برتری،بهتر بودن، این مفهوم با واژۀ فَضَّل َ۱۷ بار، دَرَجة ۱۶ بار، خَیر ۸۲ بار و آیاتی که این مفهوم را دارد، آمده است
چکیده:آنچه نزد خداست، برتر است. آخرت و پاداش آن نیز برتر است. خدا انسانها را به انجام اموری فرا میخواند که برای آنها بهتر است. خدا برتریهای ظاهری را فضیلت نمیشمرد. هر که بهترین اعمال را انجام دهد، بهترین پاداش را خواهد داشت.
خدا انسان را در نیکوترین صورت آفرید (تین/۴). او فرندان آدم را گرامی داشت و … آنها را بر بسیاری از آفریدگان خود برتری آشکار داد (اسراء/۷۰). آنچه نزد خداست برای شما [انسانها] بهتر است (نحل/۹۵). آنچه نزد خداست از سرگرمی و داد و ستد، بهتر است (جمعه/۱۱). آنچه نزد خدا است برای نیکان بهتر است (آلعمران/۱۹۸) و برای کسانی که ایمان آوردهاند و به پروردگار خود اعتماد دارند، بهتر و پایدارتر است (شوری/۳۶؛ قصص/۶۰). نیکیهای ماندگار از نظر پاداش، امید و سرانجام نزد پروردگار بهتر است (کهف/۴۶؛ مریم/۷۶). پاداش خدا برای کسانی که ایمان آورده، کار شایسته کردهاند، بهتر است و جز شکیبایان آن را نیابند (قصص/۸۰). خدا به پیامبر میفرماید: به آنچه از زینت زندگی دنیا به گروههایی از کافران دادیم، چشم ندوز تا آنها را در آن امتحان کنیم و روزیِ پروردگار بهتر و پایدارتر است (طه/۱۳۱). آمرزش خدا (آلعمران/۱۵۷) و رحمت او از آنچه جمع میکنند، بهتر است (آلعمران/۱۵۷؛ زخرف/۳۲). خدا بالابرندة درجات است (غافر/۱۵). او درجات هر که را بخواهد بالا میبرد. بالاتر از هر دانایی، داناتری است (انعام/۸۳؛ یوسف/۷۶).
جهان آخرت نیکوتر و پایدارتر است (اعلی/۱۷). درجات آخرت و برتریهای آن بزرگتر و بیشتر است (اسراء/۲۱). خدا به پیامبر میفرماید: قطعاً آخرت برای تو از دنیا نیکوتر خواهد بود (ضحی/۴). اجرِ آخرت برای کسانی که ایمان آورده و پرهیزگاری میکردند بهتر است (یوسف/۵۷). سرای آخرت برای کسانی که در این دنیا نیکی کردهاند (نحل/۳۰) وبرای متّقین بهتر است (انعام/۳۲؛ یوسف/۱۰۹؛ نساء/۷۷؛ اعراف/۱۶۹). گرامیترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شما است (حجرات/۱۳). مومنان نزد پروردگار خود درجاتی دارند (انفال/۴). کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند، بهترین آفریدگان هستند (بیّنه/۷).
برتری- اعمال، خدا را بپرستید (اعراف/۸۵). از او پروا کنید (عنکبوت/۱۶). ای مردم، پیامبر حقّ را از سوی پروردگارتان برای شما آورده است. پس ایمان بیاورید که برای شما بهتر است (نساء/۱۷۰). چون برای نماز جمعه ندا داده شد به سوی ذکر خدا بشتابید و داد و ستد را واگذارید (جمعه/۹). اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، هر گاه در امری اختلاف نظر یافتید آن را به خدا و پیامبر عرضه بدارید که برای شما بهتر و خوش عاقبتتر است (نساء/۵۹). بهترین توشه تقواست (بقره/۱۹۷) و لباس تقوا بهتر است (اعراف/۲۶).سبکبار و گرانبار رهسپار [جهاد] شوید (توبه/۴۱) و در راه خدا با مال و جان خود جهاد کنید (توبه/۴۱؛ صف/۱۱). پیمانه و ترازو را تمام دهید (اعراف/۸۵؛ اسراء/۳۵). با ترازوی درست، وزن کنید (اسراء/۳۵). اموال مردم را کم ندهید و در زمین بعد از اصلاح آن فساد نکنید که برای شما بهتر است (اعراف/۸۵). صدقهها را پنهانی به مستمندان بدهید (بقره/۲۷۱). اگر [بدهکار شما] تنگدست باشد به او ببخشید (بقره/۲۸۰). به میل خود نیکی کنید. روزه بگیرید (بقره/۱۸۴). سازش کنید (نساء/۱۲۸) و به اصلاحِ کار یتیمان بپردازید (بقره/۲۲۰). به خانههایی که خانههای شما نیست، داخل نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن سلام گوییدکه برای شما بهتر است (نور/۲۷).
