چکیده: خدا آفرینش انسان را از گل آغاز کرد سپس از نطفه‌ای در مراحل مختلف آفرید، از روح خود در او دمید. نیکو صورتگری کرد. خدا انسان‌ها را از نفس واحدی آفرید. و  آنها جفت گردانید. انسان ضعیف، شتاب‌زده، حریص و بی‌تاب آفریده شده است. ما انسان را در رنج آفریدیم. انسان سخت ناسپاس، ستم‌پیشه نادان و ستیزه‌جویی آشکار است. انسان همین که خود را بی‌نیاز می‌بیند، طغیان می‌کند. چون خدا به انسان نعمتی بدهد، خدا را فراموش می‌کند و چون درد و رنجی به او برسد، خدا را می‌خواند. خدا انسان را در نیکوترین اعتدال آفرید و سپس او را به پایین‌ترین درجه باز می‌گرداند. انسان در خسران است مگر کسانی که ایمان آورند و کار شایسته انجام دهند و همدیگر را به حق و صبر توصیه کنند. ما به انسان از شاهرگ او به او نزدیک‌تریم. خدا آسمان، زمین و آن‌چه در آنها است را برای انسان آفرید و مسخّر او کرد. خدا به انسان آن‌چه نمی‌دانست، آموخت. جن و انس را نیافرید جز برای این که او را بپرستند و انسان را بیهوده نیافرید. مرگ و زندگی را آفرید تا او را بیازماید. شیطان انسان را فریب می‌دهد و او را وا می‌گذارد. خدا بر بازگرداندن انسان توانا است. انسان‌ها می‌میرند و روز قیامت برانگیخته می‌شوند. کارنامه هر انسانی به گردن اوست. آن روز انسان را از آن‌چه انجام داده، آگاه می‌کنند.

پروردگارت به فرشتگان فرمود: من در زمین جانشینی قرار می‌دهم. گفتند: آیا در آن کسی را قرار می‌دهی که در آن فساد می‌کند و خون‌ها می‌ریزد، حال آن که ما با ستایش تو، تو را تسبیح می‌کنیم و به تقدیس تو می‌پردازیم؟ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید (بقره/۳۰). [رحمان] انسان را آفرید (الرّحمن/۳). خدا شما را آفرید (نحل/۷۰). آفرینش انسان را از گل آغاز کرد (سجده/۷). اوست که شما را از گل آفرید (انعام/۲). انسان را از گل خشکیده‌ای سفال‌مانند آفرید (الرّحمن/۱۴). در حقیقت انسان را از گلی خشک، گلی سیاه و بدبو آفریدیم (حجر/۲۶). به‌یقین انسان را از عصاره‌ای از گل آفریدیم (مومنون/۱۲). از گلی چسبنده پدید آوردیم (صافّات/۱۱). [خدا] انسان را از نطفه‌ای آفریده است و ناگاه او دشمنی آشکار است (نحل/۴). او را نطفه‌ای، در جایگاهی استوار، قرار دادیم (مومنون/۱۳).

اوست که از آب، بشری آفرید و او را نسبی و سببی قرار داد (فرقان/۵۴). نسل او را از عصاره آبی بی‌مقدار قرار داد (سجده/۸). مگر شما را از آبی بی‌مقدار نیافریدیم پس آن را در جایگاهی استوار تا مدّتی معیّن قرار دادیم (مرسلات/۲۰-۲۲)؟ پروردگارت انسان را از علق آفرید (علق/۲). نطفه را به صورت علقه درآوردیم پس علقه را مضغه گردانیدیم و آن‌گاه مضغه را استخوان‌هایی ساختیم و استخوان ها را با گوشتی پوشاندیم آن‌گاه او را در آفرینشی دیگر پدید آوردیم (مومنون/۱۴). او را سامان داد و از روح خود در او دمید (سجده/۹). آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است (مومنون/۱۴). او همان کسی است که شما را از نفس واحد پدید آورد پس قرارگاه و محلّ امانتی [مقرّر داشت] (انعام/۹۸). شما را در شکم‌های مادرانتان آفرینشی پس از آفرینشی در تاریکی‌های سه‌گانه خلق کرد (زمر/۶). مادرش با تحمل رنج به او باردار شد و با تحمل رنج او را به دنیا آورد. باربرداشتن و از شیر گرفتن او سی ماه است (احقاف/۱۵). مادرش به او باردار شد. سستی بر روی سستی. از شیر گرفتن او دو سال است (لقمان/۱۴). خدا شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالی که چیزی نمی‌دانستید و برای شما گوش، دیدگان و دل‌ها قرار داد تا سپاس‌گزار باشید (نحل/۷۸). چه اندک سپاس‌گزار هستید (سجده/۹). شما را صورتگری کرد و نیک صورتگری کرد (تغابن/۳). در حقیقت شما را خلق کردیم. سپس به صورتگری شما پرداختیم آن‌گاه به فرشتگان گفتیم: برای آدم سجده کنید پس سجده کردند جز ابلیس که از سجده‌کنندگان نبود (اعراف/۱۱).

خداست که شما  را از خاکی آفرید سپس از نطفه‌ای آن‌گاه شما را جفت گردانید. هیچ مادینه‌ای بار نمی‌گیرد و بار نمی‌گذارد مگر با علم او و هیچ سالخورده‌ای عمر دراز نمی‌یابد و از عمرش کاسته نمی‌شود مگر آن‌که در کتابی است. به‌راستی این بر خدا آسان است (فاطر/۱۱). او همان کسی است که شما را از خاکی آفرید سپس از نطفه‌ای آن‌گاه از علقه‌ای و بعد شما را [به صورت] کودکی بیرون می‌آورد تا به کمال قوّت خود برسید و تا سالمند شوید. از میان شما کسی است که پیش از پیری می‌میرد و تا به مدّتی که مقرّر است، برسید باشد که بیندیشید (غافر/۶۷). ‌خدا کسی است که شما را از ناتوانی آفرید آن‌گاه پس از ناتوانی قوّت بخشید سپس بعد از قوّت ناتوانی و پیری داد (روم/۵۴). برخی از شما به پایین‌ترین دوران عمر می‌رسد تا هر چه را آموخته است، از یاد ببرد (نحل/۷۰). هر کس را عمر دراز دادیم او را در خلقت واژگون می‌کنیم. آیا نمی‌اندیشید (یس/۶۸)؟ مگر [نه این است که] زمانی از روزگار بر انسان گذشت که چیز قابل ذکری نبود؟ ما انسان را از نطفه‌ای آفریدیم تا او را بیازماییم پس او را شنوا و بینا گردانیدیم. ما راه را به او نشان دادیم یا سپاسگزار خواهد بود یا ناسپاس (انسان/۱-۳).

