شد کفر نورزیدند؟ گفتند: هر دو [تورات و قرآن] سحر هستند و از همدیگر پشتیبانی می‌کنند و گفتند ما هر دو را انکار می‌کنیم. بگو، اگر راست می‌گویید کتابی از جانب خدا بیاورید که از این دو هدایت کننده تر باشد، تا آن را پیروی کنم (قصص/۴۸-۴۹).
کتاب، موسی، یهود