چکیده: اسحاق صاحب‌قدرت و بصیرت بود. او از هدایت‌شدگان، برگزیدگان، شایستگان و از کسانی بود که خدا آنها را بر جهانیان برتری داده است و از کسانی بود که خدا ذکر خیر بلندی برای آنها قرار داد. خدا به او برکت، رحمت، کتاب، حکم و نبوّت داد و به او وحی کرد. خدا با وجود سالخوردگی ابراهیم و نازایی همسرش، اسحاق را به آنها بخشید. ابراهیم و یعقوب فرزندان خود را سفارش کردند که جز مسلمان نمیرید. پیامبر اسلام و مومنان به آن‌چه بر اسحاق و دیگر پیامبران نازل شده، ایمان دارند و میان هیچ یک فرقی نمی‌گذارند.

بندگان ما، ابراهیم، اسحاق و یعقوب را که صاحبان قدرت و بصیرت بودند، به یاد آور. ما آنان را با ویژگی آخرت اندیشی، خالص کردیم. آنها در نزد ما بی‌تردید از برگزیدگانِ نیکان هستند (ص/۴۵-۴۷). به ابراهیم، اسحاق و یعقوب را بخشیدیم و همه را هدایت کردیم و نوح را از پیش هدایت نمودیم. از نسل او، داوود، سلیمان، ایّوب، یوسف، موسی و هارون را [هدایت کردیم]. این‌گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم. زکریّا، یحیی، عیسی و الیاس را که همه از شایستگان بودند، [هدایت کردیم]. اسماعیل، یَسَع، یونس و لوط را [هدایت کردیم] و همگی را بر جهانیان برتری دادیم. از پدران، فرزندان و برادرانشان برخی را [بر جهانیان برتری دادیم] و آنان را برگزیدیم و به راه راست هدایت کردیم. این هدایت خداست که هر کس از بندگانش را بخواهد به آن هدایت می‌کند. اگر آنان شرک ورزیده بودند، بی‌تردید آن‌چه انجام می‌دادند، نابود می‌شد. آنان کسانی هستند که کتاب، حکم و نبوّت به ایشان دادیم. اگر اینان (مشرکان) به آن کفر ورزند، بی‌گمان گروهی را بر آن می‌گماریم که به آن کافر نباشند. اینان کسانی هستند که خدا هدایتشان کرده است پس به هدایت آنها اقتدا کن، بگو، برای این [رسالت] از شما مزدی نمی‌خواهم. این جز پندی برای جهانیان نیست (انعام/۸۴-۹۰). به ابراهیم، اسحاق که پیامبری از شایستگان است را مژده دادیم. به او و به اسحاق برکت دادیم. از نسل آن دو، برخی نیکوکار و [برخی] آشکارا به خود ستمکار بودند (صافّات/۱۱۲-۱۱۳). اسحاق را به ابراهیم بخشیدیم و افزون بر او یعقوب را [به او بخشیدیم] و همه را از شایستگان قرار دادیم. آنان را پیشوایانى قرار دادیم که به فرمان ما هدایت مى ‏کردند. به ایشان انجام دادن کارهاى نیک، برپاداشتن نماز و دادن زکات را وحى کردیم. آنان پرستنده ما بودند (انبیاء/۷۲-۷۳). اسحاق و یعقوب را به او دادیم و در نسل او، پیامبری و کتاب قرار دادیم. در این دنیا پاداشش را به او دادیم. بی‌تردید او در آخرت از شایستگان است (عنکبوت/۲۷). ما چنان‌که به نوح و پیامبران بعد از او وحی کردیم، به تو نیز وحی کردیم. به ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، اسباط، عیسی، ایّوب، یونس، هارون و سلیمان نیز وحی کردیم (نساء/۱۶۳). هنگامی که پروردگارش به ابراهیم فرمود: تسلیم شو، گفت: به پروردگار جهانیان تسلیم شدم. ابراهیم و یعقوب، پسران خود را به همین سفارش کردند: ای فرزندان من، خدا برای شما این دین را برگزید پس جز مسلمان نمیرید (بقره/۱۳۱-۱۳۲).