شما را جفت آفریدیم (نبأ/۸). اوست که شما را از نفس واحدی آفرید و جفت او را از [جنس] او پدید آورد تا به آن آرام گیرد (اعراف/۱۸۹). از نشانه‌های اوست که برای شما از خودتان همسرانی آفرید تا به آنها آرام گیرید و میان شما دوستی و رحمت نهاد (روم/۲۱). خدا برای شما از خودتان همسرانی قرار داد و برای شما فرزندان و نوادگانی پدید آورد (نحل/۷۲). به این وسیله شما را بسیار می‌گرداند (شوری/۱۱). اوست که شما را در زمین پراکنده کرد و به سوی او محشور می‌شوید (ملک/۲۴).

انسان ضعیف آفریده شده است (نساء/۲۸). به‌راستی که ما انسان را در رنج آفریدیم (بلد/۴). گویی انسان از شتاب آفریده شده است. به‌زودی آیات [عذاب] خود را به شما نشان می‌دهم پس از من شتاب نخواهید (انبیاء/۳۷).  انسان بدی را همان‌گونه می‌خواهد که نیکی را می‌خواهد. انسان همواره شتابزده است (اسراء/۱۱). به راستی انسان بسیار حریص و بی‌تاب خلق شده است. چون آسیبی به او برسد، بی‌تاب است و چون خیری به او برسد، بخل می‌ورزد جز نمازگزاران (معارج/۱۹-۲۲). انسان همواره بخیل است (اسراء/۱۰۰). انسان همواره ناسپاس است (اسراء/۶۷). به‌راستی انسان سخت ناسپاس است (حج/۶۶). او سخت ناسپاس آشکار است (زخرف/۱۵). بی‌تردید انسان ستم‌پیشه ناسپاس است (ابراهیم/۳۴).

انسان در برابر پروردگارش بسیار ناسپاس و بخیل است و او خود بر این خوب گواه است. به راستی او به سبب دوست داشتن، مال بخیل است. آیا نمی‌داند که وقتی آن‌چه در گورهاست، بیرون ریخته شود و آن‌چه در سینه‌ها است فاش شود، در آن روز پروردگارشان از آنها کاملا باخبر است (عادیات/۶-۱۱). او بیش از هر چیز سر جدال دارد (کهف/۵۴). بی‌تردید انسان همین که خود را بی‌نیاز پندارد، طغیان می‌کند (علق/۶-۷).

[خدا] انسان را از نطفه‌ای آفریده است پس او ستیزه‌جویی آشکار است (نحل/۴). ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم پس از برداشتن آن سرباز زدند و از آن هراسناک شدند و انسان آن را برداشت. به راستی او ستمگری نادان بود (احزاب/۷۲). ما انسان را آفریدیم و می‌دانیم که نفس او چه وسوسه ای به او می‌کند. ما از شاهرگ [او] به او نزدیکتر هستیم (ق/۱۶). سوگند به نفس و آن که آن را سامان داد سپس پلیدکاری و پرهیزگاری آن را به آن الهام کرد که هر کس آن را پاک گرداند، بی‌تردید رستگار شد و هرکس آن را آلوده کرد بی‌بهره گشت (شمس/۷-۱۰). سوگند به شب چون پرده افکند. سوگند به روز آن‌گاه که روشن پدیدار شود و به آن که نر و ماده را آفرید که بی‌گمان تلاش شما پراکنده است (لیل/۱-۴). سوگند به عصر که بدون تردید انسان در زیان است مگر آنان که ایمان آورده و اعمال شایسته انجام داده‌اند و یکدیگر را به حق و به صبر توصیه کرده‌اند (عصر/۱-۳). سوگند به شفق. سوگند به شب و آن‌چه فرو پوشاند. سوگند به ماه چون تمام شود که بی‌تردید مراحلی را یکی پس از دیگری خواهید پیمود (انشقاق/۱۶-۱۹). بی‌گمان ما انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم سپس او را به پست‌ترین پستی بازگردانیدیم مگر کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند (تین/۴-۶).

انسان باید بنگرد که از چه آفریده شده است. از آبی جهنده که از پشت و استخوان سینه بیرون می‌آید. بی‌تردید خدا بر بازگرداندن او توانا است (طارق/۵-۸). آیا آن‌چه از نطفه که فرو می‌ریزید، دیده‌اید؟ آیا شما آن را می‌آفرینید یا ما آفریننده‌ایم (واقعه/۵۸-۵۹)؟ ما هستیم که شما را آفریده‌ایم پس چرا تصدیق نمی‌کنید (واقعه/۵۷)؟ آیا انسان می‌پندارد که بیهوده رها می‌شود؟ مگر او نطفه‌ای نبود که ریخته می‌شد؟ پس علقه‌ شد؟ [خدا او را] آفرید و سامان داد و از آن، دو زوجِ نر و ماده را قرارداد (قیامت/۳۶-۳۹). مرگ بر انسان چه ناسپاس است. او را از چه چیز آفریده است؟ او را از نطفه‌ای خلق کرد و اندازه مقرّرش بخشید سپس راه را بر او آسان گردانید سپس او را بمیراند و به گورش برد سپس چون بخواهد او را برانگیزد. هرگز، هنوز آن‌چه را به او فرمان داده، به جا نیاورده است (عبس/۱۷-۲۳). آیا می‌پندارد که هیچ کس بر او قادر نخواهد بود؟ گوید: مال فراوانی تباه کردم. آیا پندارد که هیچ کس او را ندیده است؟ آیا برای او، دو چشم، زبانی و دو لب قرار ندادیم؟ هر دو راه را به او نشان دادیم ولی نخواست که از گردنه بالا برود (بلد/۵-۱۱). ای انسان، چه چیز تو را درباره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته؟ همان که تو را آفرید و تو را سامان داد و متعادل کرد و به هر صورتی که خواست ترکیب کرد (انفطار/۶-۸). آیا پنداشتید که شما را بیهوده آفریدیم و این که به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید (مومنون/۱۱۵)؟ خدا آسمان و زمین را به حق آفرید و تا هر کسی به آن‌چه به دست آورده جزا یابد و به آنها ستم نمی‌شود (جاثیه/۲۲). [پرخیر و برکت است] آن که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را بیازماید که کدامیک نیکوکارتر هستید (ملک/۲). قطعاً شما را به چیزی از ترس، گرسنگی و کاهش در اموال، جان‌ها و محصولات می‌آزماییم (بقره/۱۵۵). شما نخواهید خواست مگر این که خدا بخواهد (انسان/۳۰). مگر انسان آنچه را آرزو کند، دارد (نجم/۲۴)؟