صبر در عقوبت کردن برای شکیبایان بهتر است (نحل/۱۲۶). گفتاری پسندیده و گذشت بهتر از صدقهای است که آزاری به دنبال آن باشد (بقره/۲۶۳). ازدواج با کنیز و بردة باایمان بهتر از ازدواج با زن و مردِ آزاد مشرک است (بقره/۲۲۱). صبر کردن بهتر از ازدواج با کنیز است (نساء/۲۵). بر زنان از کارافتاده عفت ورزیدن بهتر از آشکار کردن زینت است (نور/۶۰).خداوند به پیامبر میفرماید: حق خویشاوند، تنگدست و در راهمانده را بده. این برای کسانی که خواهان خشنودی خدا هستند، بهتر است (روم/۳۸). هر که حدود و مقررات خدا را بزرگ دارد، آن برای او نزد پروردگارش بهتر است (حج/۳۰). برای هریک از جن و انس به آنچه انجام دادهاند، درجاتی است (انعام/۱۳۲؛ احقاف/۱۹).
خدا آدمیان را میآزماید که کدامیک نیکوکارتر هستند (هود/۷؛ کهف/۷؛ ملک/۲). آیین چه کسی بهتر از آن کس است که خود را تسلیم خداوند کند و نیکوکار باشد و پیرو آیین ابراهیم حقگرا شود (نساء/۱۲۵)؟ کیست خوشگفتارتر از آن کس که به سوی خداوند دعوت کند و کار نیک کند و گوید: من از تسلیمشدگان هستم؟ آیا کسی که در آتش افکنده میشود بهتر است یا کسی که روز قیامت آسوده خاطر میآید (فصّلت/۴۰،۳۳)؟آیا آن کافر ناسپاس بهتر است یا کسی که در طول شب در سجده و قیام، اطاعت خدا میکند و از آخرت میترسد و به رحمت پروردگار امید دارد (زمر/۹)؟ آیا کسی که بنیاد کارِ خود را بر پایۀ تقوا و خشنودی خداوند قرار داده، بهتر است یا کسی که بنای خود را بر لب پرتگاهی مشرف به سقوط پیریزی کرده و با آن در آتش دوزخ میافتد (توبه/۱۰۹)؟ آیا کسی که جویای خشنودی خداوند است چون کسی است که گرفتار خشم خداوند شده و جایگاهش جهنم است؟ برای هر یک از آنها نزد خدا درجاتی است (آلعمران/۱۶۲-۱۶۳). پیش از آن که به طور ناگهانی و در حالی که حدس نمیزنید عذاب شما را فرارسد، از بهترین چیزی که از طرف پروردگار به سوی شما نازل شده است، پیروی کنید (زمر/۵۵).
هر که نیکی آورد برای او بهتر از آن خواهد بود (نمل/۸۹؛ قصص/۸۴). هر کار خوبی برای خود از پیش فرستید، آن را نزد خدا بهتر و با پاداشی بیشتر بازخواهید یافت (مزمّل/۲۰). هرکه مومن به نزد خداوند برود در حالی که کارهای شایسته انجام داده باشد برای آنها درجات والا خواهد بود. بهشتهای جاودان که از زیر آن جویبارها روان است. جاودانه در آن میمانند (طه/۷۵-۷۶). خداوند از آنها بهترین کارهایی که کردهاند، میپذیرد (احقاف/۱۶).
برتری- اقوام، هنگامی که خدا به فرشتگان گفت برای انسان سجده کنید، شیطان گفت: آیا آدم را بر من برتری میدهی (اسراء/۶۱-۶۲)؟ من از او بهترم. من را از آتش و او را از گل آفریدی (اعراف/۱۲؛ ص/۷۶).