چون [ابراهیم] از آنها (پدر و قومش) و از آن‌چه به جای خدا می‌پرستیدند، کناره گرفت، اسحاق و یعقوب را به او عطا کردیم. همه را پیامبر قرار دادیم. از رحمت خود به آنها بخشیدیم و ذکر خیر بلندی برای آنها قرار دادیم (مریم/۴۹-۵۰). آیا خبر مهمانان ارجمند ابراهیم به تو رسید؟ چون بر او وارد شدند پس سلام گفتند. گفت: سلام. گروهی ناشناس هستید پس آهسته به سوی خانواده‌اش رفت و گوساله‌ای فربه آورد. آن را به نزدیک آنها برد و گفت: آیا نمی‌خورید؟ و از آنان احساس ترسی کرد. گفتند: نترس و او را به پسری دانا مژده دادند و زنش فریادکنان پیش آمد و بر چهره خود زد و گفت: پیرزنی نازا [چگونه بزاید]؟ گفتند: پروردگارت چنین فرموده است. بی‌گمان او خود حکیم دانا است (ذاریات/۲۴-۳۰). به‌راستی فرستادگان ما برای ابراهیم مژده آوردند. گفتند: سلام. گفت: سلام. و بی‌درنگ گوساله‌ای بریان آورد. چون دید دست‌هایشان به غذا دراز نمی‌شود، آنان را ناشناس یافت و از آنها احساس ترس کرد. گفتند: نترس. ما به سوی قوم لوط فرستاده شده‌ایم. زن او ایستاده بود. خندید پس او را به اسحاق و به دنبال اسحاق، به یعقوب مژده دادیم. گفت: ای وای بر من، آیا فرزند آورم با آن‌که من پیرزنم و این شوهرم پیرمرد است؟ بی‌گمان این چیز بسیار عجیبی است. گفتند: آیا از کار خدا تعجّب می‌کنی؟ رحمت خدا و برکات او بر شما خاندان باد. بی‌گمان او ستوده‌ای بزرگوار است پس وقتی ترس ابراهیم از بین رفت و مژده به او رسید، درباره قوم لوط با ما چون و چرا می‌کرد (هود/۶۹-۷۴). [ابراهیم گفت:] سپاس خدایی را که با وجود پیری، اسماعیل و اسحاق را به من بخشید. به‌راستی پروردگار من شنونده دعاست. پروردگارا، مرا و فرزندانم را برپادارنده نماز قرار ده. پروردگارا، دعای مرا بپذیر (ابراهیم/۳۹-۴۰).

[یعقوب] گفت: ای پسر من، خوابت را برای برادرانت بازگو نکن که برای تو نیرنگی می‌اندیشند زیرا شیطان برای آدمی دشمنی آشکار است. این چنین، پروردگارت تو را برمی‌گزیند و از تعبیر خواب‌ها به تو می‌آموزد و نعمت خود را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام می‌کند، همان‌گونه که قبلاً بر پدران تو، ابراهیم و اسحاق تمام کرد. در حقیقت پروردگار تو دانای حکیم است (یوسف/۵-۶). [یوسف گفت:] من آیین قومی را که به خدا ایمان ندارند و منکر آخرت هستند، رها کرده‌ام و آیین پدرانم، ابراهیم، اسحاق، و یعقوب را پیروی نموده‌ام. برای ما سزاوار نیست که چیزی را شریک خدا کنیم. این از فضل خدا بر ما و بر مردم است ولی بیشتر مردم سپاسگزاری نمی‌کنند (یوسف/۳۷-۳۸).