خدا کسی است که زمین را برای شما قرارگاه ساخت و آسمان را بنایی [گردانید] (غافر/۶۴). اوست که زمین را برای شما قرار داد تا در فراخنای آن رهسپار شوید و از روزی او بخورید (ملک/۱۵). او کسی است که آن‌چه در زمین است، همه را برای شما آفرید (بقره/۲۹). آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است را مسخّر شما کرد (جاثیه/۱۳). اوست که شما را در این زمین جانشین گردانید (فاطر/۳۹). شما را در زمین قدرت عمل دادیم و برای شما در آن وسایل معیشت نهادیم اما چه کم سپاس‌گزاری می‌کنید (اعراف/۱۰). از چیزهای پاکیزه به شما روزی داد (غافر/۶۴). انسان باید به خوراک خود بنگرد (عبس/۲۴). [رحمان] انسان را آفرید و به او بیان آموخت (الرّحمن/۳-۴). [پروردگارت] به انسان آن‌چه را نمی‌دانست، آموخت (علق/۵). از هر چه خواستید به شما عطا کرد (ابراهیم/۳۴). اگر نعمت خدا را شماره کنید، نمی‌توانید آن را به شمار درآورید (ابراهیم/۳۴؛ نحل/۱۸). آیا ندانسته‌اید که خدا آن‌چه در آسمان‌ها و آن‌چه در زمین است را مسخّر شما کرده و نعمت‌های آشکار و پنهان خود را به طور کامل بر شما ارزانی داشته است (لقمان/۲۰)؟ کدام یک از نعمت‌های پروردگار خود را تکذیب می‌کنید (الرّحمن/۱۶)؟ اوست که نشانه‌های خود را به شما می‌نمایاند (غافر/۱۳).

انسان هنگامی که پروردگارش او را می‌آزماید و عزیزش می‌دارد و نعمت فراوان به او می‌دهد، می‌گوید: پروردگارم مرا گرامی داشته است اما چون او را می‌آزماید و روزی او را تنگ می‌گرداند، می‌گوید: پروردگارم مرا خوار داشته است ولی نه بلکه یتیم را گرامی نمی‌دارید. بر خوراک دادن بینوا یکدیگر را بر نمی‌انگیزید. میراث را چپاولگرانه می‌خورید و مال را دوست دارید، دوست داشتنی بسیار (فجر/۱۵-۲۰). ما چون رحمتى از جانب خود به انسان بچشانیم، به آن سرمست می‌گردد و چون به سزاى دستاورد پیشین آنها، به آنان بدى رسد، انسان ناسپاسى مى ‏کند (شوری/۴۸). اگر از جانب خود رحمتی به انسان بچشانیم سپس آن را از او بگیریم قطعاً ناامید و ناسپاس خواهد شد و اگر پس از آسیبی که به او رسیده، نعمتی به او بچشانیم، حتماً خواهد گفت: گرفتاری‌ها از من دور شد. بی‌گمان او شادمان و فخر‌فروش است مگر کسانی که شکیبایی ورزیده و کارهای شایسته کرده‌اند. برای آنان آمرزش و پاداشی بزرگ خواهد بود (هود/۹-۱۱). چون به انسان نعمت بدهیم، روی می‌گرداند و با تکبّر دوری می‌کند و چون آسیبی به او برسد، ناامید می‌گردد. بگو، هر کس بر سرشت خود عمل می‌کند (اسراء/۸۳-۸۴). چون انسان  را نعمت بخشیم، روی برمی‌تابد و با تکبّر دوری می‌کند و چون شرّی به او برسد، دست به دعای فراوان بردارد (فصّلت/۵۱). انسان از درخواست خیر خسته نمی‌شود و چون شرّی به او برسد، مأیوس و ناامید می‌گردد و اگر از جانب خود رحمتی پس از زیانی که به او رسیده است بچشانیم، بی‌گمان خواهد گفت: من سزاوار آن هستم و گمان ندارم که رستاخیز برپا شود. اگر هم به سوی پروردگارم بازگردانده شوم، قطعاً نزد او برای من خوبی خواهد بود پس بدون شک کسانی را که کفران کرده‌اند، به آن‌چه انجام داده‌اند، آگاه خواهیم کرد و بی‌تردید از عذابی سخت به آنان می‌چشانیم (فصّلت/۴۹-۵۰). چون به انسان آسیبی برسد ما را فراوان می‌خواند سپس چون نعمتی از جانب خود به او بدهیم، می‌گوید تنها آن را به دانش خود یافته‌ام. چنان نیست بلکه آن آزمایش است ولی بیشتر آنان نمی‌دانند (زمر/۴۹). چون به انسان آسیبی برسد پروردگار خود را به حال توبه و انابه می‌خواند سپس چون از جانب خود نعمتی به او عطا کند، آن دعاهایی را که پیش از این کرده بود از یاد می‌برد و برای خدا همتایانی قرار می‌دهد تا از راه خدا گمراه کند. بگو، اندکی به کفر خود برخوردار باش که تو از اهل آتش هستی. [آیا چنین کسی بهتر است] یا آن که در طول شب در سجده و قیام اطاعت می‌کند، در حالی که از آخرت می‌ترسد و رحمت پروردگار خود را امید دارد؟ بگو، آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند، برابر هستند (زمر/۸)؟ چون به انسان آسیبی برسد ما را به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده می‌خواند و چون آسیب او را برطرف کنیم، چنان است که گویی ما را برای گرفتاریی که به او رسیده نخوانده است (یونس/۱۲). چون در دریا به شما آسیبی برسد هر کس را جز او می‌خوانید ناپدید می‌گردد و چون شما را به سوی خشکی رهانید، رویگردان می‌شوید و انسان بسیار ناسپاس است. مگر ایمن شده‌اید از این‌که شما را در کنار خشکی در زمین فرو برد یا بر شما طوفانی از سنگریزه‌ها فرستد سپس برای خود کارسازی نیابید یا مگر ایمن شده‌اید از این‌که بار دیگر شما را در آن (دریا) بازگرداند و تندبادی شکننده بر شما بفرستد و به سزای آن‌که کفر ورزیدید، شما را غرق کند آن‌گاه برای خود در برابر ما کسی را نیابید که [کارشما] را پیگیری کند (اسراء/۶۷-۶۹)؟