خدا بعضی انبیاء را بر بعضی دیگر برتری بخشید (اسراء/۵۵) و بعضی از رسولان را بر بعضی دیگر برتری بخشید. از آنان کسی بود که خدا با او سخن گفت و درجات بعضی از آنها را بالا برد (بقره/۲۵۳). به یقین خداوند آدم، نوح، خاندان ابراهیم، خاندان عمران (آلعمران/۳۳)، اسحاق، یعقوب، یوسف، موسی، هارون، داوود، سلیمان، ایوب، زکریا، یحیی، عیسی، الیاس، اسماعیل، یسع، یونس، لوط و برخی از پدران، فرزندان و برادرانِ آنان، همه را بر جهانیان برتری داد و آنان را برگزید (انعام/۸۴-۸۷). سرانِ کافر قوم نوح به نوح و پیروان او، گفتند: شما را بر ما برتری نیست، بلکه شما را دروغگو میدانیم (هود/۲۷). برادران یوسف به او گفتند: به خدا سوگند که خدا تو را بر ما برتری داده است و ما خطاکار بودیم (یوسف/۹۱). شعیب به قوم خود گفت: اگر مومن باشید، آنچه خداوند برای شما باقی گذارده، بهتر است (هود/۸۶).خدا در هنگام روبهرو شدن موسی با ساحران، به او فرمود: نترس. بیگمان این تویی که برتر هستی (طه/۶۸) خدا به بنیاسرائیل کتاب، حکومت و نبوت داد و به آنان از چیزهای پاکیزه روزی بخشید. آنها را بر جهانیان برتری داد (جاثیه/۱۶-۱۷) و فرمود: ای بنیاسرائیل، نعمتم را که ارزانی شما داشتم و شما را بر جهانیان برتری دادم به یاد آوردید (بقره/۱۲۲،۴۷). به موسی گفت: به قوم خود فرمان بده تا نیکوترین آن الواح را برگزینند (اعراف/۱۴۵). موسی به بنیاسرائیل گفت: آیا خدایی جز خداوند برای شما بجویم در حالی که شما را بر جهانیان برتری داده است (اعراف/۱۴۰)؟ نعمت خدا را بر خود یاد کنید که در میان شما پیامبرانی قرار داد تا شما را حاکم خود ساخت و چیزهایی به شما داد که به هیچ کس از جهانیان نداده بود (مائده/۲۰).موسی به قوم خود که گوسالهپرست شده بودند، گفت: توبه کنید و خودتان را به قتل برسانید که این کار برای شما نزد خداوند بهتر است (بقره/۵۴). خدا به داوود از جانب خود برتری بخشید (سبأ/۱۰). سرانِ بنیاسرائیل به پیامبر خود گفتند: چگونه طالوت پادشاه ما باشد در حالی که ما به پادشاهی از او سزاوارتر هستیم و او از مال چیزی ندارد؟ پیامبر آنها گفت: خداوند او را برگزیده است. او را در دانش و جسم بر شما برتری داده است (بقره/۲۴۷). اگر یهودیان [زمان سلیمان که خریدار سحر بودند، ایمان آورده، پرهیزگاری کرده بودند، قطعاً پاداشی که از جانب خدا مییافتند، بهتر بود (بقره/۱۰۳).او به داوود و سلیمان دانش بخشید. آنها گفتند: سپاس خداوندی که ما را بر بسیاری از بندگان مومن خود برتری داد (نمل/۱۵). سليمان به فرستاده [ملكه سبأ] گفت: آنچه خدا به من عطا كرده بهتر است از آن چه به شما داده است (نمل/۳۶).
فرشتگان گفتند: ای مریم، خدا تو را برگزید. پاک ساخت و تو را بر زنان عالم برتری داد (آلعمران/۴۲).خدا به عیسی فرمود تا روز رستاخیز کسانی را که از تو پیروی کردهاند برتر از کسانی که کافر شدهاند، قرار خواهم داد (آلعمران/۵۵). ای اهلکتاب، از این که بگویید خدا سهگانه است، خودداری کنید كه براي شما بهتر است (نساء/۱۷۱). ذوالقرنين گفت: آنچه پروردگارم در آن مرا توانمند كرده است، [از آنچه شما پيشنهاد ميكنيد] بهتر است (كهف/۹۵).