بگو، به خدا و آن‌چه بر ما نازل شده و آن‌چه بر ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و اسباط نازل شده و آن‌چه به موسی، عیسی و انبیا از جانب پروردگارشان داده شده، ایمان آوردیم. میان هیچ یک از آنان فرقی نمی‌گذاریم و تسلیم او هستیم (آل‌عمران/۸۴). بگویید: ما به خدا و آن‌چه بر ما نازل شده و به آن‌چه بر ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و اسباط نازل شده و به آن‌چه به موسی و عیسی داده شده و به آن‌چه بر همه پیامبران از سوی پروردگارشان داده شده، ایمان آورده‌ایم. میان هیچ یک از آنان فرقی نمی‌گذاریم و تسلیم او هستیم پس اگر آنان، به آن‌چه شما به آن ایمان آورده‏اید ایمان آوردند، قطعاً هدایت ‏شده ‏اند ولى اگر روى برتافتند جز این نیست که سر ستیز دارند. به زودى خدا آنان را از تو کفایت ‏خواهد کرد. او شنواى داناست (بقره/۱۳۶-۱۳۷). [به اهل کتاب بگو،] آیا وقتی که مرگ یعقوب فرا رسید، حاضر بودید؟ هنگامی که پسران خود را گفت: پس از من، چه چیزی را می‌پرستید؟ گفتند: معبود تو و معبود پدرانت، ابراهیم، اسماعیل و اسحاق، معبودی یگانه را می‌پرستیم و در برابر او تسلیم هستیم. آن‌ها جماعتی بودند که گذشتند. براى آنها است، آن‌چه به دست آورده ‏اند و براى شماست، آن‌چه به دست آورده‌اید. از آن‌چه آنان مى ‏کرده ‏اند، شما بازخواست نخواهید شد (بقره/۱۳۳-۱۳۴). آیا می‌گویید: ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و اسباط، یهودی یا مسیحی بوده‌اند؟ بگو، آیا شما بهتر می‌دانید یا خدا؟ کیست ستمکارتر از آن کس که شهادتی از خدا را در نزد خود پوشیده می‌دارد؟ خدا از آن‌چه می‌کنید، غافل نیست. آن‌ها جماعتی بودند که گذشتند. براى آنها است آن‌چه به دست آورده ‏اند و براى شماست آن‌چه به دست آورده‌اید. از آن‌چه آنان مى‏ کرده ‏اند، شما بازخواست نخواهید شد (بقره/۱۴۰-۱۴۱).

وَ اذْكُرْ عِبَادَنَا إبْرَاهِيمَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ أُوْلِي الْأَيْدِي وَ الْأَبْصَارِ* إِنَّا أَخْلَصْنَاهُم بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ* وَ إِنَّهُمْ عِندَنَا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيَارِ (ص/۴۵-۴۷)  وَ وَهَبْنَا لَهُ (ابراهيم) إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ كُلاًّ هَدَيْنَا وَ نُوحًا هَدَيْنَا مِن قَبْلُ وَ مِن ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَ سُلَيْمَانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسَى وَ هَارُونَ وَ كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ*  وَ زَكَرِيَّا وَ يَحْيَى وَ عِيسَى وَ إِلْيَاسَ كُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِينَ* وَ إِسْمَاعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ يُونُسَ وَ لُوطًا وَ كُلاًّ فضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ* وَ مِنْ آبَائِهِمْ وَ ذُرِّيَّاتِهِمْ وَ إِخْوَانِهِمْ وَ اجْتَبَيْنَاهُمْ وَ هَدَيْنَاهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ* ذَلِكَ هُدَى اللّهِ يَهْدِي بِهِ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ لَوْ أَشْرَكُواْ لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يَعْمَلُونَ* أُوْلَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحُكْمَ وَ النُّبُوَّةَ فَإِن يَكْفُرْ بِهَا هَؤُلاء (المشرکون) فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَّيْسُواْ بِهَا بِكَافِرِينَ* أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ  قُل لاَّ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرَى لِلْعَالَمِينَ (انعام/۸۴-۹۰) وَ بَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيًّا مِّنَ الصَّالِحِينَ* وَ بَارَكْنَا عَلَيْهِ وَ عَلَى إِسْحَاقَ وَ مِن ذُرِّيَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ مُبِينٌ (صافّآت/۱۱۲-۱۱۳) وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ نَافِلَةً وَ كُلًّا جَعَلْنَا صَالِحِينَ* وَ جَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَ أَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَ إِقَامَ الصَّلَاةِ وَ إِيتَاء الزَّكَاةِ وَ كَانُوا لَنَا عَابِدِينَ (انبیاء/۷۲-۷۳) وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ جَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَ الْكِتَابَ وَ آتَيْنَاهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيَا وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ (عنکبوت/۲۷) إِنَّا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ كَمَا أَوْحَيْنَا إِلَى نُوحٍ وَ النَّبِيِّينَ مِن بَعْدِهِ وَ أَوْحَيْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأَسْبَاطِ وَ عِيسَى وَ أَيُّوبَ وَ يُونُسَ وَ هَارُونَ وَ سُلَيْمَانَ (نساء/۱۶۳) إِذْ قَالَ لَهُ (ابراهیم) رَبُّهُ أَسْلِمْ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ* وَ وَصَّى بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَ يَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ فَلاَ تَمُوتُنَّ إَلاَّ وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ (بقره/۱۳۱-۱۳۲)