به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم. … که سپاسگزار من و پدر و مادر خود باش. بازگشت به سوی من است (لقمان/۱۴). به انسان نیکی کردن به پدر و مادرش را سفارش کردیم (عنکبوت/۸؛ احقاف/۱۵). اگر آنها کوشیدند تا چیزی را که به آن علم نداری با من شریک گردانی از آنان اطاعت نکن (لقمان/۱۵؛ عنکبوت/۸). در دنیا با آنان به خوبی معاشرت کن (لقمان/۱۵). سرانجام شما به سوی من است و شما را از آن‌چه انجام می‌دادید، باخبر خواهم کرد (لقمان/۱۵؛ عنکبوت/۸). آن‌گاه که انسان به رشد کامل خود برسد و به چهل سال برسد، می‌گوید: پروردگارا، بر دلم بیفکن تا نعمتی را که به من و پدر و مادرم داده‌ای، سپاسگزاری کنم و کار شایسته‌ای که تو می‌پسندی، انجام دهم و فرزندانم را برایم شایسته گردان. در حقیقت من به درگاه تو، توبه آوردم. من از تسلیم‌شدگان هستم. اینانند که بهترین آن‌چه انجام داده‌اند را از آنان خواهیم پذیرفت و از بدی‌های آنان در زمره بهشتیان خواهیم گذشت. وعده راستی که به آنان وعده داده می‌شده است (احقاف/۱۵-۱۶).

جن را پیش از آفرینش انسان، از آتش سوزان آفرید (حجر/۲۷). جن و انس را نیافریدم جز برای آن که مرا بپرستند. از آنان هیچ روزی نمی‌خواهم و نمی‌خواهم که مرا خوراک دهند (ذاریات/۵۶-۵۷). اگر در راه راست پایداری ورزند، به یقین آب گوارایی به آنان می‌نوشانیم تا در این باره آنان را بیازماییم. هر کس از سخن پروردگار خود روی برتابد، او را به عذابی سخت درآورد (جن/۱۶-۱۷). در حقیقت ما بسیاری از جن و انس را برای جهنّم آفریده‌ایم زیرا دل‌هایی دارند که با آن نمی‌فهمند و چشم‌هایی دارند که با آن نمی‌بینند و گوش‌هایی دارند که با آن نمی‌شنوند. آنان همانند چهارپایان هستند. بلکه گمراه‌ترند. آنان همان غافلان هستند (اعراف/۱۷۹). ای گروه جن و انس، اگر می‌توانید از کرانه‌های آسمان‌ها و زمین نفوذ کنید پس نفوذ کنید جز با [به دست آوردن] تسلّطی نمی‌توانید نفوذ کنید (الرّحمن/۳۳). ای جن و انس، به‌زودی به [حساب] شما بپردازیم (الرّحمن/۳۱).

[ابلیس] گفت: به من بگو: آیا این کسی است که بر من برتری دادی؟ اگر تا روز قیامت مهلتم دهى، بی‌تردید فرزندانش (انسان) را جز اندکى [از آنها] افسار خواهم کرد. فرمود: برو که هر کس از آنان که تو را پیروى کند، بی‌گمان جهنّم سزایتان خواهد بود که کیفرى تمام است. از ایشان هر که را توانستى با آواى خود تحریک کن. با سواران و پیادگانت بر آنها بتاز و با آنان در اموال و اولاد شرکت کن. به ایشان وعده بده. شیطان جز فریب به آنها وعده نمى ‏دهد. در حقیقت تو را بر بندگان من تسلطى نیست. حمایتگرى پروردگارت بس است (اسراء/۶۲-۶۵). شیطان به انسان گفت: کافر شو. چون کافر شد، گفت: من از تو بیزارم زیرا من از پروردگار جهانیان می‌ترسم. سرانجام هر دو، در آتش جاودانه می‌مانند. سزای ستمگران این است (حشر/۱۶-۱۷). شیطان همواره انسان را وا می‌نهد (فرقان/۲۹). بی‌تردید شیطان برای انسان دشمنی آشکار است (اسراء/۵۳).

انسان– اقوام، [در صحیفه‌های موسی و ابراهیم آمده که] برای انسان جز حاصل تلاش او نیست و کوشش او به زودی دیده خواهد شد سپس هر چه تمامتر به او پاداش دهند. و این که پایان به سوی پروردگار توست (نجم/۳۹-۴۲).

[یعقوب] گفت: اى پسرک من، خواب خود را براى برادرانت ‏حکایت نکن که براى تو نیرنگى مى‏ اندیشند زیرا شیطان براى انسان دشمنى آشکار است (یوسف/۵).

برای سلیمان، سپاهیان او از جن، انس و پرندگان  جمع‌آوری شدند و دسته دسته گردیدند (نمل/۱۷).

این‌گونه [که تو دشمنانی داری] برای هر پیامبری دشمنی از شیطان‌های انس و جن گماشتیم تا برای فریب به یکدیگر، سخنان آراسته القا می‌کنند. اگر پروردگار تو می‌خواست، چنین نمی‌کردند پس آنها را با افترایی که می‌بندند، رها کن (انعام/۱۱۲). بگو، اگر جن و انس گرد آیند تا مانند این قرآن را بیاورند، مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخی از آنان پشتیبان برخی دیگر باشند (اسراء/۸۸). [تنی چند از جنیان گفتند:] ما پنداشته بودیم که انس و جن هرگز به خدا دروغ نمی‌بندند. مردانی از انس به مردانی از جن پناه می‌بردند و بر سرکشی جنیان می‌افزودند (جن/۵-۶).

انسان – مرگ و آخرت، آیا آفرینش [مجدد] شما دشوارتر است یا آسمان که آن را برپا داشت (نازعات/۲۷)؟ انسان مى‏گوید: آیا وقتى بمیرم راستى زنده بیرون آورده مى‏ شوم؟ آیا انسان به یاد نمى ‏آورد که ما او را قبلا آفریده ‏ایم و حال آن‌که چیزى نبوده است (مریم/۶۶-۶۷)؟ مگر انسان ندانسته که که او را از نطفه‌ای آفریدیم پس ناگاه ستیزه‌جویی آشکار شده است؟ برای ما مَثَلی آورد و آفرینش خود را فراموش کرد. گفت: چه کسی این استخوان‌ها را که چنین پوسیده است، زندگی می‌بخشد؟ بگو، همان که نخستین‌بار او را پدید آورد. اوست که به هر آفرینشی داناست (یس/۷۷-۷۹).