خدا به پیامبر میفرماید: شب قدر از هزار ماه بهتر است (قدر/۳). اجرت و هزينه پروردگارت بهتر است (مؤمنون/۷۲). آنها که ایمان آورده، هجرت کردهاند و در راه خداوند با مال و جان خود جهاد کردند، نزد خداوند مقامی هر چه والاتر دارند و اینان رستگاران هستند (توبه/۲۰). خدا آنان را که در راه خدا با مال و جان خود جهاد میکنند به درجهای بر خانهنشینان برتری داده است؛ درجات و آمرزش و رحمتی از جانب او نصیب آنها میشود (نساء/۹۵-۹۶). کسانی که پیش از فتح [مکّه] انفاق و جهاد کردهاند [با دیگران] یکسان نیستند. آنان از نظر درجه والاتر از کسانی هستند که بعداً به انفاق و جهاد پرداختهاند (حدید/۱۰). خدا این کتاب [قرآن] را به بندگان برگزیدة خود، میراث داد. پس برخی از آنها بر خود ستمکار هستند. برخی از آنها میانهرو و برخی از آنان در کارهای نیک به فرمان خدا پیشگام هستند. این فضیلت بزرگی است (فاطر/۳۲). اي مومنان، به خدا و فرستادۀ او ایمان بیاورید و در راه خدا با جان و مال خود جهاد كنيد. اين براي شما بهتر است، اگر بدانيد (صف/۱۱). شما مومنان بهترین امّتی هستید که برای مردم پدیدار شدهاید که به کار پسندیده فرمان میدهید و از کار ناپسند باز میدارید و به خدا ایمان دارید (آلعمران/۱۱۰). به فضل و رحمت خداوند، مومنان باید شاد شوند و این از هر چه جمع میکنند بهتر است (یونس/۵۸). خدا به مومنان میفرماید: اگر مومن هستید، سستی نکنید. غمگین نشوید و کافران را به آشتی نخوانید که شما برتر هستید (آلعمران/۱۳۹؛ محمد/۳۵). چون به شما درود گفته شد، شما به بهتر از آن درود گویید یا همان را برگردانید (نساء/۸۶). هنگامی که به شما گفته شود: برخیزید، برخیزید تا خدا رتبۀ کسانی از شما که ایمان آورده و کسانی را که به آنها علم داده شده است، بر حسب درجات بالا ببرد (مجادله/۱۱). ای مومنان، نباید قومی، قومی دیگر را و زنانی، زنان دیگر را مسخره کند. شاید آنها از اینها بهتر باشند (حجرات/۱۱). مومنان هیچ مال کوچک و بزرگی را انفاق نمیکنند و هیچ سرزمینی را نمیپیمایند مگر اینکه به حساب آنان نوشته میشود تا خدا آنان را به بهتر از آنچه میکردند، پاداش دهد (توبه/۱۲۱؛ نور/۳۸؛ عنکبوت/۷). ای مومنان، اگر پیش از گفتگوی محرمانه با پیامبر صدقهای تقدیم بدارید، برای شما بهتر و پاکیزهتر است (مجادله/۱۲). کسانی که از پشت اتاقها پیامبر را به فریاد میخواندند، اگر صبر میکردند تا به سراغ آنان بیاید، برای آنها بهتر بود (حجرات/۵).
چون آيات روشن ما بر آنان خوانده شود، كساني كه كفر ورزيدند، به آنان كه ايمان آوردهاند، ميگويند: كدام يك از ما دو گروه جايگاهش بهتر و محفلش آراستهتر است (مريم/۷۳)؟مشرکان اگر از دشمنی بازایستند، برای آنان بهتر است (انفال/۱۹). منافقان و مشرکان اگر توبه کنند، برای آنان بهتر است (توبه۳،۷۴).اگر منافقان آنچه را به آن پند داده میشوند به کار میبستند، برای آنها بهتر و در ثباتِ قدم آنها استوارتر بود (نساء/۶۶). هنگامي كه امر [جنگ] قطعي شد. اگر بيماردلان به خدا راست گويند، براي آنان بهتر است (محمّد/۲۱). یهودیانی که به پیامبر میگفتند: شنیدیم و نافرمانی کردیم، بشنو که ناشنوا گردی و میگویند: راعنا. اگر میگفتند: شنیدیم و فرمان بردیم، بشنو و به ما بنگر برای آنان بهتر بود (نساء/۴۶).
برتری- قیامت، در قیامت جایگاه اهل بهشت بهتر و استراحتگاه آنها نیکوتر است (فرقان/۲۴). آیا از نظر پذیرایی بهشت پرنعمت … بهتر است یا درخت زَقّوم (صافات/۶۲)؟ آیا آتش سوزان بهتر است یا بهشت جاویدان که به متّقین وعده داده شده است که پاداش و سرانجام آنان است (فرقان/۱۵)؟ در روز قیامت تقواپیشگان از کافران برتر هستند (بقره/۲۱۲).در آن روز پیشوایان کفر به پیروان خود میگویند: شما را برای ما هیچ برتری نیست. پس به سزای آنچه بدست میآوردید، عذاب را بچشید (اعراف/۳۹).
اطلاعات بیشتر: برتری خدا