فَلَمَّا [ابراهيم] اعْتَزَلَهُمْ (اباه و قومه) وَ مَا يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَ كُلًّا جَعَلْنَا نَبِيًّا* وَ وَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَ جَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيًّا (مریم/۴۹-۵۰) هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ* إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ سَلَامٌ قَوْمٌ مُّنكَرُونَ* فَرَاغَ إِلَى أَهْلِهِ فَجَاء بِعِجْلٍ سَمِينٍ* فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ* فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لَا تَخَفْ وَ بَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ* فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَ قَالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ* قَالُوا كَذَلِكَ قَالَ رَبُّكِ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ (ذاریات/۲۴-۳۰)  وَ لَقَدْ جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُواْ سَلاَمًا قَالَ سَلاَمٌ فَمَا لَبِثَ أَن جَاء بِعِجْلٍ حَنِيذٍ* فَلَمَّا رَأَى أَيْدِيَهُمْ لاَ تَصِلُ إِلَيْهِ نَكِرَهُمْ وَ أَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُواْ لاَ تَخَفْ إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمِ لُوطٍ* وَ امْرَأَتُهُ قَآئِمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَاقَ وَ مِن وَرَاء إِسْحَاقَ يَعْقُوبَ* قَالَتْ يَا وَيْلَتَى أَأَلِدُ وَ أَنَاْ عَجُوزٌ وَ هَذَا بَعْلِي شَيْخًا إِنَّ هَذَا لَشَيْءٌ عَجِيبٌ* قَالُواْ أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللّهِ رَحْمَتُ اللّهِ وَ بَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَّجِيدٌ* فَلَمَّا ذَهَبَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الرَّوْعُ وَ جَاءتْهُ الْبُشْرَى يُجَادِلُنَا فِي قَوْمِ لُوطٍ (هود/۶۹-۷۴) [قال ابراهیم] الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاء* رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَ مِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَ تَقَبَّلْ دُعَاء (ابراهیم/۳۹-۴۰)

قَالَ [یعقوب] يَا بُنَيَّ لاَ تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِينٌ* وَ كَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَ يُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الأَحَادِيثِ وَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ عَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِن قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (یوسف/۵-۶) [قال یوسف] إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لاَّ يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ هُم بِالآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ * وَ اتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَآئِي إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ مَا كَانَ لَنَا أَن نُّشْرِكَ بِاللّهِ مِن شَيْءٍ ذَلِكَ مِن فَضْلِ اللّهِ عَلَيْنَا وَ عَلَى النَّاسِ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْكُرُونَ (یوسف/۳۷-۳۸)

قُلْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتِيَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ (آل‌عمران/۸۴) قُولُواْ آمَنَّا بِاللّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَ مَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأسْبَاطِ وَ مَا أُوتِيَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لاَ نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ فَإِنْ آمَنُواْ بِمِثْلِ مَا آمَنتُم بِهِ فَقَدِ اهْتَدَواْ وَّ إِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللّهُ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (بقره/۱۳۶-۱۳۷) [قل لاهل الکتاب] أَمْ كُنتُمْ شُهَدَاء إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعْبُدُونَ مِن بَعْدِي قَالُواْ نَعْبُدُ إِلَهَكَ وَ إِلَهَ آبَائِكَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ* تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَ لَكُم مَّا كَسَبْتُمْ وَ لاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ (بقره/۱۳۳-۱۳۴) أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ إِسْحَاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الأسْبَاطَ كَانُواْ هُودًا أَوْ نَصَارَى قُلْ أَأَنتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللّهُ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَادَةً عِندَهُ مِنَ اللّهِ وَ مَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ* تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَ لَكُم مَّا كَسَبْتُمْ وَ لاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعْمَلُونَ  (بقره/۱۴۰-۱۴۱)