آیا انسان مى ‏پندارد که هرگز استخوان‌هاى او را جمع نخواهیم کرد؟ آرى. در حالی که بر درست کردن سر انگشتان او هم توانا هستیم [در معاد تردید نیست] بلکه او مى‏ خواهد در آینده خود گناه کند، از این‏رو مى ‏پرسد: قیامت کى خواهد بود (قیامت/۳-۶)؟

ای انسان، به یقین تو به سوی پروردگار خود به سختی در تلاش هستی و او را ملاقات خواهی کرد (انشقاق/۶).

هر کجا باشید مرگ شما را درمی‌یابد، هر چند در برج‌های استوار باشید (نساء/۷۸). ما هستیم که میان شما مرگ را مقرّر کردیم و نمی‌توانید بر ما سبقت بگیرید (واقعه/۶۰). خدا شما را آفرید سپس جان شما را می‌گیرد (نحل/۷۰). بی‌تردید پس از آن (مراحل آفرینش) خواهید مرد، آن‌گاه شما در روز قیامت برانگیخته خواهید شد (مومنون/۱۵-۱۶). خداست که شما را آفرید سپس به شما روزی داد آن‌گاه شما را می‌میراند و پس از آن زنده می‌کند (روم/۴۰). کسی نمی‌داند فردا چه به دست می‌آورد و کسی نمی‌داند در کدامین سرزمین خواهد مرد (لقمان/۳۴). هر کجا باشید، خدا همگی شما را می‌آورد (بقره/۱۴۸).

روزی که رازها آشکار شود پس انسان نه نیرویی دارد و نه یاوری (طارق/۹-۱۰). هنگامی که زمین با لرزش خود لرزانده شود و زمین بارهای سنگین خود را بیرون افکند، انسان گوید: زمین را چه شده است (زلزله/ا-۳)؟ آن‌گاه که آن هنگامه بزرگ فرا رسد، آن روز است که انسان آن‌چه را در پی آن کوشیده است به یاد آورد. جهنّم برای هر کس ببیند، آشکار می‌شود (نازعات/۳۴-۳۶). جهنّم را در آن روز پیش آورند. آن روز است که انسان پند گیرد ولی کجا او را جای پند گرفتن باشد؟ گوید: کاش برای زندگانی خود چیزی پیش فرستاده بودم (فجر/۲۳-۲۴). آن روز انسان گوید: گریزگاه کجاست؟ هرگز پناهگاهی نیست (قیامت/۱۰-۱۱). آن روز است که انسان را از آن‌چه پیش فرستاده و آن‌چه موخّر داشته، آگاه می‌کنند (قیامت/۱۳). به پروردگارت سوگند که آنها (انسان‌ها) را با شیاطین محشور خواهیم کرد ‏سپس در حالى که به زانو درآمده ‏اند، آنان را گرداگرد دوزخ حاضر خواهیم کرد. آن‌گاه از هر دسته ‏اى، کسانى از آنان را که بر رحمان سرکش‏تر بوده‏ اند، بیرون خواهیم کشید پس از آن، به کسانى که براى درآمدن به [جهنم] سزاوارترند، خود داناتریم. هیچ کس از شما نیست مگر این‌که در آن وارد مى‏ گردد. این همواره بر پروردگارت حکمى قطعى است. آن‌گاه کسانى را که با تقوا بوده ‏اند، مى‏ رهانیم و ستمگران را به زانو درافتاده در آن رها مى‏ کنیم (مریم/۶۸-۷۲). کارنامه هر انسانی را به گردن او بسته‌ایم. روز قیامت برای او نامه‌ای که آن را گشاده می‌بیند، بیرون می‌آوریم. نامه‌ات را بخوان. کافی است که امروز خودت حسابرس خود باشی (اسراء/۱۳-۱۴). در آن روز از گناه هیچ جن و انسی پرسیده نخواهد شد (رحمن/۳۹). روزی که همه آنها را گرد می‌آورد، [می‌فرماید:] ای گروه جن، از انسان [پیروان] فراوان یافتید. دوستان آنها از انسان‌ها می‎‌گویند: برخی از ما از برخی دیگر بهره گرفت و به پایانی که برای ما معین کردی، رسیدیم. [خدا] می‌فرماید: جایگاه شما آتش است. در آن جاودانه خواهید ماند مگر آن‌چه خدا بخواهد (انعام/۱۲۸). ای گروه جن و انس، آیا از خودتان فرستادگانی برای شما نیامدند که آیات مرا بر شما بخوانند و از دیدار این روز به شما هشدار دهند؟ گفتند: ما بر علیه خود گواهی می‌دهیم. زندگی دنیا آنها را فریب داد و بر ضدّ خود گواهی دادند که آنان کافر بوده‌اند. این به آن سبب است که پروردگارت هیچ‌گاه شهری را به ستم نابود نکرده، در حالی که اهل آن غافل باشند. برای هر یک [از این دو گروه] از آن‌چه انجام داده‌اند، مراتبی است و پروردگارت از آن‌چه می‌کنند، غافل نیست (انعام/۱۳۰-۱۳۲). آنان (منکر معاد) کسانی هستند که سخن (وعده عذاب) علیه آنان همراه با امّت‌هایی از جن و انس که پیش از آنان گذشته‌اند به حقیقت پیوست. بی‌گمان آنان زیانکار بودند. برای هر یک در آن‌چه انجام داده‌اند، درجاتی است تا [خدا جزای] اعمال آنان را تمام بدهد و آنان مورد ستم قرار نخواهند گرفت (احقاف/۱۸-۱۹). برای آنان (دشمنان خدا) هم‌نشینانی قرار دادیم و آن‌چه پیش روی آنها و آن‌چه پشت سرشان بود در نظرشان آراستند و سخن (عذاب) در میان امّت‌هایی از جن و انس که پیش از آنها روزگار به سر برده‌اند برای آنها واجب آمد زیرا آنها زیانکاران بودند (فصّلت/۲۵). [به کافران] می‌فرماید: در میان امّت‌هایی از جن و انس که پیش از شما بودند، داخل آتش شوید (اعراف/۳۸). کسانی که کفر ورزیدند، گفتند: پروردگارا، آن دو [گمراه‌گری] از جن و انس را که ما را گمراه کردند، به ما نشان بده تا آنها را زیر قدم‌های خود بگذاریم (فصّلت/۲۹).

برای هر که از مقام پروردگار خود بترسد، دو باغ است (الرّحمن/۴۶). در آن [دلبرانی] فروهشته ‌نگاه هستند که دست هیچ انس و جنی پیش از ایشان به آنها نرسیده است (رحمن/۵۶). حورانی پرده‌نشین در میان خیمه‌ها دارند … که دست هیچ انس و جنی پیش از ایشان به آنها نرسیده است (رحمن/۷۲-۷۴).

بشر، مردم

وَ إِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ (بقره/۳۰) [الرّحمن] خَلَقَ الْإِنسَانَ (الرّحمن/۳) وَاللّهُ خَلَقَكُمْ (نحل/۷۰) وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِينٍ (سجده/۷) هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ (انعام/۲) خَلَقَ الْإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ كَالْفَخَّارِ (الرّحمن/۱۴) وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ (حجر/۲۶) وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ (مومنون/۱۲) إِنَّا خَلَقْنَاهُم مِّن طِينٍ لَّازِبٍ (صافات/۱۱) خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ (نحل/۴) ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ (مومنون/۱۳)

وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاء بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرًا (فرقان/۵۴) ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَةٍ مِّن مَّاء مَّهِينٍ (سجده/۸) أَلَمْ نَخْلُقكُّم مِّن مَّاء مَّهِينٍ* فَجَعَلْنَاهُ فِي قَرَارٍ مَّكِينٍ* إِلَى قَدَرٍ مَّعْلُومٍ (مرسلات/۲۰-۲۲) خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ (علق/۲) ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَكَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ (مومنون/۱۴) ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِ (سجده/۹) فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ (مومنون/۱۴) وَهُوَ الَّذِيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَمُسْتَوْدَعٌ (انعام/۹۸) يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِن بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ (زمر/۶) حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا (احقاف/۱۵) حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ (لقمان/۱۴) وَاللّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ الْسَّمْعَ وَالأَبْصَارَ وَالأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (نحل/۷۸) قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ (سجده/۹) وَصَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَإِلَيْهِ الْمَصِيرُ (تغابن/۳) وَلَقَدْ خَلَقْنَاكُمْ ثُمَّ صَوَّرْنَاكُمْ ثُمَّ قُلْنَا لِلْمَلآئِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ لَمْ يَكُن مِّنَ السَّاجِدِينَ (اعراف/۱۱)

وَاللَّهُ خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْوَاجًا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَمَا يُعَمَّرُ مِن مُّعَمَّرٍ وَلَا يُنقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ (فاطر/۱۱) هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلًا ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخًا وَمِنكُم مَّن يُتَوَفَّى مِن قَبْلُ وَلِتَبْلُغُوا أَجَلًا مُّسَمًّى وَلَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (غافر/۶۷) اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً (روم/۵۴) مَّن يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لاَ يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا (نحل/۷۰) وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَكِّسْهُ فِي الْخَلْقِ أَفَلَا يَعْقِلُونَ (یس/۶۸) هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِينٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُن شَيْئًا مَّذْكُورًا* إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا* إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا (انسان/۱-۳)

وَ خَلَقْنَاكُمْ أَزْوَاجًا (نبأ/۸) هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا (اعراف/۱۸۹) وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُم مَّوَدَّةً وَرَحْمَةً (روم/۲۱) وَاللّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً (نحل/۷۲) يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ (شوری/۱۱) قُلْ هُوَ الَّذِي ذَرَأَكُمْ فِي الْأَرْضِ وَإِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (ملک/۲۴)

وَ خُلِقَ الإِنسَانُ ضَعِيفًا (نساء/۲۸) لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي كَبَدٍ (بلد/۴) خُلِقَ الْإِنسَانُ مِنْ عَجَلٍ سَأُرِيكُمْ آيَاتِي فَلَا تَسْتَعْجِلُونِ (انبیاء/۳۷) وَيَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيْرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولًا (اسراء/۱۱) إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا* إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا* وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا* إِلَّا الْمُصَلِّينَ (معارج/۱۹-۲۲) وَكَانَ الإنسَانُ قَتُورًا (اسراء/۱۰۰) وَكَانَ الإِنْسَانُ كَفُورًا (اسراء/۶۷) إِنَّ الْإِنسَانَ لَكَفُورٌ (حج/۶۶) إِنَّ الْإِنسَانَ لَكَفُورٌ مُّبِينٌ (زخرف/۱۵) إِنَّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ (ابراهیم/۳۴)

إِنَّ الْإِنسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ* وَإِنَّهُ عَلَى ذَلِكَ لَشَهِيدٌ* وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ* أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ* وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ* إِنَّ رَبَّهُم بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَّخَبِيرٌ (عادیات/۶-۱۱) وَكَانَ الْإِنسَانُ أَكْثَرَ شَيْءٍ جَدَلًا (کهف/۵۴) كَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَى*أَن رَّآهُ اسْتَغْنَى (علق/۶-۷)

خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ (نحل/۴) إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا (احزاب/۷۲) وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ (ق/۱۶) وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا* فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا* قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا*وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا (شمس/۷-۱۰) وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَى* وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّى* وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى* إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى (لیل/۱-۴) وَالْعَصْرِ* إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِي خُسْرٍ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (عصر/۱-۳) فَلَا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ* وَاللَّيْلِ وَمَا وَسَقَ* وَالْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ* لَتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٍ (انشقاق/۱۶-۱۹) لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ* ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ* إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ (تین/۴-۶)

فَلْيَنظُرِ الْإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ* خُلِقَ مِن مَّاء دَافِقٍ* يَخْرُجُ مِن بَيْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَائِبِ* إِنَّهُ عَلَى رَجْعِهِ لَقَادِرٌ (طارق/۵-۸) أَفَرَأَيْتُم مَّا تُمْنُونَ* أَأَنتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ (واقعه/۵۸-۵۹) نَحْنُ خَلَقْنَاكُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ (واقعه/۵۷) أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَن يُتْرَكَ سُدًى* أَلَمْ يَكُ نُطْفَةً مِّن مَّنِيٍّ يُمْنَى* ثُمَّ كَانَ عَلَقَةً فَخَلَقَ فَسَوَّى* فَجَعَلَ مِنْهُ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنثَى (قیامت/۳۶-۳۹) قُتِلَ الْإِنسَانُ مَا أَكْفَرَهُ* مِنْ أَيِّ شَيْءٍ خَلَقَهُ* مِن نُّطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ* ثُمَّ السَّبِيلَ يَسَّرَهُ* ثُمَّ أَمَاتَهُ فَأَقْبَرَهُ* ثُمَّ إِذَا شَاء أَنشَرَهُ* كَلَّا لَمَّا يَقْضِ مَا أَمَرَهُ (عبس/۱۷-۲۳) أَيَحْسَبُ أَن لَّن يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ* يَقُولُ أَهْلَكْتُ مَالًا لُّبَدًا* أَيَحْسَبُ أَن لَّمْ يَرَهُ أَحَدٌ* أَلَمْ نَجْعَل لَّهُ عَيْنَيْنِ* وَلِسَانًا وَشَفَتَيْنِ* وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ* فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ  (بلد/۵-۱۱) يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ* الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ* فِي أَيِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ (انفطار/۶-۸) أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ (مومنون/۱۱۵) وَخَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَلِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ (جاثیه/۲۲) [تَبَارَكَ]  الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ (ملک/۲) وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ (بقره/۱۵۵) وَمَا تَشَاؤُونَ إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا (انسان/۳۰) أَمْ لِلْإِنسَانِ مَا تَمَنَّى (نجم/۲۴)

اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَرَارًا وَالسَّمَاء بِنَاء (غافر/۶۴) هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ (ملک/۱۵) هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا (بقره/۲۹) وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ  (جاثیه/۱۳) هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ (فاطر/۳۹) وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ قَلِيلًا مَّا تَشْكُرُونَ (اعراف/۱۰) وَرَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ (غافر/۶۴) فَلْيَنظُرِ الْإِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ (عبس/۲۴) [الرحمن] خَلَقَ الْإِنسَانَ* عَلَّمَهُ الْبَيَانَ (الرّحمن/۳-۴) [ربک] عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ (علق/۵) وَآتَاكُم مِّن كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ (ابراهیم/۳۴) وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا (ابراهیم/۳۴؛ نحل/۱۸) أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً (لقمان/۲۰) فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ (الرّحمن/۱۳) هُوَ الَّذِي يُرِيكُمْ آيَاتِهِ (غافر/۱۳)

فَأَمَّا الْإِنسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ* وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ* كَلَّا بَل لَّا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ* وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ* وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَّمًّا* وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا (فجر/۱۵-۲۰) وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الْإِنسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنسَانَ كَفُورٌ (شوري/۴۸) وَلَئِنْ أَذَقْنَا الإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَيَؤُوسٌ كَفُور* وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ نَعْمَاء بَعْدَ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئَاتُ عَنِّي إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ* إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ (هود/۹-۱۱) وَإِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَى الإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ كَانَ يَؤُوسًا* قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلَى شَاكِلَتِهِ (اسراء/۸۳-۸۴) وَإِذَا أَنْعَمْنَا عَلَى الْإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأى بِجَانِبِهِ وَإِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعَاء عَرِيضٍ (فصّلت/۵۱) لَا يَسْأَمُ الْإِنسَانُ مِن دُعَاء الْخَيْرِ وَإِن مَّسَّهُ الشَّرُّ فَيَؤُوسٌ قَنُوطٌ* وَلَئِنْ أَذَقْنَاهُ رَحْمَةً مِّنَّا مِن بَعْدِ ضَرَّاء مَسَّتْهُ لَيَقُولَنَّ هَذَا لِي وَمَا أَظُنُّ السَّاعَةَ قَائِمَةً وَلَئِن رُّجِعْتُ إِلَى رَبِّي إِنَّ لِي عِندَهُ لَلْحُسْنَى فَلَنُنَبِّئَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِمَا عَمِلُوا وَلَنُذِيقَنَّهُم مِّنْ عَذَابٍ غَلِيظٍ (فصّلت/۴۹-۵۰) فَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِّنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ بَلْ هِيَ فِتْنَةٌ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ (زمر/۴۹) وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ (زمر/۸) وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ (یونس/۱۲) وَإِذَا مَسَّكُمُ الْضُّرُّ فِي الْبَحْرِ ضَلَّ مَن تَدْعُونَ إِلاَّ إِيَّاهُ فَلَمَّا نَجَّاكُمْ إِلَى الْبَرِّ أَعْرَضْتُمْ وَكَانَ الإِنْسَانُ كَفُورًا* أَفَأَمِنتُمْ أَن يَخْسِفَ بِكُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ يُرْسِلَ عَلَيْكُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لاَ تَجِدُواْ لَكُمْ وَكِيلًا* أَمْ أَمِنتُمْ أَن يُعِيدَكُمْ فِيهِ تَارَةً أُخْرَى فَيُرْسِلَ عَلَيْكُمْ قَاصِفا مِّنَ الرِّيحِ فَيُغْرِقَكُم بِمَا كَفَرْتُمْ ثُمَّ لاَ تَجِدُواْ لَكُمْ عَلَيْنَا بِهِ تَبِيعًا (اسراء/۶۷-۶۹)

وَ وَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ … أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ (لقمان/۱۴) وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا (احقاف/۱۵) وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا (عنكبوت/۸) وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا (لقمان/۱۵؛ عنكبوت/۸) وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا (لقمان/۱۵) إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (عنکبوت/۸؛ لقمان/۱۵) إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَعَلَى وَالِدَيَّ وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ* أُوْلَئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَنَتَجاوَزُ عَن سَيِّئَاتِهِمْ فِي أَصْحَابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كَانُوا يُوعَدُونَ (احقاف/۱۵-۱۶)

وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ (حجر/۲۷) وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ* مَا أُرِيدُ مِنْهُم مِّن رِّزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَن يُطْعِمُونِ (ذاریات/۵۶-۵۷) وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُم مَّاء غَدَقًا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَمَن يُعْرِضْ عَن ذِكْرِ رَبِّهِ يَسْلُكْهُ (جن/۱۶-۱۷) وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَّ يَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ (اعراف/۱۷۹) يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَن تَنفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانفُذُوا لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ (الرّحمن/۳۳) سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَا الثَّقَلَانِ (الرّحمن/۳۱)

قَالَ [ابلیس] أَرَأَيْتَكَ هَذَا الَّذِي كَرَّمْتَ عَلَيَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لأَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُ (الانسان) إَلاَّ قَلِيلًا* قَالَ اذْهَبْ فَمَن تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآؤُكُمْ جَزَاء مَّوْفُورًا* وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِم بِخَيْلِكَ وَرَجِلِكَ وَشَارِكْهُمْ فِي الأَمْوَالِ وَالأَوْلادِ وَعِدْهُمْ وَمَا يَعِدُهُمُ الشَّيْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا* إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ وَكَفَى بِرَبِّكَ وَكِيلًا (اسراء/۶۲-۶۵) الشَّيْطَانِ إِذْ قَالَ لِلْإِنسَانِ اكْفُرْ فَلَمَّا كَفَرَ قَالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِّنكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ* فَكَانَ عَاقِبَتَهُمَا أَنَّهُمَا فِي النَّارِ خَالِدَيْنِ فِيهَا وَذَلِكَ جَزَاء الظَّالِمِينَ (حشر/۱۶-۱۷) وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنسَانِ خَذُولًا (فرقان/۲۹) إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلإِنْسَانِ عَدُوًّا مُّبِينًا (اسراء/۵۳)

الانسان- الاقوام، [في صحف موسى وإبراهيم] وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى* وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى* ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاء الْأَوْفَى* وَأَنَّ إِلَى رَبِّكَ الْمُنتَهَى (نجم/۳۹-۴۲)

قَالَ [يعقوب] يَا بُنَيَّ لاَ تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِينٌ (يوسف/۵)

وَ حُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ (نمل/۱۷)

وَ كَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الإِنسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ (انعام/۱۱۲) قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا (اسراء/۸۸) [قالوا نفر من الْجنّ] وَأَنَّا ظَنَنَّا أَن لَّن تَقُولَ الْإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا* وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِّنَ الْإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا (جن/۵-۶)

الانسان– الموت و الآخرة، أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا (نازعات/۲۷) وَيَقُولُ الْإِنسَانُ أَئِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا* أَوَلَا يَذْكُرُ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ وَلَمْ يَكُ شَيْئًا (مريم/۶۶-۶۷) أَوَلَمْ يَرَ الْإِنسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ* وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ* قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ بِكُلِّ خَلْقٍ عَلِيمٌ (یس/۷۷-۷۹).

أَيَحْسَبُ الْإِنسَانُ أَلَّن نَجْمَعَ عِظَامَهُ* بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ* بَلْ يُرِيدُ الْإِنسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ* يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ (قيامة/۳-۶)

يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ (انشقاق/۶)

أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ (نساء/۷۸) نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ (واقعه/۶۰) وَاللّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ (نحل/۷۰) إِنَّكُمْ بَعْدَ ذَلِكَ لَمَيِّتُونَ* ثُمَّ إِنَّكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تُبْعَثُونَ (مومنون/۱۵-۱۶) اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ (روم/۴۰) وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ (لقمان/۳۴) أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعًا (بقره/۱۴۸)

يَوْمَ تُبْلَى السَّرَائِرُ* فَمَا لَهُ مِن قُوَّةٍ وَلَا نَاصِرٍ (طارق/۹-۱۰) إِذَا زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا* وَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقَالَهَا* وَقَالَ الْإِنسَانُ مَا لَهَا (زلزال/۱-۳) فَإِذَا جَاءتِ الطَّامَّةُ الْكُبْرَى* يَوْمَ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ مَا سَعَى* وَبُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِمَن يَرَى (نازعات/۳۴-۳۶) وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّكْرَى* يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي (فجر/۲۳-۲۴) يَقُولُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرّ* كَلَّا لَا وَزَرَ (قیامت/۱۱-۱۲) يُنَبَّأُ الْإِنسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ (قیامت/۱۳) فَوَرَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ (الناس) وَالشَّيَاطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا* ثُمَّ لَنَنزِعَنَّ مِن كُلِّ شِيعَةٍ أَيُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمَنِ عِتِيًّا* ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ هُمْ أَوْلَى بِهَا صِلِيًّا* وَإِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا* ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوا وَّنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا (مریم/۶۸-۷۲) وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا* اقْرَأْ كَتَابَكَ كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا (اسراء/۱۳-۱۴) فَيَوْمَئِذٍ لَّا يُسْأَلُ عَن ذَنبِهِ إِنسٌ وَلَا جَانٌّ (الرّحمن/۳۹) وَيَوْمَ يِحْشُرُهُمْ جَمِيعًا يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُم مِّنَ الإِنسِ وَقَالَ أَوْلِيَآؤُهُم مِّنَ الإِنسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِيَ أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاكُمْ خَالِدِينَ فِيهَا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَليمٌ (انعام/۱۲۸) يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالإِنسِ أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِّنكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي وَيُنذِرُونَكُمْ لِقَاء يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُواْ شَهِدْنَا عَلَى أَنفُسِنَا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَشَهِدُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَنَّهُمْ كَانُواْ كَافِرِينَ* ذَلِكَ أَن لَّمْ يَكُن رَّبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَى بِظُلْمٍ وَأَهْلُهَا غَافِلُونَ* وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُواْ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ (انعام/۱۳۰-۱۳۲) أُوْلَئِكَ (منكرون الاخرة) الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ* وَلِكُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا وَلِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمَالَهُمْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ (احقاف/۱۸-۱۹) وَقَيَّضْنَا لَهُمْ (عدو الله) قُرَنَاء فَزَيَّنُوا لَهُم مَّا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَحَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِينَ (فصّلت/۲۵) قَالَ ادْخُلُواْ (الكافرون) فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِكُم مِّن الْجِنِّ وَالإِنسِ فِي النَّارِ (اعراف/۳۸) وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا رَبَّنَا أَرِنَا الَّذَيْنِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا لِيَكُونَا مِنَ الْأَسْفَلِينَ (فصّلت/۲۹)

وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ (الرّحمن/۴۶) فِيهِنَّ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ (الرّحمن/۵۶) حُورٌ مَّقْصُورَاتٌ فِي الْخِيَامِ* … * لَمْ يَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ (الرّحمن/۷۲-۷۴)